Σύμφωνα με τον Γουόλτερ Ράσελ Μιντ, καθηγητή Διεθνών Υποθέσεων στο Bard College της Νέας Υόρκης και αρθρογράφο της Wall Street Journal, το χειρότερο σενάριο για τον ρώσο πρόεδρο θα ήταν ο πόλεμός του στην Ουκρανία να τερματιστεί με την ήττα των ρωσικών δυνάμεων στα πεδία των μαχών, την κατάρρευση των φιλορωσικών θυλάκων στο Ντονμπάς και στη Μολδαβία και την ενσωμάτωση της Ουκρανίας στη Δύση.

Μια τέτοια κατάληξη δεν θα αποτελούσε απλά μια «προσωπική ταπείνωση» για τον Βλαντίμιρ Πούτιν αλλά πλήγμα ανεπανόρθωτο που θα «τερμάτιζε την καριέρα του». Θα επέφερε επίσης ένα «ψυχολογικό και στρατηγικό σοκ» στη Ρωσία, όσον αφορά την θέση της και την εικόνα της ανά τον κόσμο, «θα άλλαζε τον ρου της ρωσικής ιστορίας», σύμφωνα, πάντα, με τον αμερικανό ειδικό.

Oι παλιές αυτοκρατορίες

Πριν από τη Ρωσία τα πεπρωμένα τους είδαν να αλλάζουν πολλές πρώην αυτοκρατορίες. Η Ισπανία, για παράδειγμα, όταν ηττήθηκε από τους «τυχάρπαστους» Αμερικανούς το 1898. Επρόκειτο για μια συγκλονιστική καμπή στην ιστορία της χώρας, καθώς «η παγκόσμια αυτοκρατορία που προέκυψε μετά και τα ταξίδια του Κολόμβου, είχε ξαφνικά εξαφανιστεί και οι Ισπανοί άρχισαν να αμφισβητούν τα πάντα, από τη μοναρχία μέχρι τον ρόλο της Εκκλησίας».

Η Βρετανία και η Γαλλία, συνειδητοποίησαν πως δεν ήταν, πλέον, ανεξάρτητες παγκόσμιες δυνάμεις μετά την Κρίση του Σουέζ το 1956. Το αυτοκρατορικό μεγαλείο ανήκε στο παρελθόν και οι δύο πρώην υπερδυνάμεις κλήθηκαν, «επώδυνα και απρόθυμα», να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.  

«Μια αποφασιστική ρωσική αποτυχία στην Ουκρανία θα μπορούσε να είναι η “στιγμή Σουέζ” της Μόσχας», γράφει ο Γουόλτερ Ράσελ Μιντ. «Εάν η Ρωσία αποτύχει να κατακτήσει την καρδιά της Ουκρανίας, οι Ρώσοι δεν θα μπορέσουν να μην συμπεράνουν ότι η αυτοκρατορία των τσάρων, που σχηματίστηκε επώδυνα ανά τους αιώνες και αποκαταστάθηκε από τον Λένιν και τον Στάλιν μετά τις καταστροφές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχει καταρρεύσει αμετάκλητα», συμπληρώνει. Σε αυτήν την περίπτωση η Ρωσία θα κληθεί, όπως και άλλες πρώην αυτοκρατορίες, να προβεί σε έναν απολογισμό της ιστορίας της και οι συνέπειες θα είναι εκτεταμένες.

O ρωσικός «εθνικός μύθος»

Τόσο επί των Ρομανόφ όσο και επί των κομμουνιστών αλλά και επί του Πούτιν θεμέλια της ρωσικής πολιτικής σκέψης αποτέλεσαν τρεις πεποιθήσεις: «ότι η Ρωσία είναι διαφορετική, ότι η διαφορά είναι υπερβατικά σημαντική και ότι παρέχει στη Ρωσία έναν μοναδικό ρόλο στην παγκόσμια ιστορία», εξηγεί ο αμερικανός διεθνολόγος, σημειώνοντας ότι μια ρωσική ήττα στην Ουκρανία θα υπονομεύσει ριζικά τις εν λόγω πεποιθήσεις, βυθίζοντας τη χώρα σε μια κρίση ταυτότητας με απρόβλεπτες πολιτικές συνέπειες.  

