Το θέμα έχει απασχολήσει πολλούς επιστήμονες στη θεωρία και στην πράξη. Στοχευμένες συνεργασίες χρειάζονται επιχειρήσεις, οργανισμοί, πολιτικά σχήματα. Στόχοι μπορεί να μπαίνουν, αλλά συχνά δεν πιάνονται. Δεν αποτυγχάνουν βέβαια οι στόχοι, αλλά αυτοι που τους έθεσαν. Οι πιο συχνές αιτίες αποτυχίας σε επιχειρήσεις είναι η έλλειψη κοστολογημενου προγράμματος, κεφαλαίου για την υλοποίηση, και σωστά εξειδικευμένης ομάδας με ηγεσία, οργάνωση και διάθεση να συνεργαστεί.

Στόχοι εθνικοί απαιτούν πιο δύσκολη προσέγγιση.

Σε προηγούμενο αρθρο μου είχα αγγίξει το θέμα απο την μια πλευρά, αναφερόμενος στην ετερογονία του σκοπού (Ετερογονία του σκοπού ή κρυφά συμφέροντα;).
Ο λόγος της αποτυχίας, της πολύ μεγάλης αποκλίσης από τον στόχο, εντοπίζεται συχνά στην άγνοια των αρνητικών αλληλεπιδράσεων, όταν πρόκειται για πολυσύνθετα συστήματα, που δεν κατανοούμε μεν καλά αλλά κάνουμε βεβιασμένες επεμβάσεις. Για να βελτιώσουμε τα πράγματα αλλά τελικά χειροτερεύει η απόδοση.

Η εξήγηση αυτή βασίζεται στη θεωρία των συστημάτων. Είχε απασχολήσει και τον φιλόσοφο Raimund Popper, ο οποίος με την πρακτική του ματιά και την οξυδέρκεια που τον διέκρινε έπλασε τον όρο Piecemeal Engineering. Που σημαίνει ότι αλλαγές σε πολύπλοκα κοινωνικά και οικονομικά σύστηματα πρέπει να γίνονται τμηματικά. Διότι σε αντίθετη περίπτωση, που μια ομάδα θέλει να τα αλλάξει όλα, βεβαίως προς το καλύτερο, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος να μπλοκάρει όλο το σύστημα και να ξεφύγει από τον έλεγχο των ιθυνόντων.

Αυτό συνέβη στη Γερμανία του Καγκελαρίου Σρόιντερ, σοσιαλδημοκράτη που προσπάθησε με τη βοήθεια συμβούλων να διορθώσει τα κακώς κείμενα της Γερμανίας, που τότε ήταν ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης. Με το πρόγραμμα 2010, Agenda 2010, πέρασε στην ιστορία ως μεγάλος μεταρρυθμιστής, παρεπιπτόντως με το παρατσούκλι, der Genosse der Bosse, ο «κολλητός των αφεντικών», λόγω της στενής του σχέσης με βιομηχάνους. Και λόγω των εντυπώσεων που άφησε στα ΜΜΕ καπνίζοντας ακριβά πούρα Κούβας ενώ ταυτόχρονα έκοβε με το μαχαίρι κοινωνικούς πόρους από παντού.

Πολλές από τις νεωτερικές σκέψεις και εφαρμογές -περικοπές κυρίως στον κοινωνικό ιστό της Γερμανίας- ανέβασαν μακροπρόθεσμα το αξιόχρεο της οικονομίας, μείωσαν το κόστος της εργασίας, αλλά έπεσε τελικά η κυβέρνηση Σρόιντερ. Τον έριξαν οι δικοί του, διότι η κοινωνική κατακραυγή για τις κατάφωρες αδικίες έγραψε ιστορία. Τέσσερα κύματα επανορθώσεων των σφαλμάτων καταγράφηκαν στα χρονικά. Με πολύ μεγάλο πολιτικό κόστος. Οι διορθώσεις έφεραν την κ. Μέρκελ, ως Καγκελαριο, στην κυβέρνηση συνεργασίας με τη Σοσιαλοδημοκρατία.

Οι φιλελεύθεροι της FDP πετάχτηκαν με τις κλωτσιές έξω από τα κοινοβούλια, έχασαν σε άλλα δύο ομοσπονδιακά κράτη της Γερμανίας, στο Brandenburg και στο Thüringen, στις εκλογές της 14 Σεπτεμβρίου. Να σημειώσουμε ότι η FDP ήταν συνέταιρος της SPD στην κυβερνηση Σρόιντερ. Αναδείχθηκε πανηγυρικά πλέον η δεξιά AfD, η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (βλέπε άρθρο μου στο  protagon (Τι θέλουν οι δεξιοί της AfD στο Παρίσι;).

Ο πρώην Καγκελάριος ξενητεύτηκε και ζει καλά, εδώ και χρόνια τώρα, στη… Ρωσία, όπου ο φίλος του Βλαντιμίρ Πούτιν του έδωσε μια αδρά αμειβόμενη διοικητική θέση στην εταιρεία διαχείρισης αερίου.

Το «δια ταύτα» φέρνει μια πικρή γεύση για την Ελλάδα. Το σύστημα της μεταρρύθμισης με προσεκτικά βήματα, το οποίο ανέφερα πιο πάνω, το λεγόμενο Piecemeal Engineering, όχι μόνο δεν στήθηκε με την απαιτούμενη προσοχή και στόχευση στα Μνημόνια, αλλά μπλόκαρε σε μικροπολιτικά και συντεχνιακά κυκλώματα. Προχώρησε από βραχυκύκλωμα σε βραχυκύκλωμα ερασιτεχνικά, με τους ιθύνοντες να μην κατανοούν τι υπέγραψαν ούτε τι επιπτώσεις θα είχε αυτό για την Ελλάδα. Και το βιολί συνεχίζεται, όταν ακούμε ότι τα μνημόνια τελείωσαν!

Σωστά, πολλοί πολιτικοί κυβερνήτες και κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρώπης χρειάσθηκαν… χρόνια για να κατανοήσουν το συστημικό πρόβλημα του ευρώ.

Έτσι φτάσαμε αισίως στη ΔΕΘ με την ανεργία να είναι επισήμως 27%, στην ουσία πολύ πιο πάνω από 30%. «ΕΝΦΙΑσμένοι» οι της κυβέρνησης να τρώγονται μεταξύ τους και με τον αρχηγό της άξιωματικής αντιπολίτευσης να βρίσκεται και αυτός εγκλωβισμένος στη δική του οπτική και πελατειακή γωνία.
Πώς θα κινηθεί η παραγωγή; Η εγχώρια; Η ανάπτυξη προϊόντων και νέων υπηρεσιών; Πώς θα ανέβει η αξιοπιστία; Πώς θα μπουν κεφάλαια στη χώρα; Πώς θα αξιοποιηθεί σωστά ο (ενεργειακός) πλούτος της Ελλάδας; Και πότε;

Το μόνο παρήγορο: Θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη η κατάσταση.
Σίγουρα θα ήταν, εάν δεν ήμασταν στην ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό το χαρτί δεν επιτρέπεται να καεί!

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News