Ηταν ακριβώς έναν χρόνο πριν, τον Ιούνιο του 2017. Περπατώ στο κανάλι του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, βλέπω μια σκηνή στημένη μπροστά από το αίθριο, δεκάδες παιδιά με αναψοκοκκινισμένα μάγουλα και στη σκηνή μια ξανθιά γυναίκα, με κοντά μαλλιά, τζιν, τι σερτ, κιμονό να τραγουδάει. Και σταματώ απολύτως αιφνιδιασμένη καθώς συνειδητοποιώ ότι αυτή η γυναίκα που παθιασμένα απευθύνεται στα παιδιά, που είναι δική τους και μόνο εκείνη τη στιγμή, δεν είναι άλλη από την Τζόις ΝτιΝτονάτο, την αμερικανίδα μέτζο σοπράνο που θεωρείται η μεγαλύτερη ντίβα της εποχής της.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος, αρκεί η πρόταση με την οποία άρχισε η κριτική των New York Times πριν λίγους μήνες για την εμφάνισή της στη Σταχτοπούτα του Μασνέ, στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης: «Μια φορά και έναν καιρό, μια φωτεινή, γλυκιά αμερικάνα ντίβα έφερε ξανά στη ζωή μια πεθαμένη όπερα». Και φυσικά τα αναρίθμητα βραβεία μεταξύ των οποίων δύο Grammy. «Οh my goodness» που θα έλεγε και η ίδια – είναι η φράση που λέει πιο συχνά από οποιαδήποτε άλλη με τη χαρακτηριστική προφορά των μεσοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών.

Αυτή η ντίβα λοιπόν, πέρυσι τον Ιούνιο βρισκόταν ινκόγκνιτο στην Ελλάδα για λογαριασμό της Εl Sistema, της οργάνωσης που προωθεί την μουσική εκπαίδευση στα προσφυγόπουλα και της οποίας η ΝτιΝτονάτο είναι πρέσβειρα. Διότι αυτή, «η πιο σημαντική και θαυμαστή μέτζο της γενιάς της με την ανυπέρβλητη τεχνική, την καθαρότητα του τόνου και τη συναισθηματική έκφραση» όπως γράφουν οι Financial Times, ή «η συναρπαστική για πολλούς διαφορετικούς λόγους μέτζο» σύμφωνα με τον Guardian, είναι ταυτόχρονα ακτιβίστρια με σπουδαίο έργο για τη διάδοση της μουσικής εκπαίδευσης αλλά και για τα δικαιώματα της LGBT κοινότητας.

Η ακτιβίστρια σταρ της όπερας

Το ίδιο βράδυ την πλησίασα. Συνομιλούσε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργο Κουμεντάκη, ενθουσιασμένη με τις νέες εγκαταστάσεις της όπερας και τη δυναμική της. Λιγότερο από 24 ώρες μετά είχε φύγει αφού πρώτα επισκέφθηκε και τον καταυλισμό προσφύγων στον Σκαραμαγκά όπου έπαιξε μουσική και τραγούδησε με τα παιδιά. Και τώρα, αυτή, η απόλυτα ντίβα του 21ου αιώνα επιστρέφει για χάρη του Nostos Festival που διοργανώνει το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ με μια συναυλία σε δική της παραγωγή στις 22 Ιουνίου στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος.

«Η ΝτιΝτονάτο είναι η απόλυτη σταθερά στην όπερα παγκοσμίως σήμερα» μου λέει ο Γιώργος Κουμεντάκης ακαριαία όταν τον ρωτάω για αυτή την καλλιτέχνιδα που της αρέσει να λέει ότι είναι «απλώς η Τζόις από το Κάνσας». Νομίζω πρώτη φορά ακούω τον Κουμεντάκη να μιλάει για κάποιον με τόση ακρίβεια αλλά και απόλυτο τρόπο. «Αναφέρομαι όχι μόνο στη μοναδική φωνή της, αλλά και στην πολυπρόσωπη προσωπικότητά της και στο σπουδαίο κοινωνικό της έργο».

