Μπορεί να έχουν συντελεσθεί ορισμένες μεταβολές στο παγκόσμιο πολιτικο-οικονομικό σκηνικό, αλλά οι επενδυτές των χρηματαγορών ας μη στοιχηματίσουν ότι έρχεται μία καινούργια εποχή επέκτασης για την παγκόσμια οικονομία. Καλό είναι να θυμόμαστε όλοι μας ότι οι βασικοί  κίνδυνοι για την ανάπτυξη παραμένουν – στην πραγματικότητα, μάλιστα, επιδεινώνονται.

Τα παραπάνω πεσιμιστικά σχόλια είναι του Νούριελ Ρουμπινί, οικονομολόγου καθηγητή και πρώην συμβούλου του Κλίντον, ο οποίος απαρίθμησε στο Project Syndicate τους λόγους της απαισιοδοξίας του.

Η εξασθένηση των εντάσεων σε μερικά πεδία (σινο-αμερικανικές σχέσεις, Brexit, Ιρανικό, κ.ά.) ξεκόλλησε τις αποδόσεις από τα ιστορικά χαμηλά και οι επενδυτές ονειρεύονται ότι την πρόσφατη παγκόσμια επιβράδυνση θα ακολουθήσει, το 2020, η επιτάχυνση που σιγοντάρει τα κέρδη τους, όμως «υπάρχουν πολλά που δείχνουν ότι δεν είναι όλα καλά στην παγκόσμια οικονομία».

Στο άρθρο του ο Ρουμπινί σημείωσε πρώτα τις «θετικές εξελίξεις»: την πιθανότητα να επιτευχθεί «συμφωνία πρώτης φάσης» η οποία «θα εμποδίσει προσωρινά την περαιτέρω κλιμάκωση του εμπορικού και τεχνολογικού πολέμου» ΗΠΑ – Κίνας, τη «μαλακή» συμφωνία για το Brexit «που εξασφάλισε ο Τζόνσον», τη μεταστροφή του Τραμπ στο Ιρανικό, αφού ο αμερικανός πρόεδρος «συνειδητοποίησε ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πόλεμο πλήρους κλίμακας και σε έντονη άνοδο της τιμής του πετρελαίου», και, τέλος, τη χαλάρωση των νομισματικών πολιτικών από τη Fed και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ωστόσο υπάρχει και το «ωστόσο».

Ο πολυσυζητημένος οικονομολόγος συνιστά επιφυλακτικότητα διότι «η επιβράδυνση συνεχίζεται ακόμη». Και, ό,τι και αν συμφωνηθεί μεταξύ Πεκίνου και Λευκού Οίκου, έρχονται οι εκλογές στις ΗΠΑ και, τότε, ας ελπίσουμε ότι το φάσμα του νέου Ψυχρού Πολέμου δεν θα επιστρέψει.

Αλλες επικίνδυνες για το χρήμα και την αναπαραγωγή του καταστάσεις:

α) Το Χονγκ Κονγκ. Τυχόν στρατιωτική επέμβαση της Κίνας προς καταστολή των κινητοποιήσεων στο Χονγκ Κονγκ «θα μπορούσε να εκτροχιάσει οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ και να προκαλέσει σοκ στις χρηματοπιστωτικές αγορές».

β) Η Ευρωζώνη. Παρά τη διαφαινόμενη αποφυγή του «σκληρού Brexit», η Ευρωζώνη έχει προβλήματα μεγαλύτερα από την έξοδο της Βρετανίας. Οι αντιστάσεις της Γερμανίας στη χαλάρωση της  νομισματικής πολιτικής είναι ισχυρές και εντός ΕΚΤ: η νέα πρόεδρός της, η Κριστίν Λαγκάρντ, «μάλλον δεν θα είναι σε θέση να παράσχει πολύ περισσότερα όπλα για την τόνωση της νομισματικής πολιτικής, δεδομένου ότι το ένα τρίτο του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ αντιτίθεται ήδη στον τρέχοντα γύρο χαλάρωσης». Ειδικά για την Ευρώπη, ο Ρουμπινί παρατηρεί ότι είναι οικονομικώς δύσπεπτο το κοκτέιλ της γήρανσης του πληθυσμού, της αποδυνάμωσης της κινεζικής ζήτησης, του κόστους της απαλλαγής από τον άνθρακα, των απειλών του Τραμπ για δασμούς εισαγωγής στα γερμανικά και εν γένει στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα.

