Η αποκάλυψη του αμερικανικού διπλωματικού ταχυδρομείου μέσω του ιστότοπου του Wikileaks ήταν μια χρήσιμη δημοσιογραφική υπηρεσία. Τα ψυχολογικά πορτραίτα των «μεγάλων» του κόσμου, οι πιπεράτες πληροφορίες, αλλά και οι πολιτικές εκτιμήσεις των συντακτών αναμφίβολα έχουν μιαν αυταξία. Τα κρυμμένα γεγονότα που αποκαλύπτονται, έχουν επίσης μια πολύ σημαντική αξία. Η διαδικασία της αποκάλυψης εξάλλου είναι το «παιδί» της διαφάνειας, που με τη σειρά της είναι το συμπλήρωμα του δημοκρατικού ελέγχου. Και στην καρδιά αυτής της αλληλουχίας των διαδικασιών βρίσκεται η δημοσιογραφία – ο σκαπανέας στην αναζήτηση των κρυμμένων μυστικών και η πλατφόρμα δημοσιοποίησής τους. Ωστόσο, είναι όλα τόσο «αθώα»;

Η ύπαρξη και η λειτουργία του Wikileaks συνοδεύεται από ένα μεγάλο βαθμό αυθαιρεσίας –ποιός τους δίνει τι, ποιός ελέγχει τι, ποιός αναρτά στον ιστότοπο τι και με ποιά σειρά, είναι μερικά εύλογα ερωτήματα που ο καθένας μας μπορεί να θέσει. Οι ίδιοι διαβεβαιώνουν ότι περνούν το υλικό τους από ένα έλεγχο ακρίβειας, ενώ στη συγκεκριμένη περίπτωση ανέφεραν πως παρενέβησαν για να διαγράψουν ονόματα προσώπων, η δημοσιοποίηση των οποίων θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή τους. Είναι έτσι; Κι αν στη διάρκεια της «χειρουργικής επέμβασης» του πρωτογενούς υλικού, κρίθηκε απαραίτητη η αφαίρεση και άλλων κρίσιμων στοιχείων, τι απέγινε; Και ποιός μπορεί ποτέ να μας εγγυηθεί, ότι έγινε έτσι και δεν έγινε αλλιώς;

Κανείς. Η απάντηση των υπεύθυνων του ιστότοπου επ΄αυτού, προφανώς θα ήταν ότι η αξιολόγηση του υλικού γίνεται υπ΄ευθύνη του χρήστη – ο καθένας μας με άλλα λόγια αξιολογεί και συγκρατεί από ό,τι διαβάζει, αυτά που θεωρεί σοβαρά και αξιόπιστα. Μπορεί όμως ο μέσος αναγνώστης να κάνει έρευνα γύρω από ένα δημοσίευμα, για να αποκτήσει τεκμηριωμένη άποψη; Μήπως αποστολή της δημοσιογραφίας δεν είναι επίσης η προσφορά «μασημένης τροφής» στο κοινό, δεν είναι δηλαδή δική μας δουλειά η επεξεργασία της πληροφορίας, η ανάληψη της ευθύνης στον έλεγχο των πληροφοριών, με άλλα λόγια η επωνυμία; Πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι μια χύδην διαδικασία αποκάλυψης που κρύβεται πίσω απ΄την κουκούλα της ανωνυμίας, δεδομένου μάλιστα ότι αυτά τα δύο πάνε πακέτο – η «είδηση» βγαίνει στο φώς και η «πηγή» μένει στο σκοτάδι;

Οι αποκαλύψεις του Wikileaks εμφανώς είναι αμερικανοκεντρικές – φωτίζουν δηλαδή την αμερικανική οπτική και την αμερικανική παρέμβαση στον κόσμο – ενώ, όπως βάσιμα καταγγέλει η Τουρκία, κατά κανένα τρόπο δεν θίγεται το Ισραήλ. Ο Μπ.Νετανιάχου δήλωσε την ανακούφισή του τις προάλλες, καθώς «καμία ζημιά» δεν προκλήθηκε για το Ισραήλ από τη δημοσιοποίηση των διαρροών, ενώ έτερος Ισραηλινός κυβερνητικός παράγοντας ανωνύμως υπέδειξε στο Γαλλικό πρακτορείο πως – αντίθετα – όλες σχεδόν οι Μεσανατολικές χώρες «απεδείχθη» ότι παρακινούν τις ΗΠΑ «περισσότερο απ΄το Ισραήλ», να αναλάβει στρατιωτική δράση εναντίον του Ιράν… Τούτη η διακριτική μεταχείριση σημαίνει άραγε κάτι, ή πρόκειται για ένα συμπτωματικό γεγονός; Και γιατί ο ιστότοπος έχει πρόσβαση μόνο στο διπλωματικό ταχυδρομείο του State Department και όχι σε αυτό του Foreign Office, ή του Ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών λόγου χάρη; Και αντίστροφα: αν οι «πηγές» του ιστότοπου του προμήθευσαν υλικό που προέρχεται από το FBI, πρέπει το Wikileaks να αυτοσυγκρατηθεί και να μην αναρτήσει το υλικό του, επειδή ακριβώς οι αποκαλύψεις αποτελούν «μέρος» της αλήθειας και ως αποσπασματικό στοιχείο μπορεί τελικά να παραποιούν τη συνολική εικόνα;

Είναι προφανές, ότι τα ερωτήματα αυτά δεν απαντώνται. Άλλωστε, τα πάντα στη ζωή είναι σχετικά – βεβαιότητα δίνει μόνον ο θάνατος. Τα πάντα στη ζωή είναι επίσης αποτέλεσμα μιας αυθαιρεσίας – αλλιώς θα υπήρχε ακινησία. Οι αποκαλύψεις του Wikileaks επομένως έχουν την αξία της μαρτυρίας, αποτελούν υλικό για περαιτέρω διερεύνηση και δίνουν μια βάση δημοσιογραφικής έρευνας. Αν για παράδειγμα έχει ξεσηκωθεί σάλος για την ανάπτυξη της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας στην Ευρώπη, μολονότι («αποκαλύπτεται») υπάρχουν εδώ και δεκαετίες αμερικανικά πυρηνικά όπλα στην Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Τουρκία, ίσως και την Ιταλία, το θέμα είναι σοβαρό και χρειάζεται εξακρίβωση. Με άλλα λόγια, το μήνυμα, το δίδαγμα που φωταγωγούν οι αποκαλύψεις του Wikileaks είναι η προτροπή στη δυσπιστία. Ο ενημερωμένος πολίτης δεν μπορεί νάναι άλλος από τον δύσπιστο πολίτη, τον κριτικό αναγνώστη και τον απαιτητικό καταναλωτή υπηρεσιών. Γιατί, σε έναν κόσμο σύνθετο και πολύπλοκο, η «αλήθεια» δεν βγαίνει στο φώς επειδή κάποιος τράβηξε το πάπλωμα, ούτε η αλήθεια ταυτίζεται με την ακριτομύθεια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News