Για πολλά χρόνια μιλούσε με τις  εξισώσεις του, πολλές φορές και χωρίς αυτές για να προσεγγίσει ένα μεγαλύτερο κοινό.

Ο Στίβεν Χόκινγκ, που από τη δεκαετία του 1980 ήταν τελείως σιωπηλός, ήταν πάντα πρόθυμος να πει τη γνώμη του για τα μεγάλα και περισσότερο γήινα που αντιμετωπίζουμε – και όσα αντιμετώπιζε ο ίδιος. Με τη βοήθεια ενός υπολογιστή «έλεγε» περίπου δύο λέξεις το λεπτό. Το να διατυπώσει μία άποψη ήταν ένας ολόκληρος αγώνας από μόνος του. Αλλά τελικά αυτά που μας άφησε ήταν πραγματικές παρακαταθήκες για όλους. «Η ζωή θα ήταν τραγική αν δεν ήταν αστεία», μας υπενθύμιζε.

Η ασθένεια και η αξία της ζωής

Η διάγνωση της πάθησης το 1963 και η αρχική εκτίμηση των γιατρών ότι έχει δυο χρόνια ζωής μπροστά του τον βύθισαν στην κατάθλιψη, από όπου βγήκε με τη βοήθεια μιας γυναίκας.

Αργότερα, για αυτήν την πιθανότητα ενός πρόωρου θανάτου, έλεγε ότι «σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι ότι αξίζει να ζεις τη ζωή και ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που θες να κάνεις».

Το 2010 έλεγε στον Μάκη Προβατά στο ΒΗΜΑgazino ότι «το πιο ασήμαντο πράγμα στη ζωή είναι η αυτολύπηση. Δεν έχω τίποτε θετικό να πω για την αρρώστια μου, όμως με έμαθε το πιο σημαντικό. Να μην οικτίρω τον εαυτό μου και να συνεχίσω με ό,τι ήμουν ικανός να κάνω. Αλλοι είναι χειρότερα από εμένα. Είμαι πιο ευτυχής τώρα από όταν προτού αρρωστήσω».

Σε άλλη συνέντευξη είχε περιγράψει: «Οι προσδοκίες μου μειώθηκαν στο 0 στα 21 μου χρόνια. Από τότε ό,τι έχω ζήσει ήταν ένα μπόνους».

Η περιέργεια για τα άστρα

«Πρώτον, να θυμάσαι να κοιτάς προς τα αστέρια και όχι προς τα πόδια σου. Να προσπαθείς να συνδέσεις αυτά που βλέπεις και να αναρωτιέσαι τι τα κάνει να υπάρχουν. Να είσαι περίεργος. Δεύτερον, να μην τα παρατάς ποτέ στην εργασία σου. Η δουλειά δίνει στον άνθρωπο νόημα και σκοπό, η ζωή είναι άδεια χωρίς αυτήν. Τρίτον, αν είσαι αρκετά τυχερός ώστε να βρεις την αγάπη να θυμάσαι πάντα ότι είναι εκεί και να μην την πετάς».

Τι είμαστε;

«Είμαστε απλά ένα προηγμένο είδος πιθήκου σε έναν μικρό πλανήτη, στο σύστημα ενός μέτριου άστρου. Ομως μπορούμε να κατανοήσουμε το Σύμπαν. Αυτό μας κάνει πολύ ξεχωριστούς».

Ο κανόνας του Σύμπαντος

«Ενας από τους βασικούς κανόνες του Σύμπαντος είναι ότι τίποτα δεν είναι τέλειο. Η τελειότητα απλά δεν υπάρχει. Χωρίς τις ατέλειες δεν θα υπήρχα ούτε εγώ ούτε εσείς».

Τα ζάρια του Θεού

Eνα από ερωτήματα που γέννησε η έρευνα του Χόκινγκ και άλλων φυσικών για τις μαύρες τρύπες είναι τι συμβαίνει με την πληροφορία που πέφτει μέσα στην τρύπα.

Ο ίδιος πίστευε ότι χάνεται για πάντα και παραφράζοντας τον Αϊνστάιν έλεγε ότι «ο Θεός όχι μόνο παίζει ζάρια, αλλά κάποιες φορές τα ρίχνει εκεί που δεν μπορούμε να δούμε».

