Η απειλή του πρώτου πυρηνικού εργοστασίου της Τουρκίας, στο Ακουγιού, έχει ενώσει ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους ακτιβιστές που μάχονται για να σταματήσουν την κατασκευή του από τους Ρώσους.

Το εργοστάσιο κατασκευάζεται στα τουρκικά παράλια, μόλις 90 χιλιόμετρα απέναντι από την Κερύνεια και θέτει σε σοβαρό κίνδυνο για το νησί, σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος.

Οταν ολοκληρωθεί, θα διαθέτει τέσσερις αντιδραστήρες ισχύος VVER-1200, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 4.800 μεγαβάτ.

Ο ανταποκριτής του Independent στην Κωνσταντινούπολη, Μπορζού Νταραγκάχι, επισκέφθηκε -προ κορονοϊού- το Σπίτι της Συνεργασίας, το κέντρο όπου συναντώνεται οι ακτιβιστές των δύο πλευρών, στην Πράσινη Γραμμή του ΟΗΕ, στη Λευκωσία και μετέφερε τις ανησυχίες και τον αγώνα τους.

«Ολοι μας φοβόμαστε ένα ατύχημα, ακόμα και μικρό, που θα κατέστρεφε την ζωή στις ακτές και στη θάλασσα», είπε ο Μουράτ Κανάτλι, 47χρονος τουρκοκύπριος ακτιβιστής και πολιτικός.

«Οι άνθρωποι γνωρίζουν την απειλή, αλλά δεν είναι όσο δραστήριοι θα μπορούσαν ή θα έπρεπε να είναι», πρόσθεσε η Μελίνα Μενελάου, 52χρονη κύπρια βιολόγος.

Το κυπριακό κίνημα εναντίον του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού, ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα σχέδια των Τούρκων. Τότε, μία καναδική εταιρεία θα αναλάμβανε την κατασκευή του. Το 1998, έγινε η πρώτη διαδήλωση στη Λευκωσία και η θετική ανταπόκριση από τα Κατεχόμενα, ήταν άμεση. Λίγους μήνες αργότερα, ακτιβιστές διοργάνωσαν ταυτόχρονες διαδηλώσεις στη Λευκωσία και την Αγκυρα.

Ετσι γεννήθηκε το κίνημα «Οχι στα πυρηνικά», στο οποίο συμμετέχουν ακτιβιστές και από τις δύο πλευρές της Κύπρου. Παρά τα προβλήματα, ήλθαν κοντά, έμαθαν ελληνικά και τουρκικά, οργάνωσαν συναντήσεις με ξένους διπλωμάτες και πίεσαν πιθανούς υποστηρικτές του έργου, έθεσαν προβληματισμούς για την ασφάλειά του, καθώς η Τουρκία είναι από τις πλέον σεισμογενείς περιοχές στον κόσμο.

Το 2010, οι ανησυχίες τους εντάθηκαν όταν η ρωσική Rosatom ανέλαβε την κατασκευή του εργοστασίου, η οποία ξεκίνησε το 2018. Τα εγκαίνια έγιναν από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Βλαντίμιρ Πούτιν, εξ αποστάσεως, από την Αγκυρα. Ο πρώτος αντιδραστήρας αναμένεται να λειτουργήσει το 2023.

Τα θεμέλια για τον δεύτερο αντιδραστήρα μπήκαν τον περασμένο Ιούνιο. Οι Τούρκοι λένε ότι στην κατασκευή θα εργαστούν 15.000 άτομα, ενώ οι Ρώσοι έχουν το δικαίωμα να προσλάβουν όσους ομοεθνείς τους θέλουν όταν ξεκινήσει η λειτουργία του εργοστασίου.

Η Τουρκία επιμένει ότι το έργο είναι απόλυτα ασφαλές. Δεκάδες αντιδραστήρες είναι υπό κατασκευή σε Ινδία, Κίνα, Ευρώπη και ΗΠΑ, κάποιοι μάλιστα από την Rosatom. Το Ιράν ήδη λειτουργεί πυρηνικό αντιδραστήρα, όπως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Σχέδια για αντίστοιχα εργοστάσια έχουν οι Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία και Ιορδανία, τα οποία θα προστεθούν σε αυτά της Βουλγαρίας, της Αρμενίας και του Ισραήλ.

Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε στην Independent ότι το Ακουγιού έχει επιθεωρηθεί από ανεξάρτητες υπηρεσίες για θέματα ασφαλείας, όπως σεισμοί. «Ακολουθούμε όλα τα διεθνή πρότυπα ασφαλείας», είπε.

Ομως, πολλοί επικριτές του έργου έχουν αντίθετη άποψη. Η Ενωση Τούρκων Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων είπε πέρυσι ότι έχουν εντοπιστεί ρωγμές στην κατασκευή. «Βρήκαμε ότι αυτές οφείλονται σε μία τρομακτική έλλειψη επιθεώρησης», δήλωσε ο Ερκάν Ντεμίρ από την ένωση, σε τουρκική εφημερίδα. «Το έργο λειτουργεί με τη νοοτροπία εργολάβων και όχι μηχανικών».

Οι τουρκικές αρχές τονίζουν ότι το πυρηνικό εργοστάσιο είναι απαραίτητο για τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, ενώ οι Ρώσοι αποδίδουν τις επικρίσεις σε «συνωμοσία δυνάμεων φιλικών προς την Ευρώπη και τη Δύση, που δεν θέλουν να δουν την επιτυχία ενός τεράστιου ρωσικού έργου στην Τουρκία».

Μετά την παγκόσμια επιτυχία της σειράς του HBO για το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, τούρκος πολιτικός της αντιπολίτευσης ξεκίνησε εκστρατεία με σύνθημα «Μην αφήσετε τη Μερσίνη να γίνει Τσερνόμπιλ», αναφερόμενος στην τουρκική πόλη που βρίσκεται σε απόσταση 120 χλμ.

Το 2017, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο ζήτησε από την Αγκυρα να μην προχωρήσει  στην κατασκευή του έργου, να υπογράψει την Συνθήκη της EIA (Environmental Impact Assessment), «που υποχρεώνει τις πλευρές να ενημερώνουν η μια την άλλη και να προβαίνουν σε διαβουλεύσεις μεταξύ τους, όταν πρόκειται για σημαντικά έργα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές και δυσάρεστες διασυνοριακές επιδράσεις στο περιβάλλον» και να προβεί σε διαβουλεύσεις με τις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου.

Η Τουρκία προφανώς αγνόησε τις συστάσεις, καθώς η κούρσα για την πυρηνική ενέργεια στη Μέση Ανατολή βρίσκεται στο φόρτε της και τα γεωπολιτικά συμφέροντα είναι μεγάλα.

Οι ακτιβιστές συνεχίζουν τη δράση τους, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Τουρκία. Δύο φορές τον χρόνο συναντιούνται εκπρόσωποι και από τις δύο πλευρές του νησιού, μία στην επέτειο της καταστροφής στη Φουκουσίμα και μία στην επέτειο της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα. Φέτος, δεν έγινε η συνάντηση λόγω κορονοϊού και αντ’ αυτής διοργανώθηκε τηλεδιάσκεψη στις 16 Σεπτεμβρίου, μέσω της πρεσβείας της Σλοβακίας στην Κύπρο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News