Στη Βαρσοβία το περασμένο Σάββατο 60.000 άτομα έλαβαν μέρος σε μία διαδήλωση που οργάνωσε η Ακροδεξιά με την ευκαιρία της ημέρας ανεξαρτησίας της χώρας. «Εξω οι πρόσφυγες» ήταν το κεντρικό σύνθημα, ενώ πανό καλούσαν σε «ισλαμικό ολοκαύτωμα». Αυτά σε μία χώρα που πρόσφυγες βλέπει μόνο στην τηλεόραση και σε ρεπορτάζ από τον ευρωπαϊκό νότο. Ο υπουργός Εσωτερικών Μάριους Μπλαζτσάκ -μιας κυβέρνησης που αλληθωρίζει επικίνδυνα εδώ και καιρό προς τα άκρα και προς τον απομονωτισμό- αποκάλεσε τη συγκέντρωση «υπέροχο θέαμα» και η κρατική τηλεόραση αναφέρθηκε σε «μεγάλη πορεία πατριωτών».

Μετά τη νίκη του Μακρόν στη Γαλλία και την αποτυχία της ολλανδικής ακροδεξιάς οι δυνάμεις του ευρωπαϊκού κέντρου φαίνεται ότι θεώρησαν αυτάρεσκα πως έλυσαν το ζήτημα εκτιμά ο, γνωστός στην Ελλάδα, Πολ Μέισον στον Guardian. Τα αποτελέσματα όμως των αυστριακών εκλογών τους διέψευσαν οικτρά. Και ακόμα περισσότερο οι 60.000 Πολωνοί που διαδήλωσαν στη Βαρσοβία μαζί, αξίζει να αναφερθεί, με εκπροσώπους ακροδεξιών κινημάτων από πολλές χώρες της Ευρώπης.

Η κυρίαρχη αντίληψη του πολιτικού συστήματος είναι ότι αν υπάρχει αυστηρός έλεγχος στα σύνορα, αν οι πολιτικοί συμμερίζονται τη φοβία για την ένταξη των μεταναστών, αν διατηρήσουν σε υψηλά επίπεδα την ανάπτυξη και αν προσφέρουν οικονομική βοήθεια στη Βόρεια Αφρική, τελικά οι εντάσεις που οδηγούν σε άνοδο τα νεοφασιστικά κινήματα θα εξαφανιστούν. Αλλά η σύγχρονη ακροδεξιά τρέφεται με περισσότερα. Οι Πολωνοί που συγκεντρώθηκαν στη Βαρσοβία την περασμένη εβδομάδα ζητούσαν να χαθούν οι μαντίλες από τους δρόμους, να φύγουν τα τζαμιά και να εξαφανιστεί το Κοράνι. Το πρόβλημά τους δεν ήταν ούτε η οικονομία, ούτε οι μετανάστες και οι θέσεις εργασίας που καταλαμβάνουν. Η Πολωνία χορήγησε φέτος 1.474 άδειες ασύλου και μόνο 18 από αυτές αφορούσαν πρόσφυγες από τη Συρία. Οι υπόλοιπες δόθηκαν σε λευκούς, χριστιανούς από τη Ρωσία και την Ουκρανία.

Οι δυνάμεις που σήμερα στηρίζουν τη νέα άνθηση του φασισμού είναι διαφορετικές από εκείνες της δεκαετίας του ’30. Τα εργατικά συνδικάτα είναι πιο αδύναμα. Τα ΜΜΕ, λέει ο Μέισον, βρίσκονται συχνά στα χέρια ξενόφοβων δισεκατομμυριούχων, ενώ οι κρατικές τηλεοράσεις είτε είναι σε παρακμή είτε είναι συνένοχες της ξενοφοβικής ρητορικής – όπως στην Πολωνία. Ισως η μεγαλύτερη διαφορά βρίσκεται στην ίδια την οργάνωση των ακροδεξιών κινημάτων που στηρίζονται από χρήματα προερχόμενα από μια Δεξιά τύπου Τραμπ και σε κάποιες περιπτώσεις από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. Επιδιώκουν δε την εξουσία όχι μέσω εξεγέρσεων, αλλά μέσω της συνύπαρξης με την εθνικιστική συντηρητική Δεξιά. Αυτό γίνεται ήδη στην Αυστρία καθώς οι συζητήσεις για τη συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας Δεξιάς και Ακροδεξιάς είναι σε εξέλιξη, συμβαίνει στην Πολωνία, στην Ουγγαρία και φυσικά στις ΗΠΑ, όπου η προπαγάνδα των Μέσων που στηρίζουν τον Τραμπ τρέφουν την παράνοια της Ακροδεξιάς. Κατά τον Μέισον η Ακροδεξιά σήμερα προκαλεί τις δυνάμεις του προοδευτικού Κέντρου και της Αριστεράς σε μονομαχία μέχρι τελικής πτώσεων και όσοι πολιτικοί ελπίζουν ότι θα αποφύγουν τη σύγκρουση απλώς ονειρεύονται.