γ) Η Μέση Ανατολή. «Η εισβολή της Τουρκίας στη Συρία εισήγαγε πολλούς νέους κινδύνους στο ταραγμένο περιβάλλον» γράφει ο Ρουμπινί. «Η Μέση Ανατολή είναι πυριτιδαποθήκη, και μία έκρηξη θα μπορούσε να προκαλέσει πετρελαϊκό σοκ». Οι κίνδυνοι φθάνουν έως και σε επίθεση της Χεζμπολάχ στο Ισραήλ, αφού «το Ιρανικό καθεστώς δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να συνεχίσει να υποσκάπτει την σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή».

δ) Οι δημοσιονομικοί δείκτες. «Οι κεντρικές τράπεζες φθάνουν στα όρια του τι μπορούν να κάνουν, ενώ η δημοσιονομική πολιτική παραμένει περιορισμένη από την πολιτική και τα υψηλά χρέη. Βεβαίως, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής θα μπορούσαν να στραφούν σε ακόμη πιο ασυνήθιστες πολιτικές – δηλαδή σε δημοσιονομικά ελλείμματα – όταν σημειώνεται άλλη κάμψη, αλλά δεν θα το κάνουν μέχρι την επόμενη κρίση».

ε) Ο λαϊκισμός. Η γενική παρατήρηση του αρθρογράφου είναι ότι «η λαϊκιστική αντίδραση κατά της παγκοσμιοποίησης, του εμπορίου, της μετανάστευσης και της τεχνολογίας μεγαλώνει σε πολλά μέρη». Σε τέτοιο πολιτικό πλαίσιο, «περισσότερες χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν πολιτικές για τον περιορισμό της κυκλοφορίας των αγαθών, του κεφαλαίου, της εργασίας, της τεχνολογίας, κ.λπ.». Οι πρόσφατες μαζικές διαμαρτυρίες, στη Βολιβία, στη Χιλή, στη Γαλλία, στην Ισπανία, στο Χονγκ Κονγκ, στο Ιράκ, στο Ιράν και στον Λίβανο και αλλού, αντικατοπτρίζουν διάφορες αιτίες, δείχνουν όμως και το ότι «όλοι βιώνουν οικονομική δυσπραγία η οποία αυξάνει τη δυσαρέσκεια για την ανισότητα».

στ) Οι ΗΠΑ. «Η Αμερική του Τραμπ μπορεί να αποτελέσει τη μεγαλύτερη πηγή αβεβαιότητας» γράφει ο Ρουμπινί και βάλλει κατά της εξωτερικής και εμπορικής πολιτικής της διακυβέρνησης Τραμπ διότι «κινδυνεύει με καταστροφή η παγκόσμια τάξη που δημιούργησαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Ο αρθρογράφος μνημονεύει την αντιΝΑΤΟϊκή στάση του Εμανουέλ Μακρόν ως ενδεικτική των ρωγμών στη Δύση, και μέμφεται ορισμένους (μη κατονομαζομένους) Δημοκρατικούς στην Αμερική οι οποίοι προεκλογικά «έχουν πολιτικές πλατφόρμες που κάνουν νευρικές τις χρηματοπιστωτικές αγορές».

Το υστερόγραφό του είναι ξεκάθαρο όσον αφορά τα σημαντικότερα ζητήματα της εποχής μας: «Η δημογραφική γήρανση στις προηγμένες οικονομίες θα μειώσει αναπόφευκτα τη δυνητική ανάπτυξη, ενώ οι περιορισμοί στη μετανάστευση θα επιδεινώσουν το πρόβλημα. Η αλλαγή του κλίματος προκαλεί ήδη δαπανηρές οικονομικές ζημίες, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται συχνότερα και πιο καταστρεπτικά. Και ενώ η τεχνολογική καινοτομία μπορεί μακροπρόθεσμα να επεκτείνει το μέγεθος της οικονομικής πίτας, η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοματοποίηση θα διαταράξουν πρώτα την αγορά εργασίας, τις επιχειρήσεις και ολόκληρες βιομηχανίες, επιδεινώνοντας τα ήδη υψηλά επίπεδα ανισότητας».

Τα ιδιωτικά (πρωτίστως) και τα δημόσια χρέη (δευτερευόντως) θα αποδειχθούν μη βιώσιμα – αυτή είναι η δυσοίωνη κατακλείδα του άρθρου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News