Ήταν από αυτές τις ημέρες που ο ήλιος έλαμπε, κρατώντας καθυστερήσεις για την αλλαγή του καιρού προς το πιο ψυχρό του, που θα γίνει την επόμενη εβδομάδα. Όπως γράψαμε και στο text του protagon, «Στη Βουλή είναι χειμώνας, στο ημερολόγιο φθινόπωρο και στον καιρό Πάσχα». Το κλίμα στην αγορά, αντίστοιχα, φιλοξενούσε θερμοκρασίες πολικού ψύχους. Ποιος ψωνίζει και τι; Οι γνωστοί παύλα γείτονές μου, με τους οποίους συναντηθήκαμε στα ίδια καταστήματα, μου απάντησαν «ψωνίζουμε μόνο τα απαραίτητα, μας παίρνει και για τίποτα άλλο; Τα βασικά φαγώσιμα για να βγάλουμε την εβδομάδα, χωρίς τίποτε παραπανίσιο, τίποτε υπερβολικό». Σαν να άκουγες τον εαυτό σου. Και στα μάτια τους ζωγραφιζόταν έκδηλη η αγωνία για τις υπόλοιπες σκηνές από έργο της ζωής τους, για το παρακάτω. «Πού θα πάει αυτή κατάσταση; Η γυναίκα μου (ή «ο άντρας μου», αντίστοιχα) είναι στην ανεργία εδώ και 7 μήνες. Στη δική μου δουλειά μάς έκαναν τρεις φορές μειώσεις μισθού. Πώς θα τα βγάλουμε πέρα;». Και τι απάντηση να δώσεις. Έχεις;

Δεν έχεις, όπως δεν έχουν και οι συμπολίτες σου. Όχι μόνο σαφή απάντηση, αλλά και λεφτά για να πληρώσουν – λίγοι έχουν, πλέον. Την ίδια ημέρα μπήκα σε έναν φούρνο, ένα φαρμακείο και ένα κατάστημα ψιλικών. Αν εξαιρέσεις μόνο μία περίπτωση στο φαρμακείο, που την είδα με τα μάτια μου, κανείς/καμία δεν έβγαλε χρήματα από το πορτοφόλι ή από την τσέπη, για να πληρώσει ό,τι αγόρασε. Αντίθετα, όλοι είχαν την ίδια προτροπή στο στόμα, ο καθένας ανάλογα με την παιδεία του, το θάρρος του, την άνεσή του: «Γράφ’ τα» ή «Τα σημειώνετε, παρακαλώ;» ή «Δε φαντάζομαι να θες λεφτά, τώρα;», «σημείωσέ τα και βλέπουμε, δεν έχω τώρα». Όποιες λέξεις και να χρησιμοποιήθηκαν, το ίδιο νόημα είχαν, στο ίδιο μέρος κατέληγαν. Στον ίδιο κατάλογο του τεφτεριού με τα χρωστούμενα που διαρκώς μεγαλώνει, όπως μου είπαν οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων. «Το βερεσέ δεν έπαψε ποτέ στην Ελλάδα, πάντα υπήρχε. Απλώς, τώρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να πληρώσουν αυτά που αγοράζουν. Και το θέμα είναι ότι δεν ξέρουν πότε θα σε πληρώσουν». Δηλαδή, στα εμπορικά σημεία που βρέθηκα, οι άνθρωποι που συνάντησα δεν είχαν χρήματα για να πληρώσουν ένα κουτί Νιφλαμόλ, μια φραντζόλα ψωμί και ένα πακέτο τσιγάρα, αντίστοιχα. Για τέτοια ποσά μιλάμε, που η αξία του καθενός ξεχωριστά δεν ξεπερνά τα 5 ευρώ – όπου μιλάμε για πολύ λιγότερα. «Στα μεγάλα καταστήματα, για παράδειγμα στα σούπερ μάρκετ, δεν νομίζω να υπάρχει τεφτέρι», μου λέει ένας εκ των ιδιοκτητών και συνεχίζει: «Οπουδήποτε υπάρχει προσωπική επαφή, γνωριμία, η λίστα με τα χρωστούμενα διαρκώς μεγαλώνει». «Και τι να πεις στον άλλον που θέλει ένα φάρμακο; Δε σου το δίνω αν δε με πληρώσεις;» μου λέει με αντίστοιχη απόγνωση ο φαρμακοποιός. «Όταν εγώ θα δώσω τσάμπα κάπου το φάρμακο, θα φανεί ότι το πούλησα και θα πρέπει να φορολογηθώ ανάλογα, από το κράτος. Το καταλαβαίνεις; Θα πρέπει να πληρώσω επειδή δεν είμαι εκβιαστής ανθρώπων, επειδή δεν απαιτώ χρήματα για να σώσω μια ζωή».    

Τέτοιες αντίστοιχες καταστάσεις, που αποτυπώνουν γλαφυρά την κρίση που περνάμε όλοι μας, καταγράφονται καθημερινά στο βιβλίο συμβάντων της αγοράς. Ο κόσμος ξεμένει από ρευστό, το χρήμα δεν κυκλοφορεί στην αγορά, τα τεφτέρια έχουν παραφορτωθεί και έχουν γεμίσει από επίθετα ή μικρά ονόματα. «Κύριος Βασίλης 80 ευρώ». «Βασιλοπούλου Γεωργία 120 ευρώ». Οι γείτονές σου χρωστάνε και στα καταστήματα της γειτονιάς – χρωστάνε όπου χρωστάς, πιθανώς, κι εσύ. Άλλο ένα όνομα με επίθετο στον ίδιο κατάλογο, στο ίδιο τεφτέρι, στη ζωή που υπάρχουμε όλοι μας.  

Και κοίτα να δεις, τόσο όμορφη λέξη το «τεφτέρι» και μπορεί να κρύβει τόση μιζέρια κι ανέχεια μέσα της. Τα λεξικά γράφουν ότι προέρχεται από την τουρκική λέξη defter ή την αραβική περσική diftar. Στα ελληνικά διφθέρα (= δέρμα επεξεργασμένο και από τις δυο πλευρές, επάνω στις οποίες γράφουμε) < δις + φθείρω. Πουθενά το λήμμα, όμως, δεν καταγράφει τα προσωπικά μας χρέη, τους δικούς μας ανεξόφλητους λογαριασμούς που υπάρχουν επειδή υπάρχει «γενική αδυναμία πληρωμών» (και) στα συνοικιακά καταστήματα.

Αλλά ήταν μία από αυτές τις ημέρες που ο ήλιος έλαμπε και η μέρα φούσκωνε από αισιοδοξία ότι το πρωτογενές πλεόνασμα είναι εδώ, πλήρες, έτοιμο να μας συνδράμει, ενώ η ανάπτυξη έρχεται, παιδιά, και η ζωή μας δε θα γράφεται, πια, σε τεφτέρια.

Είδες πόση επίπλαστη αισιοδοξία, χωρίς χρωστούμενα, μπορεί να σου βγάλει ένας ήλιος λαμπρός μέσα στον Νοέμβριο; Να σου κάνω, τώρα, τράκα ένα τσιγάρο; 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News