Πριν λίγες ημέρες βρέθηκα για δουλειά στη γερμανική πόλη Görlitz (Γκέρλιτς), στα σύνορα με την Πολωνία, δίπλα στον ποταμό Neisse (Νάισε). Περίπου δυόμιση ώρες με το αυτοκίνητο από την Πράγα. Πόλη με μεσαιωνική καταβολή, μεγαλη ιστορία, πολλά αξιοθέατα και πολυ αναπτυγμένο τουρισμό. Εκτός από τον τουρισμό, η πόλη ζει από μια αξιόλογη βιομηχανία, με την καναδική εταιρεία Bombardier, που απασχολεί περίπου δύο χιλιάδες άτομα, αγόρασε τα γερμανικά εργοστάσια της ανατολικής Γερμανίας μετά την ένωση των δύο γερμανικών κρατών και κατασκευάζει λίαν επιτυχώς σύγχρονες αμαξοστοιχίες, τις οποίες κατά μεγάλο μέρος. Λειτουργεί, επίσης, και ένα εργοστάσιο της Siemens, που κατασκευάζει τουρμπίνες για παραγωγή ενέργειας, ενώ ο μεγαλύτερος εργοδότης είναι μια μεγαλη κλινική, που απασχολεί περισσότερους από δύο χιλιάδες εργαζόμενους. Δεν θέλω όμως να παρουσιάσω περισσότερο την οικονομία και τη βιομηχανία της περιοχής.

Το κέντρο βάρους του άρθρου μου αναφέρεται στους Έλληνες κομμουνιστές, που κάποτε -περί το τέλος της δεκαετίας του '40- έφυγαν μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Εκατοντάδες, ίσως και πάνω από χίλιοι άνθρωποι, άντρες, γυναίκες και παιδιά εγκαταστάθηκαν, ή μάλλον, για να ακριβολογώ, τους εγκατέστησαν οι πολιτικοί κομισάριοι των Ρώσων στην απέναντι όχθη του ποταμού Νάισε, στη μικρή πολωνική πόλη Ζγκόρτσελεκ, (Zgorzelec).

Ο ποταμός Νάισε είχε μεγάλη στρατηγική σημασία κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τη διάλυση της ναζιστικής Γερμανίας, η πόλη Γκέρλιτς πέρασε στην κρατική οντότητα της νεο-δημιουργηθείσας (από τον Στάλιν) γερμανικής Δημοκρατίας, Deutsche Demokratische Republik (DDR), με τη… σχεδόν σύμφωνη γνώμη των τότε συμμάχων, Αμερικανών, Γάλλων και Άγγλων.

Η απέναντι όχθη πήγε στην Πολωνία. Έτσι και η πόλη Ζγκόρτσελεκ. Εκεί λοιπόν βρέθηκαν οι Έλληνες πρόσφυγες, που οργανώθηκαν, δούλεψαν, ανέπτυξαν μια αξιόλογη ελληνική κοινότητα και είχαν στον δρόμο δίπλα στον ποταμό ένα στέκι των συναντήσεών τους.

Σήμερα ο δρόμος αυτός, ο Bulwar Grecki, έχει στρωθεί όμορφα με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και σ' ένα προσεκτικά επιλεγμένο σημείο βρίσκεται ένας επιτύμβιος βράχος με πινακίδα στα πολωνικά και ελληνικά που αναφέρει εν συντομία το ιστορικό. Για να μην ξεχαστούν αυτοί οι πρόσφυγες που άφησαν πίσω την πάτρια γη και αναγκάσθηκαν να ζήσουν μια ζωή στα ξένα. Το μνημείο φτιάχτηκε το 2008, περίπου εξήντα χρόνια μετά τη μεγάλη φυγή, που έχει αφήσει, ακόμα και σήμερα, βαθιά σημάδια στην ιστορία της Ελλάδας.

Αυτή η ελληνική κοινότητα είχε αναλάβει μάλιστα και την οργάνωση αποστολών μικρών ελληνόπουλων και σε άλλα μέρη της Πολωνίας, υποθέτω ορφανά παιδιά, πρόσφυγες.

Σήμερα, η μικρή πολωνική πόλη, δίνει μια σχετικά φτωχή εντύπωση, σε αντίθεση με την πλούσια γερμανική γειτόνισσα, με αρκετά σπίτια που έχουν εδώ και πολλά χρόνια εγκαταλειφθεί στη μοίρα τους, στη διάβρωση του καιρού, χωρίς συντήρηση. Άγνωστο αν βρίσκονται ακόμα εκεί Έλληνες επιζώντες του Εμφυλίου, ή οι απόγονοί τους.

Το μεγαλύτερο αξιοθέατο της περιοχής του ποταμού είναι ο δρόμος δίπλα στο ποτάμι.

Το Μπούλεβαρ των Ελλήνων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News