«Δεν είμαι καλλιτέχνης» επανέλαβε πρόσφατα ο σερ Ντον ΜακΚάλιν. Μόνο που αυτήν τη φορά στεκόταν στην Tate Britain του Λονδίνου, στους χώρους της οποίας φιλοξενείται μια μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στο σύνολο του πλούσιου έργου του. Από την περασμένη Τρίτη έως και τις πρώτες ημέρες του Μαΐου, οι Λονδρέζοι και όλοι όσοι βρεθούν στη βρετανική πρωτεύουσα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές φωτογραφίες του, 250 (από τις 60.000 του προσωπικού του αρχείου), όλες ασπρόμαυρες, του θρυλικού βρετανού φωτορεπόρτερ και πολεμικού ανταποκριτή.

«Παλεύω μια ζωή με αυτήν τη λέξη» αποκάλυψε ο ίδιος, έχοντας φτάσει στην ηλικία των 83 ετών. «Οι αμερικανοί φωτογράφοι θέλουν όλοι να αποκαλούνται καλλιτέχνες. Εγώ είμαι φωτογράφος και το υποστηρίζω». Ταυτόχρονα, ωστόσο, αναγνωρίζει πως είχε ένα κοινό στοιχείο με τους μεγάλους καλλιτέχνες: το συναίσθημα, γιατί «δεν μπορείς να βγάλεις αυτές τις φωτογραφίες δίχως συναίσθημα» εξήγησε, μιλώντας στους New York Times.

Ο Ντον ΜακΚάλιν ξεκίνησε να ασχολείται με την φωτογραφία κατά τη δεκαετία του 1950 σε μια εργατική περιοχή του Βόρειου Λονδίνου. Οι πρώτοι άνθρωποι που απαθανάτισε με την φωτογραφική του μηχανή ήταν οι κολλητοί του φίλοι. Και καθώς ανήκαν όλοι στους Guvnors, μια διαβόητη τοπική συμμορία, οι φωτογραφίες τους κατέληξαν στις σελίδες του Observer.

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 πήγε στην Κύπρο για να καλύψει τις συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και από τότε δεν κατάφερε ποτέ να εγκαταλείψει τα πεδία των μαχών ανά την υφήλιο. Ακόμα και το 2017, έχοντας μπει στην ένατη δεκαετία της ζωής του, μετέβη στη Συρία για να φωτογραφίσει τους αρχαίους ναούς που κατέστρεψαν οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Πλέον, όμως, παραδέχεται πως «είμαι λυπημένος που οι φωτογραφίες μου δεν άλλαξαν το παραμικρό. Αμέσως μόλις τελείωνε ένας πόλεμος, ξεσπούσε ένας άλλος».

Οι Guvnors με τα κυριακάτικα κοστούμια τους, Φίνσμπουρι Παρκ, Λονδίνο, 1958

«Βγάλε τη μηχανή σου και τράβα μερικές φωτογραφίες» προέτρεψαν τον Ντον ΜακΚάλιν το πρωί μιας Κυριακής του 1958 οι κολλητοί του και μέλη της τοπικής συμμορίας Guvnors που δρούσε στο Βόρειο Λονδίνο. «Αυτή είναι η πρώτη μου φωτογραφία που δημοσιεύτηκε. Δεν σκεφτόμουν κάτι όταν την έβγαλα. Αλλά ήταν αυτή που μου άνοιξε τον δρόμο. Ευτυχώς, γιατί αλλιώς θα συνέχιζα να κάνω παρέα μαζί τους. Το σκληρό παρελθόν μου με προίκισε με συμπόνια. Μου έμαθε τη βία, τη φτώχεια, την αδιαλλαξία» εξήγησε ο παλαίμαχος φωτογράφος.

