«Δικαίως ανήκετε στον γαλαξία των λαμπρών, έξοχων ανθρώπων, των εξαιρετικών πολιτικών των καιρών μας που επηρέασαν σημαντικά του ρου της εθνικής και παγκόσμιας ιστορίας», σημείωσε ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν στο ευχετήριο τηλεγράφημα που απέστειλε στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ με αφορμή τα ενενηκοστά γενέθλιά του.

Ο όγδοος και τελευταίος σοβιετικός ηγέτης γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου του 1921 στο χωριό Πριβόλνογιε της περιφέρειας της Σταυρούπολης στη νοτιοδυτική Ρωσία ενώ τον τελευταίο χρόνο φιλοξενείται σε κλινική της Μόσχας, όχι επειδή νοσεί αλλά για να μην προσβληθεί από τον φονικό κορονοïό.

Ο γηραιός πολιτικός έχει ήδη λάβει ευχετήρια από πλήθος διεθνών προσωπικοτήτων και όχι μόνον πολιτικών. Ο Αντρέα Μποτσέλι, για παράδειγμα, ο περίφημος ιταλός τενόρος του απέστειλε ένα βίντεο με πρωταγωνιστή τον ίδιο να τραγουδά το Happy Birthday, όπως μας πληροφορεί ο Φαμπρίτσιο Νταγκοζέι, ανταποκριτής της Corriere della Sera στη Μόσχα.

Χωρίς τη Ραΐσα

Το ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο REN TV ανέφερε πως επρόκειτο να γιορτάσει τα γενέθλιά του, συνομιλώντας μέσω Zoom με φίλους και πολιτικούς συμμάχους του. Ομως σύμφωνα με τον ιταλό δημοσιογράφο ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έχει χάσει τη διάθεσή του εδώ και 22 χρόνια σχεδόν, από τότε που εγκατέλειψε τα εγκόσμια η Ραΐσα Γκορμπατσόβα τον Σεπτέμβριο του 1999. Η σύζυγος του νομπελίστα πολιτικού ήταν δημοφιλής, ειδικά στο εξωτερικό, όσο και ο θεμελιωτής της «Περεστρόικα» και της «Γκλάσνοστ», των πολιτικών που συνέβαλαν, τελικά, στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπόρις Γέλτσιν, ο Γκορμπατσόφ σχεδόν εγκαταλείφθηκε στη λήθη της ρωσικής ιστορίας, με τους επικριτές τους στη Μόσχα να του χρεώνουν τη διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας.

Ωστόσο ο άνθρωπος που συνέβαλε σημαντικά στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου και στον έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών επανήλθε στο προσκήνιο μετά την άφιξη του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Κρεμλίνο. Αρχικά ο τελευταίος γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ στήριζε ανοιχτά τον ρώσο ηγέτη. Ομως στη συνέχεια αποστασιοποιήθηκε ενώ τα τελευταία χρόνια τον προσέγγισε εκ νέου, διατηρώντας, ωστόσο, τις επιφυλάξεις του.

Στη χώρα του ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ λατρεύτηκε αρχικά όσο μισήθηκε στη συνέχεια. Oταν αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία της Ρωσίας το 1996, το αποτέλεσμα ήταν καταθλιπτικό, καθώς δεν κατάφερε να λάβει ούτε το 0,5% των ψήφων. Κατά τη διάρκεια των πιο δύσκολων χρόνων του μετακομμουνισμού στην πατρίδα του, ο κόσμος του καταλόγιζε τη διάλυση της χώρας, τη φτώχεια, την απώλεια του διεθνούς κύρους της, την κατάρρευση του συστήματος παραγωγής.

Ωστόσο έντεκα χρόνια νωρίτερα, τον Μάρτιο του 1985, τόσο οι Ρώσοι όσο και οι υπόλοιποι Σοβιετικοί, παρόλο που δεν ήταν ακόμα ευρέως γνωστός μεταξύ των απλών πολιτών, είχαν χαιρετίσει την εκλογή του στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Επειτα από 18 χρόνια διακυβέρνησης της ΕΣΣΔ από τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ, και τις σύντομες θητείες των Γιούρι Αντρόποφ και Κονσταντίν Τσερνιένκο, διέκριναν στο πρόσωπο του 54χρονου, τότε, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έναν πολιτικό πρόθυμο να προβεί σε ριζικές αλλαγές.

«Στην πράξη ως πιθανό διάδοχό του τον είχε υποδείξει ο Αντρόποφ, ο ισχυρός επικεφαλής της KGB ο οποίος στο Κρεμλίνο άντεξε λιγότερο από δύο χρόνια. Οι μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν πολύ καλά την κατάσταση στην οποία βρισκόταν πραγματικά η ΕΣΣΔ και ήξεραν πως δίχως ριζικές αλλαγές δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να ανταποκρίνεται στην αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ», αναφέρει στην ανταπόκρισή του ο δημοσιογράφος της Corriere.

«Περεστρόικα» και «Γκλάσνοστ»

Ο Γκορμπατσόφ αποπειράθηκε όντως να αλλάξει την ΕΣΣΔ με την «Περεστρόικα» και την «Γκλάσνοστ». Συγχρόνως, όμως, πυροδότησε και μία διαδικασία μη αντιστρέψιμη η οποία περιόρισε σημαντικά τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου αλλά συνέβαλε επίσης στη διάλυση μιας αυτοκρατορίας και στην κατάρρευση του συστήματος που την κρατούσε ενωμένη από το 1917. Αποχώρησαν οι δορυφόροι, αποχώρησαν και οι «σοσιαλιστικές δημοκρατίες» και η Ρωσία έγινε βορά κατ’ επίφασιν δημοκρατών πολιτικών με επικεφαλής τον Μπόρις Γέλτσιν.

Πριν από 30 χρόνια, λίγες ημέρες μετά τα εξηκοστά γενέθλιά του, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έκανε μία τελευταία προσπάθεια να σώσει την ΕΣΣΔ. Την ώρα που η Ρωσία είχε παραλύσει εξαιτίας μίας νέας γενικής απεργίας των ανθρακωρύχων, οι πολίτες της ΕΣΣΔ κλήθηκαν στις 17 Μαρτίου του 1991 να απαντήσουν μέσω δημοψηφίσματος στο εξής ερώτημα: «Θεωρείτε απαραίτητη τη διατήρηση της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών ως μια ανανεωμένη ομοσπονδία ίσων κυρίαρχων δημοκρατιών στην οποία θα διασφαλίζονται πλήρως τα δικαιώματα και η ελευθερία ενός ατόμου οποιασδήποτε εθνικότητας;». Και η πλειοψηφία των πολιτών της αχανούς ΕΣΣΔ ψήφισαν μαζικά υπέρ της διατήρησής της. Ωστόσο η ιστορία εξελίχθηκε διαφορετικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News