Κάθε 9 λεπτά ένας πολίτης της Ευρώπης αυτοκτονεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η κατάθλιψη και η παθολογική κρίση άγχους καταγράφονται ως οι κύριοι παράγοντες ώθησης στην αυτοχειρία. Σύμφωνα με την European Commission: European Act for Mental Health and Well-Being, το 50% των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πάσχουν από κατάθλιψη ή κάποια άλλη ψυχική νόσο εμφανίζουν συμπτώματα της κατάστασής τους κατά τη διάρκεια της εφηβείας, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη δυνατότητα διάγνωσης αυτή την περίοδο. Ακόμη και η σχιζοφρένεια μπορεί να αντμετωπιστεί πολύ πιο αποτελεσματικά αν διαγνωσθεί κατά την εφηβεία.

Αν και το πρόβλημα αύξησης ψυχικών νοσημάτων δεν περιορίζεται στην Ελλάδα, η χώρα μας έχει την ιδιαιτερότητα να μην διαθέτει κανένα οργανωμένο σύστημα πρόληψης προβλημάτων ψυχικής υγείας. Ένα σύστημα πρόληψης μπορεί να οικοδομηθεί και στη χώρα μας με την παροχή στήριξης, ενημέρωσης, και στοχευμένης βοήθειας σε όσα παιδιά τυχόν τη χρειάζονται σε όλα τα δημόσια σχολεία.

Όσο εσφαλμένη όμως είναι η απουσία βοήθειας, άλλο τόσο επιζήμια είναι και μία μαξιμαλιστική θέση που θα απαιτούσε κάτι ανεφάρμοστο στην παρούσα οικονομική συγκυρία, όπως «τη μαζική πρόσληψη ψυχολόγων σε όλα τα σχολεία». Χρειάζεται κάτι διαφορετικό: άμεσο αλλά και λειτουργικό. Η δική μου πρόταση είναι να δημιουργηθεί ο θεσμός του Σχολικού Συμβούλου Ψυχικής Υγείας.

Με βάση τα υπαρκτά δημοσιονομικά δεδομένα, το μέτρο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με την πρόσληψη μόνιμου εξειδικευμένου προσωπικού σε κάθε σχολική μονάδα της επικράτειας — κάτι τέτοιο δεν θεωρείται οικονομικά ρεαλιστικό ούτε και σε κράτη με πολύ ανεπτυγμένο σύστημα πρόληψης, όπως ο Καναδάς και η Σιγκαπούρη. Το μέτρο όμως μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα με τη μέθοδο ημερήσιων επισκέψεων σε κάθε δημόσιο σχολείο, σε πυκνή περιοδική βάση.

Ο Σχολικός Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας θα συνεργάζεται με τους διδάσκοντες, τη Διεύθυνση του σχολείου και τους κηδεμόνες, ώστε να είναι εφικτή η οργάνωση ενός συστήματος ψυχικής υποστήριξης, που θα επιτρέπει την άμεση παρέμβαση σε περιπτώσεις μαθητών υψηλού ρίσκου.

Πιο αναλυτικά, ο ρόλος του Σχολικού Συμβούλου Ψυχικής Υγείας θα είναι:

(ι) εκπαιδευτικός: θα παρέχει ενημερωτικό υλικό και θα διοργανώνει σεμινάρια για μαθητές, καθηγητές και γονείς που αφορούν θέματα ψυχικής υγείας.

(ii) συμβουλευτικός: θα προσφέρονται ατομικές συνεδρίες και θα οργανώνονται κάποιες ομάδες συζήτησης πάνω στα πρότυπα των ανοικτών ψυχοθεραπευτικών ομάδων, με σκοπό την αντιμετώπιση ζητημάτων συναισθηματικής ανάπτυξης και συμπεριφοράς.

(iii) διαγνωστικός ή παραπεμπτικός σε περιπτώσεις που οι μαθητές, η οικογένεια, ή οι καθηγητές, χρειάζονται μια πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση από ειδικό σε ζητήματα, π.χ. βίαιης συμπεριφοράς, σεξουαλικής κακοποίησης, διατροφικής διαταραχής, εθισμού κ.α.

Σοβαρό σφάλμα θα ήταν να υιοθετηθεί τυπικά το μέτρο αλλά να επιχειρηθεί η εφαρμογή του με ανειδίκευτο προσωπικό. Οι θέσεις Σχολικών Συμβούλων Ψυχικής Υγείας θα πρέπει να στελεχωθούν από άτομα που έχουν επιστημονική κατάρτιση στον τομέα της ψυχικής υγείας. Η χρησιμοποίηση διδακτικού προσωπικού σε αυτή τη θέση δεν ενδείκνυται, πρώτον διότι οι διδάσκοντες λόγω της εγγύτητας που επιφέρει η καθημερινή παιδαγωγική επαφή με τους μαθητές και τις μαθήτριες δεν έχουν την αντικειμενικότητα που είναι απαραίτητη προϋπόθεση του συμβουλευτικού ρόλου, και δεύτερον, διότι και οι ίδιοι οι διδάσκοντες μπορεί να αντιμετωπίζουν ζητήματα που χρήζουν βοήθειας από ειδικό της ψυχικής υγείας.

Η στελέχωση των σχολείων με Συμβούλους Ψυχικής Υγείας, θα έχει τρία επιπλέον οφέλη: θα βοηθήσει σταδιακά στην απορρόφηση αποφοίτων πανεπιστημιακών τμημάτων ψυχολογίας, θα επιτρέψει την έγκαιρη διάγνωση, και θα συμβάλλει στην άρση του στίγματος τόσο της ψυχικής ασθένειας όσο και της επίσκεψης στον ψυχολόγο – δίνοντας στη νέα γενιά την ευκαιρία να μεγαλώσει δίχως τον εγωκεντρισμό, τις φοβίες και τις προκαταλήψεις που έφτασαν τη χώρα στην παρακμή που βιώνουμε σήμερα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News