Ο κυπριακός εμφύλιος πόλεμος. Λευκωσία, Κύπρος, 1964

«Θα σε ενδιέφερε να πας στην Κύπρο για να καλύψεις τον πόλεμο;» ρώτησαν μια μέρα οι διευθυντές του Observer τον 29χρονο, τότε, ΜακΚάλιν. «Ηταν η ερώτηση που περίμενα. Ηξερα ότι ήταν αυτή η ευκαιρία μου» θυμάται ο ίδιος σήμερα. «Αυτή η φωτογραφία μοιάζει με χολιγουντιανό καρέ από γκανγκστερική ταινία. Αυτός ο άνδρας είναι υπερβολικά ντυμένος για να συμμετέχει σε μάχη. Φοράει γραβάτα. Απλά βγήκε τρέχοντας από αυτό το σινεμά και εγώ πάτησα το κουμπί. Ηταν εξωπραγματικό. Χιλιάδες σφαίρες σφύριζαν στον αέρα και εγώ έτρεχα πέρα δώθε όπως έτρεχε και εκείνος πέρα δώθε. Είχα εκστασιαστεί με τους πυροβολισμούς».

Κοντά στο Checkpoint Charlie, Βερολίνο, 1961

Το 1961 ο ΜακΚάλιν βρισκόταν στο Παρίσι, μαζί με τη γυναίκα του. Και κάποια στιγμή, σε μια εφημερίδα που διάβαζε κάποιος μπροστά του, πρόσεξε τυχαία μια φωτογραφία ενός ανατολικογερμανού στρατιώτη που προσπαθούσε να περάσει στο Δυτικό Βερολίνο μαζί το κράνος και το καλάσνικόφ του. «Θα σε πείραζε εάν πήγαινα στο Βερολίνο;» ρώτησε τη γυναίκα του. Τελικά μετέβη στο Ανατολικό Βερολίνο, όπου κατάφερε να βγάλει μόνον τέσσερις φωτογραφίες πριν τον διώξουν.

Aστεγος Ιρλανδός, Σπίταλφιλντς, Λονδίνο, 1970

Ο Ντον ΜακΚάλιν μεγάλωσε τη δεκαετία του 1940 στο Φίνσμπερι Παρκ του Λονδίνου σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Για τον λόγο αυτό ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70 να φωτογραφίζει τους εξαθλιωμένους αστέγους που κοιμόντουσαν στους δρόμους του Σόρντιτς και του Γουάιτσάπελ. «Ηθελα να δείξω ότι κανένας άνθρωπος δεν θα πρέπει ποτέ να βιώσει κάτι τέτοιο».

Η μάχη του Χουέ, Νότιο Βιετνάμ, 1968

Επρόκειτο για μία από τις πιο δύσκολες αποστολές του σκληροτράχηλου (όπως εξακολουθεί να μαρτυρά το παρουσιαστικό του) ΜακΚάλιν κατά την παραμονή του στο Βιετνάμ. Μετά το τέλος της μάχης του Χουέ αισθανόταν -όπως αποκάλυψε ο ίδιος κατά το παρελθόν- σαν «βασανισμένο ζώο».

Βόρεια Ιρλανδία, Το Μπόγκσαϊντ, Λοντοντέρι

Ο Ντον ΜακΚάλιν στο Μπόγκσαϊντ, τη «ματωμένη» γειτονιά του Λοντοντέρι στη Βόρεια Ιρλανδία, βρέθηκε τον χειμώνα του 1971 ως απεσταλμένος του «The Sunday Times Magazine». Πρόκειται για την πρώτη από τις τρεις φωτογραφίες που τράβηξε με διαφορά ελάχιστων στιγμών τη μια από την άλλη, συνθέτοντας ένα μοναδικό τρίπτυχο φωτογραφικό στιγμιότυπο της βίας στη Βόρεια Ιρλανδία κατά τη δεκαετία του ’70.

Αγόρια στο Μπράντφορντ, 1972

Πέρα από τους πολέμους και τη φτώχεια, ο Ντον ΜακΚάλιν κατάφερε να αποτυπώσει με εξαιρετική αμεσότητα στις φωτογραφίες του την εξέλιξη της αστικής ζωής στη Βρετανία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News