Τελικά είχε άδικο και το 2004 παραδέχτηκε την θεωρητική ήττα του. Η πληροφορία «εκπέμπεται» ξανά στις τελευταίες στιγμές της μαύρης τρύπας. Οπότε ο Χόκινγκ ζήτησε συγγνώμη από τους οπαδούς της επιστημονικής φαντασίας: μια μαύρη τρύπα δεν μπορεί να βοηθήσει να ταξιδέψουμε σε παράλληλο Σύμπαν.

Βορείως του Βορείου Πόλου

Τι υπήρχε πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη που δημιούργησε το Σύμπαν; Για τον Χόκινγκ το ερώτημα δεν είχε νόημα, δεν υπήρχε χρόνος και χώρος, δεν υπήρχε «κάτι» και «κάπου».

Είναι σαν να ρωτάς «τι υπάρχει ένα μίλι βόρεια του Βόρειου Πόλου;» είχε πει. Μια απόδειξη του πόσο καλός ήταν στο να εκλαϊκεύει: έδωσε ένα απλό και παραστατικό παράδειγμα.

Γιατί πέταξε σε αεροσκάφος μηδενικής βαρύτητας;

Τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του ο Χόκινγκ ήταν απόλυτα καθηλωμένος σε αμαξίδιο – έτσι τον θυμόμαστε όλοι εξάλλου. Ωστόσο αυτόν δεν τον εμπόδισε το 2007, στα 65 του, να πετάξει με το τροποποιημένο αεροσκάφος όπου ασκούνται στην έλλειψη βαρύτητας οι αστροναύτες.

«Ηθελα να δείξω ότι οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να περιορίζονται σωματικές αναπηρίες αρκεί να μην είναι ανάπηροι στο πνεύμα».

Από τι κινδυνεύει η ανθρωπότητα

Τα τελευταία χρόνια, ίσως μακριά από τις εξισώσεις αλλά πιο κοντά στα προβλήματα της ανθρωπότητας όπως την κλιματική αλλαγή και τη γενικευμένη καταστροφή του περιβάλλοντος, προειδοποιούσε: «Η εξέλιξη του είδους έκανε την απληστία και την επιθετικότητα έμφυτη στα γονίδια του ανθρώπου. Δεν υπάρχουν σημάδια ότι οι διαμάχες λιγοστεύουν ενώ η ανάπτυξη της στρατιωτικής τεχνολογίας και των όπλων μαζικής καταστροφής μπορούν να έχουν καταστροφικά αποτελέσματα».

Και ακόμη: «Η Γη γίνεται πλέον πολύ μικρή για εμάς, οι φυσικοί πόροι εξαντλούνται με έναν πολύ ανησυχητικό ρυθμό».

Η ελπίδα και ο κίνδυνος είναι πέρα από τη Γη: «Δεν πρέπει να επικοινωνήσουμε με εξωγήινους πολιτισμούς, γιατί αυτό θα θέσει σε κίνδυνο την ανθρωπότητα. Είναι πιθανό να μας δουν σαν κατώτερο και αδύναμο πολιτισμό, σαν κάτι όχι πολύτιμο, όπως βλέπουμε οι άνθρωποι τα βακτηρίδια».

Μια θεωρία για όλα – και για όλους

Το έργο του Χόκινγκ σήμερα γενικά θεωρείται σαν ένα σημαντικό βήμα προς μια Θεωρία των Πάντων, που θα ενοποιήσει τις θεωρίες για την βαρύτητα και τις πυρηνικές δυνάμεις.

Ζητούσε αυτή η θεωρία σταδιακά να γίνει αρκετά απλή «ώστε να την κατανοούν στις βασικές της αρχές οι πάντες και όχι οι επιστήμονες».

Τότε όμως «όλοι, φιλόσοφοι, επιστήμονες και απλοί άνθρωποι θα μπορούμε να παίρνουμε μέρος στη συζήτηση γιατί υπάρχει αυτό που υπάρχει και γιατί υπάρχει το Σύμπαν. Αν βρούμε την απάντηση σε αυτό, θα είναι ο απόλυτος θρίαμβος της ανθρώπινης λογικής, γιατί τότε θα γνωρίζουμε το πνεύμα του Θεού».

«Οι άνθρωποι που κομπάζουν για το IQ τους είναι αποτυχημένοι», έλεγε περιφρονώντας τους ακριβοθώρητους συναδέλφους του και όχι μόνον.

Και το απόλυτο μυστήριο;

Ακόμη και για τον Χόκινγκ έμενε ένα μεγάλο μυστήριο: «Οι γυναίκες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News