Στις ανθρωπιστικές σπουδές, η Ελλάδα παραμένει ένα αστέρι που λάμπει στον ακαδημαϊκό ορίζοντα. Αυτό μπορεί να μην το βλέπουν οι πολιτικοί μας που γυρίζουν το βλέμμα προς τα πίσω και κλείνονται σε πολιτικές εσωστρέφειας. Όμως στην υπόλοιπη υφήλιο το βλέπουν. Ειδικά δε στις ΗΠΑ, όπου τα μεγάλα πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας «έρχονται» συχνά στη χώρα μας, τοποθετώντας σιγά-σιγά μέρος των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων τους εντός των ελληνικών «συνόρων».

«Καταλαβαίνω ότι η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι συγκεντρωμένη και το υπουργείο Παιδείας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωσή της» λέει στο Protagon ο Φραντσίσκο Ραμίρεζ, καθηγητής Εκπαίδευσης και Κοινωνιολογίας, που έρχεται στην Ελλάδα για να μιλήσει για τις «καλές πρακτικές στην εκπαίδευση» σε εκδήλωση που διοργανώνει ο ελληνικός Σύλλογος Αποφοίτων του Στάνφορντ των ΗΠΑ, στις 18 Οκτωβρίου, στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, στις 17:00.

Ο κ. Ραμίρεζ θα μιλήσει για το αμερικανικό παράδειγμα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα του, ωστόσο στη συζήτηση μας, αναρωτιέται αν αυτό θα «δούλευε» στην Ελλάδα. Όπως απαντάει, κάτι τέτοιο δεν είναι ξεκάθαρο. Ωστόσο στην αναζήτηση ενός εκπαιδευτικού μοντέλου που θα ταίριαζε στη χώρα μας θυμίζει ότι «η Οξφόρδη κάνει πολύ καλή δουλειά στη διοργάνωση καλοκαιρινών προγραμμάτων που αξιοποιούν την παραδοσιακή “δύναμή” της στις ανθρωπιστικές επιστήμες».

«Έτσι, μπορώ να φανταστώ ότι η Ελλάδα μπορεί κάνει το ίδιο» αναφέρει. Και συνεχίζει: «Και ναι, αυτό θα είναι μια ροή εσόδων».

Στη χώρα μας ωστόσο ισχύει το εξής παράδοξο: το κράτος δεν δίνει αρκετά λεφτά στα Πανεπιστήμια. Δεν τα αφήνει όμως και να κερδίζουν μόνα τους! Και φυσικά δεν τα αφήνει να αποφασίζουν ελεύθερα. Ούτε καν να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους. Κατ’ ακρίβεια, θα έλεγε κανείς, ότι τα ελληνικά ΑΕΙ φυτοζωούν σε ένα καθεστώς ιδεολογικής «ποινικοποίησης» της συγκέντρωσης εσόδων για να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους. Και φυσικά ούτε προπτυχιακά προγράμματα στην αγγλική γλώσσα επιτρέπονται, ούτε χαμηλά τέλη εγγραφής για ένα μέρος τους που θα απευθύνεται σε ένα ειδικό κοινό.

Πώς θα επιβιώσουν;

Ο κ. Ραμίρεζ δεν μπορεί να μπει στα θέματα πολιτικής αντιμετώπισης της Παιδείας στη χώρα μας. Όμως προτείνει διεξόδους. Λέει πως θα μπορούσε να εξεταστεί ένα σύγχρονο μοντέλο νέων επιστημών που να στρέψουν το ενδιαφέρον στην Ελλάδα «που να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τη δυνατότητα διεπιστημονικών μελετών. Οι επιστήμες που αφορούν την Κοινωνία και η Τεχνολογία είναι ένα παράδειγμα τέτοιων μελετών. Θα μπορούσε για παράδειγμα να εξεταστεί ένα μάθημα για την Βιολογία του Ανθρώπου που θα συνδυάζει προοπτικές από τις Φυσικές Επιστήμες με αυτές των Κοινωνικών Επιστημών. Το επιχείρημά μου είναι απλώς ότι είναι καλό να ενθαρρύνουμε τις καινοτομίες, παρόλο που δεν θα δουλέψουν όλοι γι’ αυτές» προσθέτει.

