Χθες (Πέμπτη 31/1) ο υπουργός Παιδείας παρουσίασε το σχέδιο «Αθηνά» για τη συγχώνευση σχολών, τμημάτων και ιδρυμάτων (γνωστό και ως ο «Καλλικράτης»  της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης). Δεν είμαι ειδικός στην εκπαιδευτική πολιτική, αλλά θα μοιραστώ μαζί σας τις προσωπικές μου σκέψεις από μια πρώτη ματιά στα 119 slides της παρουσίασης. Καταρχήν, αυτό που μου έκανε αρνητική εντύπωση είναι το πόσο κατακερματισμένος και αλλοπρόσαλλος είναι ο υφιστάμενος χάρτης  της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι φανερό ότι τα ρουσφετολογικά κριτήρια υπερίσχυαν των ακαδημαϊκών και όλοι ήταν ευχαριστημένοι: οι τοπικές κοινωνίες έβλεπαν το real estate, τις καφετέριες και τα σουβλατζίδικα να ακμάζουν, οι εισακτέοι είχαν την ευκαιρία στην αλησμόνητη φοιτητική ζωή, οι γονείς τους νόμιζαν ότι τα παιδιά τους ήταν στο ελληνικό Harvard κι επίσης δικαιολογούνταν θέσεις διδασκόντων και διοικητικού προσωπικού. Μια κατάσταση win-win για όλους και όλες. Για όλες, εκτός από μία: την αξιοπιστία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα 26 Πανεπιστήμια και 16 ΤΕΙ που υπάρχουν σήμερα θα γίνουν 20 και 12 αντίστοιχα, χωρίς να περιορισθεί σημαντικά ο συνολικός αριθμός των εισακτέων (-4% με βάση τα λεγόμενα του υπουργού). Οι 63 πόλεις που φιλοξενούσαν τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ θα γίνουν 51. Πλην του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τα αθηναϊκά πανεπιστήμια (Οικονομικό Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Γεωπονικό, Πάντειο, Χαροκόπειο) θα ενοποιηθούν σε ένα ομόσπονδο πανεπιστήμιο με την επωνυμία «Αδαμάντιος Κοραής». Συγχωνεύσεις θα γίνουν και στα Πανεπιστήμια της περιφέρειας και σε ΤΕΙ.  

Το υπουργείο φαίνεται να προτίμησε να σπάσει όσο το δυνατόν λιγότερα αυγά για να φτιάξει τη συγκεκριμένη ομελέτα. Τα κριτήρια που μπήκαν για το σχέδιο «Αθηνά» ήταν κυρίως οικονομικά, γεωγραφικά και ακαδημαϊκά. Οικονομικά γιατί αναζητείται εξοικονόμηση πόρων από τις συγχωνεύσεις και τις οικονομίες κλίμακας που προσδοκούνται, γεωγραφικά γιατί τηρήθηκαν φαντάζομαι κάποιες ισορροπίες και ακαδημαϊκά γιατί επιχειρείται συγχώνευση ομοειδών αντικειμένων. Φαντάζομαι ότι στον ενάμιση περίπου μήνα που θα διαρκέσει η διαβούλευση όλα αυτά θα τεθούν στο μικροσκόπιο. Κάποιες μικρο-αλλαγές στηριζόμενες όμως σε αντικειμενικά κριτήρια ίσως είναι σωστό και δίκαιο να γίνουν, γιατί όλο και κάτι μπορεί να έχει ξεφύγει. Αρκεί να υπάρχει ειλικρινής διάθεση συνεννόησης κι από την πλευρά του υπουργείου και των Πανεπιστημιακών. Ο μεγάλος όμως κίνδυνος κατά τη γνώμη μου είναι να επικρατήσουν οι πολιτικές και ρουσφετολογικές σκοπιμότητες, συνδυασμένες με τη διακαή επιθυμία διατήρησης των οφίτσιων και τελικά το όλο εγχείρημα να «ξεφουσκώσει».     

Το στοίχημα που πρέπει να κερδίσει το σχέδιο «Αθηνά» είναι να πείσει τον δύσπιστο (συνήθως δικαιολογημένα) πανεπιστημιακό κόσμο ότι έγινε με αντικειμενικά και ορθολογικά κριτήρια και ότι δεν είναι προϊόν «μαγειρέματος». Αλλαγές και μεταρρυθμίσεις χωρίς αντιδράσεις δεν υπάρχουν, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, με τις πρωτοφανείς περικοπές μισθών. Ας κοιταχτούμε όμως στον καθρέφτη κι ας είμαστε ειλικρινείς: το καθεστώς αυτό των 42 ιδρυμάτων σε 63 πόλεις δεν ήταν βιώσιμο. Κάτι έπρεπε να γίνει. Κάποιοι άνθρωποι θα ξεβολευτούν, θα μετακινηθούν σε άλλα κτίρια, θα υπάρξει αρχικά μια αναταραχή, μια μεταβατική κατάσταση. Όταν όμως η Γερμανία μέσα σε μια μέρα μετέφερε την πρωτεύουσά της από τη Βόννη στο Βερολίνο, μετακινώντας εκατοντάδες υπηρεσίες σε άλλη πόλη, δεν μπορεί εμείς να σκοντάφτουμε στη μετακίνηση από το ένα κτίριο στο άλλο ή από τον επάνω όροφο στον κάτω. Οι αλλαγές που θέλει η χώρα δεν αφορούν πάντα τους «άλλους»…
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News