Βαλέσα: «Οδυνηρές εμπειρίες και αίμα»

Για τους Financial Times (FT) το πιο ανησυχητικό είναι ότι εκδηλώσεις σαν της Βαρσοβίας θέλουν να καταστήσουν τον «λευκό ρατσισμό» μια φυσιολογική πολιτική έκφραση. Για τους FT αν θέλει να αναζητήσει κανείς παραλληλισμούς δεν χρειάζεται να ανατρέξει στη δεκαετία του ’30, όπως κάνει ο Μέισον. Η συγκέντρωση της Βαρσοβίας είχε πιο πολλά κοινά με εκείνη που έγινε τον Αύγουστο στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Η πορεία των αμερικανών ακροδεξιών έγινε για την υπεράσπιση των φαντασμάτων του αμερικανικού εμφυλίου και των «λευκών ΗΠΑ». Στη Βαρσοβία για την προάσπιση της «λευκής Ευρώπης». Το πρόβλημα είναι ότι όταν η Ακροδεξιά κάνει τέτοια επίδειξη δύναμης χωρίς σοβαρό αντίλογο -όπως ούτε ο Τραμπ, ούτε η κυβέρνηση της Πολωνίας προέβαλαν- τότε σύντομα θα εμφανιστεί ως ένα «κανονικό και αποδεκτό» τμήμα του πολιτικού συστήματος που θα απαιτήσει και θα αποκτήσει εξουσίες.

Με πολλές από τις αυτές τις απόψεις φαίνεται ότι συμφωνεί μία εμβληματική μορφή της σύγχρονης πολωνικής ιστορίας, ο Λεχ Βαλέσα. Ο πρώην αρχηγός της Αλληλεγγύης και πρώην πρόεδρος της χώρας, μιλώντας στην ιταλική Repubblica δεν κρύβει τη βαθιά του ανησυχία για τα όσα συμβαίνουν. «Είναι απαραίτητο να επανεφεύρουμε τη δημοκρατική ζωή με νέα εργαλεία, αλλιώς οι παλιοί δαίμονες του εθνικισμού και του φασισμού θα επιστρέψουν. Ανησυχώ μήπως οδηγηθούμε σε οδυνηρές εμπειρίες και αίμα».

Για τον παλαίμαχο πολωνό πολιτικό η χώρα του έχει εισέλθει σε μία νέα μετακομμουνιστική εποχή, στην οποία η απουσία πολιτικής ορθότητας από τους πολιτικούς και η έλλειψη πολιτικού ακτιβισμού της κοινωνίας δείχνουν ότι τα παλαιά εργαλεία της πολιτικής δεν επαρκούν σήμερα. Απαιτούνται νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής.

Ανησυχεί για τη λαϊκή αποδοχή ακραίων πολιτικών, όπως ο Καζίνσκι στην Πολωνία, ο Τραμπ στις ΗΠΑ, η Λεπέν στη Γαλλία και όχι μόνον. «Είναι φαινόμενα που δείχνουν ότι οι πολίτες  κουράστηκαν από τις παλιές πολιτικές δομές. Το ζήτημα είναι πώς θα εγγυηθούμε τη Δημοκρατία εφευρίσκοντας νέες μορφές της. Και αν θα το πετύχουμε αποφεύγοντας τη βία και το αίμα. Φοβάμαι όμως μήπως αυτό συμβεί αφού πρώτα βιώσουμε οδυνηρές καταστάσεις».

Οι δημοκρατικές δυνάμεις έχουν χρέος να πείσουν ειδικά τους νέους για το δίκαιο των απόψεών τους λέει ο Βαλέσα. «Πρέπει να τους ξανακερδίσουμε και να τους απομακρύνουμε από τα φαντάσματα του εθνικισμού και του φασισμού. Θα εξαρτηθεί από εμάς το αν θα καταφέρουμε να τους πείσουμε και αν τελικά καταλάβουν ή αν επιλέξουν άλλους δρόμους, αντιδημοκρατικούς».

Επικρίνει τη στάση της πολωνικής κυβέρνησης η οποία εγκωμίασε αντί να καταδικάσει την εκδήλωση της Ακροδεξιάς. «Η κυβέρνηση ενδιαφέρεται μόνον να κερδίσει από την κατάσταση αυτή, να κεφαλαιοποιήσει σε ψήφους το γεγονός, λες και πρόκειται για επένδυση. Η κοινωνία μας καλείται να επιλέξει ανάμεσα στο καλό και στο κακό και να κινητοποιηθεί για τη Δημοκρατία».

«Η κυβέρνηση επενδύει στον λαϊκισμό και μοιράζει χρήμα»

Η αντιπολίτευση κατά τον Βαλέσα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κυβέρνηση που παίζει με επιτυχία το χαρτί του λαϊκισμού και «μοιράζει χρήματα στους πολίτες». «Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις τη δημαγωγία και να παραμείνεις λογικός πολιτικός; Να υποσχεθείς ότι θα δώσεις περισσότερα; Η αντιπολίτευση είναι καταδικασμένη να είναι πιο αργή από την επανάσταση των φαντασμάτων του παρελθόντος και από τον λαϊκισμό».

«Φαινόμενα όπως αυτό της περασμένης εβδομάδας μπορεί να οδηγήσουν τη χώρα ακόμα και σε εμφύλιο πόλεμο. Αλλά θα καταφέρει το Καλό να νικήσει; Ως επαναστάτης αναρωτιέμαι. Σήμερα όλα είναι ανοιχτά στην Πολωνία και στην Ευρώπη. Τα βήματα προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο» προσθέτει.

Για τον Βαλέσα είναι ζωτικής σημασίας θέμα ο έλεγχος των δομών της εξουσίας και των πολιτικών που την κατέχουν. «Πρέπει να δημιουργήσουμε δημοκρατικές δομές που θα στηρίζονται σε αξίες ηθικές και κοινές, που θα αποτρέπουν την κατάχρηση της εξουσίας. Να πείσουμε όσους ψήφισαν τον Καζίνσκι ότι έκαναν λάθος. Εδώ και χρόνια λέω ότι είναι επικίνδυνος. Πρέπει να οργανωθούμε ταχύτατα ώστε η κατάσταση να αλλάξει χωρίς αίμα αλλιώς θα ζήσουμε άσχημες καταστάσεις» καταλήγει ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News