Η πρώτη της «επίσημη» φορά στην Ελλάδα θα είναι την Παρασκευή 22 Ιουνίου όπου θα παρουσιάσει τη βραβευμένη δισκογραφική της δουλειά «In War & Peace» συνοδευόμενη από την ορχήστρα Il Pomo D’Oro. Ο τυχεροί που θα εξασφαλίσουν το δωρεάν εισιτήριο μέσω της ηλεκτρονικής προεγγραφής θα ακούσουν και θα δουν μια γυναίκα που η σκηνική της παρουσία και ερμηνεία περιγράφονται ως σπάνια εμπειρία. «Το μπελ κάντο της έχει μια ποιότητα που δεν έχει ακουστεί εδώ και μια γενιά στο Covent Garden» έγραψε πρόσφατα η εφημερίδα Τelegraph. Ομορφη, πάντα στιλάτη, αγαπά τους σημαντικούς σχεδιαστές μόδας, έχει υποκριτικές ικανότητες πραγματικής ηθοποιού, στα 49 της χρόνια αντέχει το ζουμ του φακού πάνω της τη στιγμή που ερμηνεύει τις πιο απαιτητικές άριες παραμένοντας γοητευτική.

Η ίδια επιμένει ότι η δύναμη σε κάθε της εμφάνιση βρίσκεται στο ίδιο το κείμενο. Τα πάντα γεννιούνται εκεί. «Για αυτό τον λόγο τραγουδάμε. Για να πούμε μια ιστορία. Να μεταδώσουμε συναισθήματα. Ναι, για μένα το κείμενο είναι ο βασιλιάς». Εχει ενδιαφέρον πώς νιώθει την μεγαλύτερη ανασφάλεια για την ίδια τη φωνή της! Για το όπλο της δηλαδή. «Λοιπόν, ναι, πιστεύω ότι δεν έχω την καλύτερη φωνή στον κόσμο» έχει δηλώσει στους Financial Times. «Είμαι πάντα πολύ μελωδική, πολύ θεατρική… αλλά ποτέ η ίδια η φωνή δεν ήταν το σημαντικότερο ατού μου». Της αρέσει να αφηγείται πως για χρόνια, πριν αρχίσει να κάνει την καριέρα της τραγουδούσε εντελώς λάθος, μέχρι να της υποδείξει ένας σοφός δάσκαλος πως πρέπει να χρησιμοποιεί τα πνευμόνια της.

Η Τζόις από το Κάνσας

Γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1969 έξω από το Κάνσας, στο Prairie Village, όπου και παραμένει η βάση της – αν και έχει και ένα διαμέρισμα σχεδόν δίπλα στο Carnegie Hall στην 7η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Είναι το έκτο από τα επτά παιδιά μιας καθολικής οικογένειας με πατέρα αρχιτέκτονα που ταυτόχρονα διηύθυνε τη χορωδία της εκκλησίας, ενώ η μητέρα της Κλερ έπαιζε πιάνο στην εκκλησία. Το πραγματικό της όνομα είναι Τζόις Φλάερτι, και το ΝτιΝτονάτο προέρχεται από τον πρώτο της σύζυγο που ήταν ζευγάρι από τα χρόνια του σχολείου, παντρεύτηκαν στα 21 και έμειναν δέκα χρόνια μαζί (στη συνέχεια έκανε έναν ακόμα γάμο με τον διευθυντή ορχήστρας Λεονάρντο Βορντόνι, αλλά σύντομα χώρισαν). Επαιζε πιάνο από παιδί, συμμετείχε σε σχολικά μιούζικαλ, όμως οι βασικές σπουδές με τις οποίες ξεκίνησε ήταν για να γίνει καθηγήτρια μουσικής σε σχολεία. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα μια από τις αποστολές που αισθάνεται ότι έχει είναι να βοηθήσει στη διάδοση της σωστής μουσικής εκπαίδευσης και της πρόσβασης σε αυτή για όλα τα παιδιά.

Στον κόσμο της όπερας μπήκε μάλλον αργά. Εγινε το 1996 μέλος της ομάδας της Houston Grand Opera οπότε και διαπίστωσε ότι έχει το πρόβλημα με τη φωνή της που την έκανε να ακούγεται «μεταλλική και εύθραστη». Στην αρχή της καριέρας της την απέρριψαν 12 διαφορετικές όπερες, μέχρι που το 2002 πήρε τον ρόλο της Ροζίνα στον «Κουρέα της Σεβίλλης» του Ροσίνι στην Οπερα του Παρισιού. Ετσι άλλαξαν όλα, γύρω στα 33 της χρόνια.

