Το  Freie Universität είναι το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Απλώνεται σε μια κατάφυτη έκταση στον δυτικό τομέα, στην πιο όμορφη γειτονιά του Dahlem. Οι χιλιάδες φοιτητές έχουν στη διάθεσή τους ένα λειτουργικό, πεντακάθαρο και ελεύθερο χώρο με εύκολες μετακινήσεις από όλα τα σημεία της πόλης.

Την περασμένη Παρασκευή, βρέθηκα στο γραφείο του καθηγητή Πεχλιβάνου, ο οποίος έχει την έδρα των νεοελληνικών σπουδών. Ήταν ίσως, ο καταλληλότερος άνθρωπος για συζήτηση, δεδομένου ότι διαθέτει κοινή εμπειρία σε Ελλάδα και Γερμανία. Μετά την κουβέντα μας, προχωρώντας προς το αυτοκίνητο, στη Habelschwerdter Allee, δύο πράγματα μου έμειναν στο μυαλό και ένας «ηθικός αυτουργός», η αποκέντρωση, η συναίνεση και στο βάθος, ο Λούθηρος.
Τα γερμανικά πανεπιστήμια είναι δημόσια, όπως και τα δικά μας. Οι δομές τους δεν είναι εντελώς διαφορετικές και οι φοιτητικοί σύλλογοι σχετίζονται με κόμματα, όπως και σε μας. Στον σχεδιασμό και στο οργανόγραμμα λειτουργίας, οι διαφορές δεν είναι εντυπωσιακές και η διάθεση για στήριξη από το κράτος, είναι κοινή. Γιατί λοιπόν, σε μας να χαλάει ο κόσμος και σ΄ αυτούς όλα να είναι πολιτισμένα;

Στην ουσία, εκτός από την ευχέρεια να επιλέγουν τους φοιτητές τους, δύο βασικοί δομικοί μηχανισμοί έχουν επιλύσει τα δικά τους προβλήματα: H χρηματοδότηση από τις κυβερνήσεις των κρατιδίων και η πρόβλεψη θεσμικών μέτρων για συναίνεση στις αποφάσεις. Στη Γερμανία, η αποκέντρωση δίνει τη δυνατότητα να αξιολογηθούν άμεσα καταστάσεις και να αποδοθούν κονδύλια σε προγράμματα, σύμφωνα με τις πολιτισμικές και οικονομικές δυνατότητες του κάθε κρατιδίου. Επιπλέον, η σαφής σύνδεση της ανταποδοτικότητας των φόρων με την ιδρυματική πολιτική, δημιουργεί μία διαφανή διαχείριση στους προϋπολογισμούς και στη διοίκηση του πανεπιστημίου. Άλλωστε και εδώ, δείτε πόσο πιο ευέλικτα λειτουργoύν τα ΑΕΙ, στην περιφέρεια.
Η άλλη σημαντική κατοχύρωση στη Γερμανία, είναι η συναίνεση. Πρόκειται για τα καταστατικά των διαδικασιών στη λήψη αποφάσεων, που προβλέπουν σύμπραξη και συλλογικότητα στην εκλογή των διοικήσεων και των εγκρίσεων σε επιστημονικά προγράμματα. Αυτό ισχύει για δεκαετίες, με αποτέλεσμα να εμπεδωθεί μία κουλτούρα συναίνεσης, σε επιστημονικό προσωπικό και σπουδαστές. Με λίγα λόγια η δημοκρατική συνείδηση ωθεί τον κάθε εμπλεκόμενο να κάθεται γύρω από ένα τραπέζι για να λύσει το πρόβλημα και όχι για να «αποθεώσει» τις δικές του θέσεις. Η απόλαυση της λήψης απόφασης είναι πολύ μεγαλύτερη από την ικανοποίηση της προσωπικής ισχύος.

Μετά απ΄ όλα αυτά, ψάχνεις πάλι να βρεις γιατί αυτοί κι όχι εμείς. Έχεις ανάγκη να δεις κάτι που να σου δώσει μια δικαιολογία και μία ελπίδα ανατροπής για το μέλλον. Κι έτσι βρίσκεις στο Βερολίνο αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει στην Αθήνα, στο μέρος δηλαδή, που γεννήθηκε! Ανακαλύπτεις ότι από τον Ρήνο και πάνω είναι μια «προτεσταντική Ελλάδα»- χωρίς ήλιο, θάλασσα και «Διόνυσο» αλλά «Ελλάδα»-, ότι ο Λούθηρος, ο πιο διάσημος «Έλληνας» της Γερμανίας κρύβεται πίσω από κουλτούρες, συνήθειες, δομές, αποφάσεις, συμπεριφορές και διοικήσεις. Κι ότι η «πόλη», η συμμετοχικότητα, η συνείδηση και η ευθύνη του ατόμου ταξίδεψαν χιλιάδες χιλιόμετρα για να διατηρηθούν στο «ψυγείο» των γερμανικών χωρών και της Σκανδιναβίας. Εκεί χτυπά η «ελληνική» καρδιά της πολιτισμένης Ευρώπης από τον 16ο αιώνα ως σήμερα, περιμένοντας πότε θα ξαναγυρίσει στον Νότο για να ξαναγεννηθεί ακόμα καλύτερη και δυνατή. Στο FU αλλά και σε όλα τα πανεπιστήμια του Βορρά, ο Λούθηρος «εμφανίζεται» από παντού και κάθε μέρα, για να δένει τις συνειδήσεις με την ευθύνη, τη μεγαλύτερη αρετή που μπόρεσε ποτέ η αθηναϊκή δημοκρατία να δώσει στον ελεύθερο άνθρωπο.

Ας μην ψάχνουμε λοιπόν στη σύγχρονη Ελλάδα, να ανακαλύψουμε «μάγισσες» για τα δικά μας πανεπιστήμια. Ισχύουν όλες οι αρρώστιες που εξαπλώνονται, όταν επικρατεί συγκεντρωτισμός, μεσσιανισμός, ναρκισσισμός και έλλειψη ορθολογισμού. Έχουμε ανάγκη από έναν διαφωτισμό που δυστυχώς ποτέ δε ζήσαμε, τους τελευταίους αιώνες. Έχουμε ανάγκη από μια πνευματική επανάσταση. Αυτή θα φέρει και την αποκέντρωση και τη συναίνεση και την ευθύνη στη ζωή μας. Μέχρι τώρα, κρατήσαμε από τους Έλληνες τον «Διόνυσο» για να χαιρόμαστε τον ήλιο, τη θάλασσα και την αστείρευτη ενέργεια της εξωστρέφειας. Δε φτάνει όμως αυτό. Χρειαζόμαστε πάλι τον «Απόλλωνα» να βάλει σε τάξη τα πράγματα και να μας προσγειώσει.
Έστριψα στον Βοτανικό Κήπο του Dahlem, βλέποντας ακόμα τις φοιτητικές παρέες να προχωρούν μέσα στο κρύο και στον κατάμαυρο ουρανό. Θυμήθηκα τότε, πώς κατηφορίζουν οι δικοί μας φοιτητές την πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου και την εικόνα της κάτασπρης Αθήνας λουσμένης στο φως, ως πέρα την Αίγινα και τον Σαρωνικό. Σκέφτηκα πόσο αχάριστος πρέπει να είσαι, για να ζεις στον παράδεισο και να σε τρώει κάθε μέρα το σκουλήκι για μίσος και καταστροφή. Τι στο καλό, ποιος διάολος μας «ψεκάζει» συνέχεια;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News