«Οταν μεγάλωνα στην Κίνα, παίζαμε με τον πατέρα μου αυτό το παιχνίδι: αποστηθίζαμε κλασικά κινεζικά ποιήματα και τα απαγγέλλαμε, προσπαθώντας ο ένας να ολοκληρώσει τις στροφές του άλλου και υπάρχει ένα που το θυμάμαι τόσο ξεκάθαρα: “οι άνθρωποι όταν γεννιούνται είναι εγγενώς καλοί”, και συνεχίζω να το πιστεύω πραγματικά αυτό έως σήμερα, ακόμη και εάν μερικές φορές φαίνεται πως ισχύει το αντίθετο», δήλωσε η Κλοέ Ζάο το βράδυ της Κυριακής, παραλαμβάνοντας το Οσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας για το «Nomadland» που κέρδισε και το βραβείο Καλύτερης Ταινίας.

Επρόκειτο για μία διακριτική αλλά ουσιαστική έκφραση αγάπης για την πατρίδα της και για την κουλτούρα της. Η μεγάλη πρωταγωνίστρια της 93ης τελετής απονομής των βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου απήγγειλε το αγαπημένο της ποίημα πρώτα στα μανδαρινικά και στη συνέχεια το μετέφρασε στα αγγλικά.

Ομως στην Κίνα κανένας δεν μπόρεσε να την ακούσει απρόσκοπτα, ούτε να γιορτάσει ελεύθερα την επιτυχία «αυτής της κόρης του Πεκίνου που είναι η δεύτερη γυναίκα και η πρώτη Ασιάτισσα που κέρδισε το Οσκαρ Σκηνοθεσίας», αναφέρει ο Γκουίντο Σαντεβέκι, ανταποκριτής της Corriere della Sera στο Πεκίνο.

Φέτος η κινεζική τηλεόραση, έπειτα από είκοσι συναπτά έτη απευθείας συνδέσεων, δεν καταδέχτηκε να μεταδώσει την τελετή απονομής των Οσκαρ ενώ έπειτα από την ανάρτηση κάποιων συγχαρητηρίων μηνυμάτων, οι λογοκριτές του καθεστώτος μπλόκαραν τις αναζητήσεις και τις αναρτήσεις σχολίων για τη σκηνοθέτρια και την εξαιρετική της επιτυχία.

Φαίνεται περίεργο, δεδομένου ότι το Πεκίνο επιδιώκει να αυξάνει με κάθε τρόπο την «ήπια ισχύ» του. Αλλά στους καιρούς του νέου σινο-αμερικανικού Ψυχρού Πολέμου, «η δημοτικότητα μπορεί να καταστεί πολύ επικίνδυνη στη Λαϊκή Δημοκρατία, ειδικά εάν κατακτάται στις ΗΠΑ. Αρκεί μία παραμικρή ένδειξη, μία αμφιβολία, για να αρχίσει αυτό που στην Κίνα αποκαλείται “το κυνήγι της ανθρώπινης σάρκας”, δηλαδή η αναζήτηση στο Διαδίκτυο στοιχείων που αποδεικνύουν την “εξαχρείωση” του όποιο δημόσιου προσώπου», εξηγεί ο ιταλός δημοσιογράφος, προσθέτοντας πως επιφορτισμένος με αυτό το καθήκον είναι «ένας στρατός από εθνικιστικά τρολ». Από τότε που το «Nomadland» άρχισε να τιμάται με πολλές διεθνείς διακρίσεις, η σκηνοθέτρια βρέθηκε αυτομάτως στο στόχαστρό τους και αφότου κοσκίνισαν το παρελθόν της αποφάνθηκαν πως είναι «μία προδότρια».

Η φυγή στο εξωτερικό

Ψάχνοντας, οπότε, ανακάλυψαν πως η Κλοέ Ζάο η οποία γεννήθηκε στο Πεκίνο τον Μάρτιο του 1982, έχει ζήσει περισσότερα από τα μισά χρόνια της ζωής της στο εξωτερικό, στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Μιλώντας σπαστά αγγλικά έφτασε στο Μπράιτον στα μέσα της δεκαετίας του 1990 για να φοιτήσει σε ένα διεθνές κολέγιο. Τότε ονομαζόταν ακόμη Ζάο Τινγκ και το πρώτο πράγμα που έκανε η έφηβη Κινέζα, ούτως ώστε να αισθάνεται λιγότερο ξένη, ήταν να αλλάξει το όνομά της, επιλέγοντας ένα δυτικό όνομα, το Κλοέ.