Εκανε το ντεμπούτο της στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης σε ηλικία 35 ετών «και σκεφτείτε ότι στα 29 σου θεωρείσαι ήδη μεγάλη». Ολων αυτών είχε προηγηθεί η συνάντησή της με τον βρετανό ατζέντη Σάιμον Γκόλτστόουν που την πλησίασε και της είπε «νομίζω ότι θα γίνεις μεγάλη σταρ, θέλω να σε αναλάβω διεθνώς». Στην αρχή νόμιζε ότι της κάνει πλάκα, δεν είχε φανταστεί ποτέ τον εαυτό της ως διεθνούς διαμετρήματος τραγουδίστρια. Ευτυχώς, του είπε το ναι…

Και πάλι όμως, δεν σκέφτεται και λειτουργεί ως ντίβα, αλλά στοχεύει απολύτως στην ολοκλήρωση της αποστολής της. «Θέλω να βοηθήσω να εισβάλλουν στη ζωή των ανθρώπων όλα όσα φέρνει μαζί της η όπερα: ομορφιά, αλήθεια, ανακάλυψη, περιπέτεια, πάθος». Οταν κυκλοφόρησε το «Ιn War and Peace» που θα παρουσιάσει στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος και το οποίο έχει αποσπάσει το βραβείο «Καλύτερου Ρεσιτάλ Gramophone 2017», έγραψε: «Με τη βοήθεια του Χέντελ και του Πέρσελ, ανάμεσα σε άλλους σπουδαίους συνθέτες, σας καλώ με σεβασμό να κοιτάξετε τους συνυφασμένους κόσμους εξωτερικής διαμάχης αλλά και γαλήνης, τον εσωτερικό πόλεμο αλλά και την ειρήνη και να σκεφτείτε που βρίσκεται η δική σας θέση».

Τσιρλίντερ της μουσικής

Είναι κάθετη ως προς την επιρροή που ασκεί η μουσική στους ανθρώπους. Και χρησιμοποιεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, την ιστορία που της έστειλε μια νέα κοπέλα: ήταν έτοιμη να αυτοκτονήσει, κυριολεκτικά με ένα μπουκάλι χάπια στο χέρι όταν άκουσε την άρια «Οmbra Mai Fu» του Χέντελ. Και άφησε τα χάπια. «Κυριολεκτικά αυτή η άρια της έσωσε τη ζωή» έχει πει σε συνέντευξή της η ΝτιΝτονάτο. Και αυτοπροσδιορίζεται ως τσιρλίντερ της δύναμης που έχει η μουσική στη ζωή των ανθρώπων.

Ισως για αυτό το λόγο είναι τόσο ενεργή στα social media, απευθύνεται στο κοινό, το καλεί να μοιραστεί ιστορίες μαζί της. Βαθιά και αυθεντικά επικοινωνιακή, λατρεύει την τζαζ και η Εντίθ Πιαφ και η Ελα Φιτζέραλντ είναι σταθερές επιλογές της, παλιά ήθελε να τραγουδήσει με τον Μπίλι Τζόελ. Δηλώνει foodie – λατρεύει το καλό φαγητό αν και δεν θεωρεί ότι είναι ιδιαιτέρως χαρισματική μαγείρισσα. Σταθερές παραμένουν οι παρέες της από τα παιδικά της χρόνια στο Κάνσας, με κάθε ευκαιρία βγαίνει μαζί τους, οι περισσότεροι είναι καθηγητές και όπως λέει η ίδια εκεί θα βρισκόταν αυτή αν δεν είχε προκύψει αυτή η με καθυστέρηση αλλά ιλιγγιώδης σχέση της με την όπερα.

Ομως η ΝτιΝτονάτο είναι και μια γυναίκα έτοιμη ανά πάσα στιγμή να συγκρουστεί με τις αρχές για χάρη της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδιαιτέρως δυναμική σε θέματα ισότητας και στην προάσπιση των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων, ακύρωσε σημαντική συναυλία στη Ρωσία καταγγέλλοντας τη στάση του Πούτιν και της εξουσίας σε βάρος των ομοφυλόφιλων. Εχει γίνει πρέσβειρα ουσιαστικά του κινήματος εναντίον των εγκλημάτων μίσους σε βάρος ομοφυλόφιλων. «Θέλω να ξέρουν οι φίλοι μου ότι η φωνή μου τους ανήκει και είναι εδώ για να εκφράσει την αξιοπρέπειά τους» έχει δηλώσει. Και αγαπά να κλείνει τα ρεσιτάλ της με το «Οver the rainbow».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News