Τον Μάιο του 2012 έκανα μια έκθεση φωτογραφίας για το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα παιδικής προστασίας. Αρκετοί φίλοι μου νόμιζαν πως είναι ένα ορφανοτροφείο. Κι όμως όχι, τα φιλοξενούμενα εκεί παιδιά, δεν είναι ορφανά. Οι γονείς τους είτε έχουν κριθεί ακατάλληλοι να τα μεγαλώσουν είτε δεν μπορούσαν. Οι υπεύθυνοι του ιδρύματος μου είπαν ότι παρακαλούν αυτούς του γονείς να πηγαίνουν τα Σαββατοκύριακα και είτε να επισκέπτονται εκεί τα παιδιά τους, είτε –όπου αυτό επιτρέπεται- να τα παίρνουν στο σπίτι. Το εντυπωσιακό είναι ότι πολλοί –πιστέψτε με «πολλοί» και όχι «κάποιοι»- δεν πηγαίνουν ούτε να τα δουν, ούτε να τα πάρουν. Αντίστοιχη εμπειρία και πληροφορίες είχα από το ρεπορτάζ μου για τα Παιδικά Χωριά S.O.S..

Ύστερα είναι οι έγκλειστες στις φυλακές μητέρες. Εκείνες που έχουν απομακρυνθεί από τα παιδιά τους χωρίς δική τους βούληση. Εκείνες που, ίσως, αν είχαν σκεφθεί ότι η παράνομη δραστηριότητά τους θα τις χώριζε από αυτά, δεν θα την πραγματοποιούσαν. Εκείνες που δεν είχαν μπορέσει να προβλέψουν ότι ίσως το οδυνηρότερο μέρος της ποινής θα ήταν να μην μπορούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Σκέφτομαι, ελπίζω και εύχομαι ότι ο νόμος προβλέπει μέτρα για τη διατήρηση της σχέσης φυλακισμένης μητέρας και παιδιού. Αν, για παράδειγμα, μια μητέρα έχει καταδικαστεί σε 20ετή κάθειρξη και επιδείξει μεταμέλεια, καλή διαγωγή  και κάποιο έργο κοινωνικής ένταξης και προσαρμογής, η ποινή της θα μειωθεί. Αν δεν είναι ψυχικά πάσχουσα, μπορεί να οικοδομήσει μια ουσιαστική σχέση με το παιδί της ακόμα και μέσα από τη φυλακή (ή ακόμη και μέσα στη φυλακή, όπως συμβαίνει για τα παιδιά της πολύ μικρής ηλικίας). Δεν πιστεύω ότι η σύγχρονη δικαιοσύνη τιμωρεί μια μητέρα κόβοντάς της κάθε επαφή με το παιδί της. Δεν της απαγορεύει να το βλέπει, δεν της απαγορεύει να του μιλάει. Πιστεύω πολύ πως μια μητέρα ανήλικου τέκνου που έχει καταδικαστεί, αν θέλει, μπορεί, έστω και μέσα από αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, να συμβάλει ουσιαστικά στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού της. Γιατί η διαπαιδαγώγηση δεν περνά μόνο μέσα από την καθημερινότητα. Παιδαγωγικό είναι και να εξηγήσεις γιατί εκτίεις μια ποινή ή ότι έχεις μετανιώσει,  σέβεσαι το νόμο και κάνεις ό,τι μπορείς ώστε να μειωθεί η ποινή και να βρεθείς όσο νωρίτερα κοντά του. 

Ο κοινός παρονομαστής ανάμεσα στις δυο προηγούμενες παραγράφους είναι σταθερά η Πολιτεία. Όμως ο αριθμητής πρέπει πάντα να είναι το παιδί. Και η σκέψη μας πρέπει πάντα πρωτίστως να είναι παιδοκεντρική. Με την Πολιτεία να παίξει τον ρόλο και της φροντίζουσας μητέρας αλλά και του υπερασπιζόμενου τον νόμο πατέρα. Στην πρώτη περίπτωση πρέπει να παρέμβει στην άρνηση. Να βοηθήσει με κάθε υλικό και ψυχολογικό μέσο για την αποκατάσταση της σχέσης. Στη δεύτερη περίπτωση οφείλει να βελτιώσει τις συνθήκες που διευκολύνουν τις σχέσεις των φυλακισμένων με τα παιδιά τους. Ξεκίνησα το άρθρο μου με τις μητέρες γιατί την έλλειψή τους από το παιδί τη σκεφτόμαστε πιο εύκολα, όμως δεν ξεχνώ και τους φυλακισμένους πατέρες και τον ίσως πιο βουβό, αλλά πόσο μεγάλο, πόνο τους. Ακόμη και όταν ο νόμος προβλέπει να τους αφαιρεθεί η επιμέλεια των παιδιών τους όχι μόνο η πυκνή σχέση πρέπει να ενισχύεται αλλά και συναποφασίζουν μαζί με την Πολιτεία για τα μείζονα θέματα του παιδιού τους. Ακόμα όμως και στις περίπλοκες περιπτώσεις που οι γονείς αυτοί είναι ψυχικά πάσχοντες, λύση μπορεί να βρεθεί αν με τη χρήση ειδικών επιστημόνων της ψυχικής υγείας, εκτιμάται κάθε φορά το επίπεδο των δυνατοτήτων τους και το μέρος της συμμετοχής τους.

Με ένα εκσυγχρονισμένο σωφρονιστικό σύστημα και με μια παράλληλη ψυχοκοινωνική υποστήριξη του γονέα και του παιδιού, ίσως δεν θα διασώσουμε μόνο ένα δεσμό αλλά θα μετριάσουμε τα τραύματα δύο συμπολιτών μας.
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News