Οι βλέψεις του πατέρα της, ενός διευθυντή μιας κρατικής χαλυβουργίας, και της μητέρας της, η οποία ήταν νοσηλεύτρια αλλά και μέλος του καλλιτεχνικού τμήματος του κινεζικού στρατού, έσπρωξαν την Κλοέ ακόμη πιο μακριά στη Δύση, έως τις ΗΠΑ, όπου σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο περίφημο Mount Holyoke College της Μασαχουσέτης και μετά κινηματογράφο στο Tisch School of the Arts υπό την καθοδήγηση του Σπάικ Λι.

Οι υποτιθέμενες προσβολές κατά της μητέρας – πατρίδας

Μεταξύ των συμφοιτητών της συγκαταλεγόταν και ο Τζόσουα Τζέιμς Ρίτσαρντς ο οποίος μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της έγινε μόνιμος συνεργάτης (ως διευθυντής φωτογραφίας) της Κλοέ Ζάο αλλά και σύντροφός της στη ζωή.

Το γεγονός αυτό ήταν αρκετό για να τεθεί το μέγα ερώτημα στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης: εξακολουθεί η Ζάο να είναι αρκετά Κινέζα ή μήπως έχει αμερικανοποιηθεί; Ψάχνοντας κάποιος ανακάλυψε μία συνέντευξη του 2013 στην οποία η Ζάο ανέφερε πως έζησε τα παιδικά της χρόνια «σε μία χώρα όπου τα ψέματα υπάρχουν παντού» και πως αυτή η ανάμνηση την βοήθησε πολύ στην τέχνη της, η οποία, ωστόσο, εστιάζει κατά κύριο λόγο στις αντιφάσεις της αμερικανικής κοινωνίας. Το «Nomadland» αφορά ένα από τα πολλά σκληρά πρόσωπα της σύγχρονης Αμερικής, δεν πλήττει το «κινεζικό όνειρο» του Σι Τζινπίνγκ. Εχοντας, ωστόσο, κινητοποιηθεί υπέρ το δέον, τα κινεζικά τρολ ανακάλυψαν μία δεύτερη υποτιθέμενη προσβολή της κατά της μητέρας – πατρίδας.

Θύμα της σινο-αμερικανικής αντιπαλότητας

Κάποια στιγμή άρχισε να γράφεται στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι, μιλώντας σε ένα αυστραλιανό site, η  Ζάο είχε αναφέρει πως «The US is now my country, ultimately» (Οι ΗΠΑ είναι τώρα η χώρα μου τελικά). Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η σκηνοθέτρια δεν είχε πει «now» (τώρα) αλλά «not» (δεν, στην προκειμένη περίπτωση), οπότε είχε δηλώσει πως «Οι ΗΠΑ δεν είναι η χώρα μου τελικά». Στην συνέχεια το αυστραλιανό Μέσο αναγνώρισε το λάθος του αλλά η ζημιά στη Κίνα είχε ήδη γίνει, «οι ιεροεξεταστές» του κινεζικού εθνικισμού είχαν προλάβει να την κηρύξουν ένοχη.

Για τα Οσκαρ που κέρδισαν η Ζάο και η ταινία της στο κινεζικό Τύπο έγραψε μόνον ο Χου Σιτζίν, διευθυντής της κομματικής και εθνικιστικής αγγλόφωνης κινεζικής εφημερίδας Global Times, υποστηρίζοντας πως η σκηνοθέτρια έχει εγκλωβιστεί στην σινο-αμερικανική αντιπαλότητα. Ο κινέζος δημοσιογράφος απηύθυνε έκκληση στην Κλοέ Ζάο να διαδραματίσει «μεσολαβητικό ρόλο» ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ και να μην καταστεί αιτία αντιπαράθεσης. «Ευελπιστούμε με τον καιρό να γίνεται ολοένα πιο ώριμη», σημείωσε στο κείμενό του το οποίο δημοσιεύτηκε μόνον στα αγγλικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News