Αν η μουσική μπορεί να ανοίξει ένα μονοπάτι ανάμεσα στα άστρα, το τζαζ κουαρτέτο του Μπράνφορντ Μαρσάλις θα πρέπει να έχει ανοίξει έναν πλατύ δρόμο προς τα άστρα. Αν βρεθείτε στο λόφο της Σάνης στη Χαλκιδική, κοιτάξτε προς τον ουρανό. Δεν μπορεί, κάποιο ίχνος του θα διακρίνετε.

Και τι δρόμο άνοιξαν, τις προάλλες, αυτοί οι μουσικοί. Με φόντο τον ειδυλλιακά φωτισμένο υστεροβυζαντινό Πύργο του 14ου αιώνα, μερικά μέτρα πάνω από τα νερά του Θερμαϊκού. Δρόμο με τον ήχο και τη φόρα του σαξοφώνου του αμερικανού σταρ ή, αν θέλετε, «ήρωα» της τζαζ, Μπράνφορντ Μαρσάλις. Με τον καθηλωτικό ρυθμό που χάραζαν στη νύχτα τα ντραμς του 29χρονου συνοδοιπόρου του, Τζάστιν Φόκνερ. Με το ξεσηκωτικό κελαριστό πιάνο του αεικίνητου Τζόι Καλντεράτσο. Με την έμπνευση από το μισόγιομο φεγγάρι του μπασίστα Eρικ Ρέβις.

Ενενήντα λεπτά (συν ένα ανκόρ) σε άλλον κόσμο. Μακριά από τον δικό μας… μεταπολεμικό. Της πανδημίας. Εκεί που η μουσική δεν έχει όρια και από το χάος των «μπλε» ήχων δημιουργεί ύλη. Λυτρωτική. Σαν κάθαρση. Από όλα.

Παρασύρθηκα από το μεταίσθημα και σας έγραψα πολλά για την εντύπωσή μου από τη δεύτερη τζαζ βραδιά στο Sani Festival, το οποίο του χρόνου κλείνει τα 30χρονά του. Ομως, ήταν σαρωτικό αυτό το μεταίσθημα. Το ομολογώ.

Θα προτιμήσω να μεταφέρω τις εικόνες του ίδιου του Μπράνφορντ Μαρσάλις από την Ελλάδα και τον κόσμο μας. Από τη μουσική και το… ελληνικό κρασί. Από το ελληνικό όνομα… Γιάννης, που το έχει μάθει καλά, όπως εξομολογήθηκε – και θα καταλάβετε γιατί στη συνέχεια.

Κατ’ αρχάς να εξηγηθούμε: Μιλάμε για το «θηρίο» Μαρσάλις, στο οποίο πίστωσαν ότι έφερε «νέα ενέργεια στην τζαζ». Δεν ήταν μόνον οι συνεργασίες του, πρώτα στους Jazz Messengers του θρυλικού Αρτ Μπλέικι. Ούτε με τον Μάιλς Ντέιβις ή με τον Στινγκ στη σόλο καριέρα του. Ούτε τα δεκάδες βραβεία (τρία Γκράμι) και την ανάδειξή του, πανηγυρικά, σε Jazz Master.

Μιλάμε για τον καλλιτέχνη, από μουσική οικογένεια τριών αστέρων, που ωριμάζει σαν καλό κονιάκ. Μπορεί ο πιανίστας και μουσικοπαιδαγωγός πατέρας του, Ελις, να του κληροδότησε ένα όνομα βαρύ σαν ιστορία. Μπορεί ο αδελφός του, τρομπετίστας, Γουίντον Μαρσάλις, να πήγε αυτό το όνομα παραπέρα στο στερέωμα των διεθνών σταρ της μουσικής. Ομως, ο Μπράνφορντ είναι που έβαλε και τη δεδομημένη νόηση στη μουσική τους εξίσωση. Συν την οργανωμένη μουσικοπαιδαγωγική.

Με δυο λόγια, έγινε ο «φιλόσοφος» της μουσικής οικογένειας Μαρσάλις. Για την οποία διευκρινίζει ότι, όσο και αν υπερβάλλουν πολλά κείμενα που θέλουν να μεγιστοποιούν το «ηρωικό», δεν είχαν μουσική εξέλιξη όλα τα μέλη της. Ούτε η μητέρα του ούτε τα δύο άλλα αδέλφια του – πέρα από τον Γουίντον.

Τι κι αν ήταν, όπως μου λέει, «ο διστακτικός μουσικός. Εβλεπα τον εαυτό μου σαν καθηγητή Ιστορίας, που θα έπαιζε σε γάμους τα Σαββατοκύριακα». Και κοιτάξτε τι επέγινε τούτη η εικόνα για το προσωπικό του μέλλον!

