Τις απόψεις της 47χρονης οικονομολόγου Εστερ Ντάφλο, η οποία τιμήθηκε το 2019 με το βραβείο Νομπέλ, φιλοξενεί η ιταλική Repubblica, φωτίζοντας το ζητούμενο: πώς μπορεί στις σημερινές συνθήκες ανάπτυξης να καταπολεμηθεί η φτώχεια, με ρεαλισμό αλλά και με αισιοδοξία, τόσο στην αναπτυσσόμενη «περιφέρεια» όσο και στο ανεπτυγμένο «κέντρο».

«Η οικονομία πρέπει να βοηθήσει τους πιο φτωχούς, δεν πρέπει να δυσπιστεί απέναντί τους» λέει η Ντάφλο, η οποία δηλώνει ότι στόχος της εργασίας της δεν είναι άλλος από «τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων». Εξάλλου αυτήν την ιδιαίτερη, πειραματική προσέγγισή της στις οικονομίες και κοινωνίες των αναπτυσσομένων χωρών επιβράβευσε η Σουηδική Ακαδημία.

Η έρευνά της σε περιβάλλον ακραίας φτώχειας την οδήγησε σε έναν διαχωρισμό: άλλη αντιμετώπιση απαιτεί η φτώχεια στον αναπτυσσόμενο κόσμο και άλλη στον δυτικό. Ενα βασικό εισόδημα για όλους, στις φτωχότερες χώρες, το οποίο θα δίδεται χωρίς κανένα αντιστάθμισμα, θα επιτρέπει σε όλους να έχουν ένα ανυποχώρητο εισοδηματικό επίπεδο. Αυτό είναι απαραίτητο εκεί.

Ομως δεν μπορεί να γίνει το ίδιο και στις πλούσιες χώρες, διότι κάτι τέτοιο «θα έχει πολύ υψηλό κόστος». Και όχι μόνο για δημοσιονομικούς λόγους, αλλά διότι «ο ορισμός της αξιοπρεπούς διαβίωσης στις αναπτυγμένες χώρες δεν συνδέεται με τα χρήματα, αλλά με την κοινωνία», λέει η Ντάφλο, με την κοινωνική θέση δηλαδή. Ετσι, απαιτείται στοχευμένη στήριξη πολιτών με αυτό το κάποιο βασικό εισόδημα, το οποίο δεν μπορεί να έχει καθολικό χαρακτήρα. Η απόδοσή του πρέπει να σχετίζεται με τον κοινωνικό ρόλο όσων θα το λαμβάνουν, να στοχεύει στην ενδυνάμωση της κοινωνικής θέσης τους.

Κίνητρο για δράση

Η γαλλίδα οικονομολόγος εναντιώνεται στα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις: θεωρεί ότι εξαιρετικά επιβλαβής είναι η διαδεδομένη πλην λανθασμένη αντίληψη ότι η προσφορά βοηθείας μεταβάλλει τον αναξιοπαθούντα σε τεμπέλη. «Τα πειράματά μας δείχνουν ότι το αντίθετο ισχύει: όσο περισσότερο βοηθούμε τους ανθρώπους, τόσο περισσότερο αυτοί είναι σε θέση να ξεκινήσουν πάλι κάτι μόνοι τους, με στόχο να ξεφύγουν από την παγίδα της φτώχειας στην οποία φυλακίζονται».

Συνεπώς, για να καταπολεμήσουμε την ακραία φτώχεια, πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τη στάση μας απέναντι στους φτωχούς: «Πρέπει να σταματήσουμε να δυσπιστούμε απέναντί τους».

Η χρηματοδότηση του βασικού εισοδήματος θα στηριχθεί από «υποδομές που θα επιτρέπουν την εύκολη μεταφορά χρημάτων στους ανθρώπους» λέει η Ντάφλο, και φρονεί ότι οι νέες τεχνολογίες, τα κινητά τηλέφωνα και άλλες συσκευές «θα μπορούσαν να αποδειχθούν πολύ χρήσιμες σε περιπτώσεις κρίσης ή και πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης για τους πιο άπορους». Απαιτείται παγκοσμιοποίηση της καταπολέμησης της φτώχειας όσον αφορά τα κονδύλια στήριξης. Ομως, «η χρηματοδότηση των κυβερνήσεων πρέπει να αποβλέπει στην πραγματική και διαρκή ανάπτυξη» και όχι να γίνεται αποσπασματικά.

Σε ερώτηση τι σημαίνει η απονομή του Νομπέλ Οικονομίας σε μια νέα γαλλίδα ερευνήτρια επιστήμονα, η Ντάφλο απαντά ότι η βράβευση «αντανακλά την ταχεία εξέλιξη των μεθόδων εργασίας στον τομέα της οικονομίας της ανάπτυξης, η οποία έχει γίνει όλο και περισσότερο πειραματική». Και θυμίζει ότι «το βραβείο είναι συλλογικό, απονεμήθηκε σε τρία άτομα» και στην κοινή δουλειά τους. Θεωρεί ότι η δουλειά του οικονομολόγου σήμερα είναι πρακτικού αποτελέσματος, «σαν του υδραυλικού». Οχι προβλέψεις που πέφτουν έξω, αλλά «ανάλυση συγκεκριμένων προβλημάτων», όπως αυτό της φτώχειας, μαζί με «λειτουργικές προτάσεις για την επίλυσή τους».

Υπογραμμίζει: «Δεν μπορούν να γίνουν πολλά για την πρόληψη των πραξικοπημάτων και των ένοπλων συγκρούσεων, όμως μπορεί να γίνει κάτι για να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων. Η φιλοσοφία μου είναι ότι πρέπει να δράσουμε. Υπάρχουν λόγοι να είμαστε αισιόδοξοι. Ολα τα πράγματα επιδεινώνονται στον κόσμο, ειδικά αυτή τη στιγμή, αλλά όχι στη φτώχεια. Αυτό είναι αποτέλεσμα μιας πιο ρεαλιστικής προσέγγισης για την Υγεία, την Εκπαίδευση, τα διάφορα κοινωνικά προγράμματα: η φτώχεια τελικά θεωρείται πρόβλημα το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να λυθεί».

Τέλος, αφού ρωτήθηκε αν ο λόγος της γαλλικής σχολής οικονομολόγων (π.χ. του Τομά Πικετί) έχει πέραση στις ΗΠΑ, και δη στην «αριστερή πτέρυγα» των Δημοκρατικών, απάντησε με ειλικρίνεια και με αφοπλιστικό τρόπο: «Η επιτυχία τους οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει ένας πολύ γαλλικός τρόπος για να μιλάμε περί οικονομίας: σε αντίθεση με τους αμερικανούς οικονομολόγους, οι γάλλοι συνάδελφοί μου ενθουσιάζονται όταν δημοσιεύουν βιβλία που απευθύνονται στο ευρύ κοινό»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News