Οπως οι τσάροι και οι κομμουνιστές, έτσι και ο Πούτιν πιστεύει όχι μόνον ότι είναι μοναδική η Ρωσία αλλά και πως αποστολή της είναι να εναντιώνεται στη Δύση. Για τους τσάρους, η Μόσχα ήταν η «τρίτη Ρώμη» η οποία καλούνταν να προασπιστεί τον χριστιανισμό και τον πολιτισμό μετά την κατάρρευση της πρώτης Ρώμης στους βάρβαρους εισβολείς και της δεύτερης Ρώμης, ήτοι τους Κωνσταντινούπολης, στους Τούρκους. Για τους κομισάριους της ΕΣΣΔ ήταν η πρωτεύουσα της «παγκόσμιας προλεταριακής επανάστασης» που επρόκειτο να εξαλείψει τον «παρακμιακό αστικό πολιτισμό της Δύσης». Για τον Πούτιν και τους ημέτερούς του η Μόσχα και ολόκληρη η Ρωσία καλούνται να διεξάγουν «έναν πόλεμο επιβίωσης κατά της παρακμής, της αποξένωσης και της αχαλίνωτης απληστίας» που κυριαρχούν στη Δύση.

Στο πλαίσιο του άνισου ανταγωνισμού με την πιο αναπτυγμένη Δύση και επιδιώκοντας να κυβερνούν με τρόπο κατάλληλο (σύμφωνα με τη γνώμη τους πάντα) για τη «μοναδική ρωσική ψυχή», οι ηγεμόνες της Ρωσίας ανέκαθεν υποστήριζαν πως η εξουσία πρέπει να συγκεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στην κορυφή. «Μόνο κάποιος τόσο ισχυρός όσο η Μεγάλη Αικατερίνη, ο Στάλιν ή, όπως υποστηρίζουν οι θαυμαστές του, ο Πούτιν μπορεί να οδηγήσει τη Ρωσία στην επικράτησή της με τη Δύση», συνοψίζει ο αρθρογράφος της Wall Street Journal.

Γιατί την Ουκρανία

Στην προκειμένη περίπτωση η Ουκρανία και το μέλλον της αποτελούν τον πυρήνα του ζητήματος. Με την Ουκρανία υπό τον έλεγχό της, «η Μόσχα βλέπει τον εαυτό της ως την μεγαλύτερη δύναμη της Ευρώπης». Χωρίς, όμως, την Ουκρανία, «το όνειρο ότι η Ρωσία μπορεί να επανακτήσει το κύρος της ΕΣΣΔ ως υπερδύναμη θα σβήσει πικρά», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γουόλτερ Ράσελ Μιντ. Ακόμη χειρότερα, μια νίκη της «ορθόδοξης, σλαβικής και δημοκρατικής» Ουκρανίας επί της δεσποτικής Ρωσίας του Πούτιν θα μπορούσε να θέσει εν αμφιβόλω όχι μόνον το καθεστώς του ρώσου προέδρου αλλά και την ιδέα περί «ρωσικής εξαιρετικότητας» καθώς επίσης και την άποψη ότι η καλύτερη μορφή διακυβέρνησης για τη Ρωσία είναι ο δεσποτισμός.

Κάνοντας λόγο για «εγγενή κακία» του καθεστώτος Πούτιν που αποκαλύπτεται στα πλαίσια του πολέμου που μαίνεται και συνυπολογίζοντας της φρικαλεότητες στο εξωτερικό και την καταστολή στο εσωτερικό της Ρωσίας, ο αμερικανός αναλυτής ελπίζει, φυσικά, σε μια ήττα του Πούτιν.

Ομως υπενθυμίζει πως ο ρώσος πρόεδρος και όλοι όσοι τον στηρίζουν, γνωρίζουν πολύ καλά πως στην Ουκρανία δεν πολεμούν μόνον με στόχο μια επαναχάραξη των συνόρων, «πολεμούν για τον κόσμο τους και ενδέχεται να είναι ψυχολογικά αδύνατο για αυτούς να αποδεχτούν μια ήττα, μέχρι να εφαρμόσουν κάθε μέτρο, όσο αδίστακτο και εάν είναι, μέχρι να χρησιμοποιήσουν κάθε όπλο, όσο τρομακτικό και εάν είναι. Για τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τους ανθρώπους γύρω του, το διακύβευμα στην Ουκρανία είναι σχεδόν απείρως μεγάλο», προειδοποιεί.