«Εάν είναι απαραίτητο να εξετάσουμε ένα κεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα, τότε ίσως κάποιος να εξετάσει τη Σιγκαπούρη» συμπληρώνει στην συνέχεια.

Ποιο όμως είναι σήμερα το εκπαιδευτικό «όραμα» για τα μεγάλα και επιτυχημένα εκπαιδευτικά συστήματα του πλανήτη;

«Η αμερικανική τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πολύ αποκεντρωμένη και είναι πάντα ένας συνδυασμός δημοσίων και ιδιωτικών πανεπιστημίων που συχνά αναζητούν κεφάλαια από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές» εξηγεί ο κ. Ραμίρεζ.

«Η διάκριση μεταξύ ιδιωτικών και ιδιωτικών είναι ασθενής στις ΗΠΑ, επειδή τα πιο ελίτ ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν είναι κερδοσκοπικά και επειδή και οι δυο μορφές πανεπιστημίων λαμβάνουν κεφάλαια τόσο από κυβερνητικές όσο και από μη κυβερνητικές πηγές. Τα κεφάλαια αυτά έχουν τη μορφή επιχορηγήσεων έρευνας αλλά λαμβάνουν δωρεές και από αποφοίτους τους. Ένα βασικό χαρακτηριστικό της αμερικανικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ο βαθμός στον οποίο οι σπουδαστές ταυτίζονται με τα πανεπιστήμιά τους και κάνουν εθελοντική εργασία για τα πανεπιστήμιά τους και συχνά είναι επίσης οικονομικά γενναιόδωροι σ’ αυτά. Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία. Υπάρχουν γραφεία αφιερωμένα στην ενίσχυση της “ταυτοποίησης” των σπουδαστών με τα πανεπιστήμιά τους και ένα μεγάλο μέρος  της ζωής τους, οι σπουδαστές το ζουν σε πανεπιστημιακές πανεπιστημιουπόλεις με κάθε είδους υπηρεσίες».

Είναι αυτό ένα σύστημα ανταγωνιστικό; «Ανταγωνιστικό ναι» είναι η απάντηση, «αλλά με μεγάλη κινητικότητα από το ένα πανεπιστήμιο στο άλλο. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση του ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα STEM (σ.σ. η ενοποιημένη διδασκαλία συμπεριλαμβάνοντας κλάδους των Φυσικών Επιστημών, της Τεχνολογίας, της Επιστήμης των Μηχανικών και των Μαθηματικών). Αυτό συμβαίνει σίγουρα στο Στάνφορντ, όπου τρεις από τις πιο δημοφιλείς ειδικότητες δραστηριοποιούνται στο χώρο του STEM ενώ μια ακόμη είναι διεπιστημονική και κινείται στον τομέα της επιστήμης, της τεχνολογίας και της κοινωνίας. Τα προγράμματα σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ευέλικτα και δίνουν πολλές επιλογές στους σπουδαστές. Αυτό συμβαδίζει με μια γενική κουλτούρα που δίνει έμφαση στους ανθρώπους» λέει ο συνομιλητής μας.

Σε μια κουβέντα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, δεν μπορεί να λείπει ένα ερώτημα για τη νέα «ηλεκτρονική» εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, τις ελπίδες αλλά  και τους φόβους.