Ο Μπράνφορντ Μαρσάλις πιστεύει ότι το ζήτημα στη μουσική είναι το συναίσθημα που επενδύεις σε αυτήν. «Είναι σαν μια γλώσσα με 12 συλλαβές. Θα δοκιμάσεις και θα πετύχεις αμέτρητους συνδυασμούς από αυτές τις 12 συλλαβές, αλλά θα παραμένουν απλώς 12 καλά συναρμοσμένες νότες. Η έννοια όμως κάθε φράσης που πλάθεις εξαρτάται από το πώς τη χρησιμοποιείς και κυρίως από το πώς την εκφέρεις και τι φέρνει μαζί της».

Και, όχι, η μουσική δεν σώζει τον κόσμο. «Οι μουσικοί είναι, στην καλύτερη περίπτωση, κριτές του κόσμου, της κοινωνίας. Εκείνο που γράφουμε ή παίζουμε αντανακλά αυτό που συμβαίνει στην εκάστοτε χρονική στιγμή». Κάτι σαν ημερολόγιο μιας κοινωνίας, που καταγράφει την εξέλιξή της.

Ανοίγοντας, σεμνά, την ανεξίτηλη συναυλία του Branford Marsalis Quartet στο Sani Festival, με τον Θερμαϊκό, δίπλα, να λαμπυρίζει στο φως του φεγγαριού, ξέσπασε: «Είστε πολύ ωραία εδώ! Είστε τυχεροί». Ομως, ο τυχερός είναι εκείνος. Που ανακάλυψε τη δική του ουσία. Που βρήκε και αξιοποίησε αυτή τη «νέα ενέργεια στην τζαζ». Που βρήκε αντίδωρο σε όλα αυτά τα μουσικά δώρα που του δόθηκαν. Ανοίγοντας δρόμο μουσικό σε ανήλικα ταλέντα που δεν είχαν τη δική του τύχη. Διδάσκοντας, διαδίδοντας, αν θέλετε, όλα αυτά που έμαθε σε αυτή τη μουσική πορεία, που τον έφερε ώς τα 61 του χρόνια, πλήρη και –τι λέγαμε– τυχερό. Και ευγνώμονα.

Και κάτι ακόμη: θαυμαστή όσων με ανάλογη ζέση πρεσβεύουν μια αντίστοιχη φιλοσοφία ζωής. Με στάση σεμνή και δοτική. Που εκτιμούν το δώρο και το κάνουν αντίδωρο στον κόσμο. Να λοιπόν γιατί από ελληνικά, που δεν σκαμπάζει, ήξερε καλά το όνομα Γιάννης.

Τι κι αν είναι –στα αθλητικά– οπαδός των Charlotte Hornets της Νέας Ορλεάνης (πατρίδας της κλασικής, της πιο επιδραστικής τζαζ – και όχι μόνον). Εφτασε να υποστηρίζει, λέει, τώρα στα τελικά για το NBA, τους Bucks του Μιλγουόκι. Λόγω του… Γιάννης. Αντετοκούνμπο.

Τον θαυμάζει όχι μόνον για τις αθλητικές επιδόσεις του, την αντοχή και τη δύναμή του. Αλλά κυρίως για τη στάση ζωής του και την οργανωμένη σκέψη του. Για τη σεμνότητά του. Του καταλογίζει μεγαλοψυχία.

Και, φανταστείτε, όλα αυτά συνέβαιναν την ώρα που ο 26χρονος Γιάννης (το ελληνικό όνομα που έμαθε καλά να προφέρει ο jazz master Μπράνφορντ Μαρσάλις) άφηνε άφωνα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης –τι παράξενο, εκτός από τα ελληνικά…– με τις ώριμες δηλώσεις του, στο περιθώριο της μάχης για το τρόπαιο στο αμερικανικό NBA:

«Η ζωή με δίδαξε: όταν σκέφτεσαι “έκανα αυτό, κατάφερα το άλλο, έβαλα 30 πόντους”, συνήθως την επόμενη φορά παίζεις χάλια. Οταν εστιάζεις στο παρελθόν, αυτό είναι ο εγωισμός. Λες “κοίτα τι έκανα”. Από την άλλη πλευρά, όταν εστιάζεις στο μέλλον, σε κυριεύει η έπαρση. Λες: “Στο επόμενο παιχνίδι, θα κάνω αυτό κι αυτό, θα κυριαρχήσω”. Εγώ προσπαθώ να εστιάσω στο παρόν. Αυτό είναι σεμνότητα. Θεωρώ ότι είχα ανθρώπους στη ζωή μου που με βοήθησαν σε αυτό. Αλλά είναι μια δεξιότητα, την οποία προσπαθώ να τελειοποιήσω.

»Επιχειρώ να επικεντρωθώ στη στιγμή, στο παρόν. Αυτό σημαίνει ταπεινότητα. Δεν έχω καμία προσδοκία. Πηγαίνω εκεί έξω, απολαμβάνοντας το παιχνίδι, συναγωνιζόμενος σε ένα υψηλό επίπεδο».