«Η ψηφιακή επανάσταση στις ανθρωπιστικές επιστήμες επιτρέπει την πραγματική εμπλοκή κλασικών έργων τέχνης και λογοτεχνίας άμεσα με τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν σήμερα οι νέοι» λέει ο κ. Ραμίρεζ. «Έτσι λοιπόν, ναι, βρισκόμαστε σε μια ηλεκτρονική εποχή όπου πολλές πληροφορίες αποκτώνται μέσω νέων μέσων. Δεν νομίζω ότι σημαίνει αυτό ότι ήρθε η λήξη του πανεπιστημίου όπως το ξέρουμε, αλλά νομίζω ότι πρέπει να διερευνήσουμε διαφορετικούς τρόπους διδασκαλίας. Ένας από τους συναδέλφους μου είναι ένας βραβευμένος με Νομπέλ στη Φυσική ο οποίος είναι τώρα στην Εκπαίδευση γιατί θέλει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η Φυσική στην ανώτατη εκπαίδευση. Αυτός θα ήταν ο Καρλ Βάινμαν».

Όμως ο κ. Ramirez αλλάζει τη συζήτηση και καταλήγει στο αυτονόητο. «Παρά την επικέντρωσή μου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, πιστεύω ότι το σπουδαιότερο μέρος της εκπαίδευσης είναι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Νομίζω ότι πρέπει να την επεκτείνουμε, να την κάνουμε προσιτή σε περισσότερους ανθρώπους. Πολλά από τα μαθησιακά κενά των ανθρώπων ξεκινούν την περίοδο των πρώτων ετών της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης. Έτσι, αν θέλουμε να ασχοληθούμε με τα ζητήματα δικαιοσύνης, πρέπει να ξεκινήσουμε νωρίτερα και να υποστηρίξουμε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι επίσης μια επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Επομένως, αυτό θα πρέπει να είναι ένας τομέας όπου τα ζητήματα δικαιοσύνης και αριστείας οδηγούν στην ίδια πολιτική».

Στην εκδήλωση των αποφοίτων του Στάνφορντ θα συμμετάσχει και ο συνάδελφος του Francisco Ramirez, Eric Bettinger, με πολύχρονη εμπειρία και παγκοσμίως αναγνωρισμένη έρευνα και τεχνογνωσία στον τομέα της εκπαίδευσης.

Στο πάνελ των εισηγητών θα βρεθούν από ελληνικής πλευράς ο Νικόλαος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, ο Κωνσταντίνος Δούκας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος στα Εκπαιδευτήρια Δούκα και η Ζωή Γείτονα, αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου των Εκπαιδευτηρίων Κωστέα-Γείτονα και διευθύντρια της Ελληνικής Εκπαιδευτικής Εταιρίας.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που οι εκπρόσωποι αμερικανικών πανεπιστημίων έρχονται για να μιλήσουν για τις καλές πρακτικές στα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου επί… ελληνικού εδάφους.

Το καλοκαίρι που πέρασε έξι μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια ήρθαν στην Ελλάδα για να κάνουν τα καλοκαιρινά μαθήματά τους, ενώ στο Ναύπλιο και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών (ΚΕΣ) του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ ολοκληρώθηκε με επιτυχία (αντί της Βοστώνης) το μεγαλύτερο διεθνές συνέδριο για τις κλασικές σπουδές που διοργανώνεται από το πανεπιστήμιο των ΗΠΑ Κορνέλ κάθε δύο χρόνια. Σε αυτό συμμετείχαν 43 καθηγητές «πρώτης γραμμής» στις κλασικές σπουδές, οι φοιτητές τους και οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ από τις χώρες τους. Καθηγητές από το Χάρβαρντ, τo Πανεπιστήμιο της Λίλης στη Γαλλία, το Κέιμπριτζ, το Πρίνστον κ.ά.

Στη χώρα μας όμως, μετέφεραν το καλοκαίρι μέρος των καλοκαιρινών προγραμμάτων τους στον χώρο των κλασικών σπουδών, τα Πανεπιστήμια Columbia, Dartmouth, William and Mary, Michigan State, Rutgers, University of Washington.

Μήπως τα παραπάνω πρέπει  λίγο να προβληματίσουν τους πολιτικούς μας;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News