Ας συνεχίσουμε εδώ με ένα περιστατικό, απόδειξη και του μύθου που έχει πλασθεί, πάνω από σαράντα χρόνια τώρα, γύρω από το όνομα του Μαρσάλις. Μια ιστορία για το «θηρίο» των ντραμς, τον Τζάστιν Φόκνερ, που βοήθησε δραστικά στο άνοιγμα αυτού του δρόμου –λεωφόρου!– προς τα άστρα, στον λόφο της Σάνης. Ο οποίος λίγο πριν από τα 30 του έχει ήδη βραβευτεί, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Τεμπλ για τη Μουσική και τον Χορό στην πατρίδα του, τη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, όπου έχει στήσει μαζί με τη μητέρα και τον αδελφό του και ένα περίφημο φεστιβάλ. Υπέρ της εκπαίδευσης και της βοήθειας σε νέα, κυρίως ανήλικα, ταλέντα.

Ξημέρωμα, μετά τη συναυλία, σε ένα μπαράκι και ένα πατσατζίδικο (ναι, πατσατζίδικο) της Χαλκιδικής, ο Τζάστιν μού μιλούσε για το πόσο μεγάαααλος φάνταζε στα μάτια του ο «μύθος του» Μπράνφορντ Μαρσάλις, όταν τον πρωτοσυνάντησε στα 11 του.

Εκείνος τον βοήθησε να βρει τη μουσική «φωνή» του, να επιβεβαιώσει τα ντραμς σαν μουσικό του μέσο, να βρει τρόπο να μάθει, να εξελιχθεί, κόντρα στα βάσανα του ηρωινομανούς πατέρα του.

Και στα 17 του έφτασε, ύστερα από πολλή δουλειά, να παίζει μαζί με τον Μαρσάλις, ως μέλος του κουαρτέτου του. Αυτό το υπέρτατο, για τον ίδιο δώρο, θέλησε να αποδώσει πίσω σε παιδιά σαν κι εκείνον. Με ταλέντο, αλλά με κλειστούς ακόμη τους δρόμους. Και προς τα αστέρια. Ετσι έστησε το Community Unity Music Festival στη Δυτική Φιλαδέλφεια. Όπου φέρνει τα μεγαλύτερα «κεφάλια» της τζαζ σήμερα για να εμπνεύσουν και να διδάξουν.

Πιστός στο προσωπικό μότο του: «Αφού η μουσική μας θρέφει, μπορούμε να θρέψουμε με αυτήν και άλλους».

Δήλωνε δε έκπληκτος και ενθουσιασμένος που έμαθε ότι ένας ακόμη μεγάλος προσωπικός του «θρύλος», ο ντράμερ Μίνο Σινελού, που συνυπήρξε δημιουργικά με «κεφάλια» όπως ο Μάιλς Ντέιβις, ο Ντίζι Γκιλέσπι, ο Στίβι Γουόντερ, ο Λου Ριντ, αλλά και ο Στινγκ και ο Μπράνφορντ Μαρσάλις, θα παίξει το Σάββατο 31 Ιουλίου στον υποβλητικό λόφο του Sani Festival. «Δεν φαντάζεστε τι εμπειρία θα είναι αυτή». Αυτά από το μουσικό «θηρίο» που έκανε, όπως και όλο το κουαρτέτο Μαρσάλις, το κοινό του λόφου (sold out η συναυλία) να ουρλιάζει από έκπληξη και αγαλλίαση, στα μουσικά τους κατορθώματα.

Για το φινάλε, μία ακόμη ιστορία: Την ίδια ώρα (εντάξει, όχι την ίδια με την εξομολόγηση του Τζάστιν, αλλά αρκετά νωρίτερα) ο μέντοράς του και μουσικός συνοδοιπόρος του πλέον Μπράνφορντ Μαρσάλις απολάμβανε, για μία ακόμη φορά, ένα ποτήρι κρασί. Μαλαγουζιά!

Από τότε που έμαθε ότι ο οινοποιός Βαγγέλης Γεροβασιλείου κατάφερε να ανασύρει, να διασώσει και να αναστήσει μια αρχαία οινική ρίζα, γοητεύθηκε τόσο από την ιστορία και τον μύθο γύρω από τη συγκεκριμένη ποικιλία, που ζητούσε παντού Μαλαγουζιά!

Είναι ότι οι μύθοι –στην ανάγνωση του ντράμερ Τζάστιν Φόκνερ– μας θρέφουν, σαν τη Μουσική. Το καλό καγαθό, το ανθρώπινο, είναι, αφού μας θρέφουν εκείνοι, να θρέψουμε και άλλους. Σαν αντίδωρο ζωής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News