Η είδηση ότι το σκάφος σεισμογραφικών ερευνών «Oruc Reis» «μάζεψε» τα καλώδια και άρχισε να αναπτύσσει ταχύτητα από τα νότια του Καστελόριζου με κατεύθυνση την Αττάλεια προκάλεσε καταρχάς ανακούφιση στα πληρώματα των πολεμικών πλοίων και των δύο πλευρών, καθώς βρίσκονται σχεδόν ενάμιση μήνα στην ανοιχτή θάλασσα. Στους διπλωματικούς κύκλους του Βερολίνου προξένησε μια ελαφρά ανακούφιση, καθώς πρακτικά, με αυτό τον τρόπο, δίνεται μια ευκαιρία επιτυχίας στη γερμανική μεσολάβηση ώστε Αθήνα και Aγκυρα να βρεθούν εκ νέου στο τραπέζι, με σκοπό την επανέναρξη των Διερευνητικών Επαφών που έμειναν μετέωρες κάπου στον μακρινό Μάρτιο του 2016. Ενας δεύτερος στόχος είναι να συνεχιστεί και ο στρατιωτικός διάλογος που στην πραγματικότητα αφορά τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (εκεί άλλωστε στοχεύουν στην πράξη οι επαφές και στο ΝΑΤΟ).

Ηδη προκύπτει ότι οι γερμανικές πιέσεις για τη συσσώρευση πολλών κρατών-μελών (πλην της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας) που ζητούσαν κυρώσεις ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στις 24-25 Σεπτεμβρίου, θορύβησαν την Αγκυρα σε μια άσχημη συγκυρία: η Τουρκία βρίσκεται υπό ασφυκτικό κλοιό οικονομικών πιέσεων, καθώς τα συναλλαγματικά διαθέσιμα εξατμίζονται και οι ωριμάνσεις των προς αποπληρωμή κρατικών ομολόγων δεν μπορεί να είναι αντικείμενο εσαεί μετακύλισης στο μέλλον.

Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη η Αγκυρα, παρά τη διατήρηση μιας σκληρής δημόσιας ρητορικής, δεν είναι έτοιμη για μια κρίση που θα οδηγήσει τις σχέσεις της με την ΕΕ ένα βήμα από τη ρήξη. Ηδη τις προηγούμενες ημέρες έγινε σαφές ότι, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις, Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν να εισέλθουν σε κάποιου είδους «τεχνικό διάλογο» με σκοπό την αποφυγή ατυχήματος στην Ανατολική Μεσόγειο, απαντώντας σε ένα μονοσέλιδο, άτυπο έγγραφο του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ.

Από την Αθήνα ζητείται ένα επαρκές χρονικό διάστημα, ώστε η όποια διαδικασία συζητήσεων να μην αρχίσει το αμέσως επόμενο δευτερόλεπτο από την αποχώρηση των πλοίων. Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη έναρξη των διερευνητικών επαφών πριν από την Σύνοδο Κορυφής είναι μάλλον δύσκολη, αν και δεν θα πρέπει να αποκλείεται μια τριμερής με τη γνωστή πια σύνθεση (Ελένη Σουρανή, Γιαν Χέκερ και Ιμπραήμ Καλίν), που θα θέτει και τις βασικές παραμέτρους των επαφών. Εάν και εφόσον ξεκινήσουν ξανά οι διερευνητικές επαφές και συμφωνηθεί και η ατζέντα των συζητήσεων, είναι απολύτως σαφές ότι θα τεθεί και κάποιο χρονικό όριο. Υπενθυμίζεται ότι σε δύο φάσεις (2003 και 2011) οι διερευνητικές επαφές είχαν φθάσει κοντά σε συμφωνία για το ζήτημα των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Έχουν πραγματοποιηθεί ως τώρα 60 γύροι, σκοπός δεν είναι να φθάσουν στους 100, αλλά να τεθεί ένα όριο που, σύμφωνα με τις έως τώρα ενδείξεις, θα κυμαίνεται μεταξύ τριών και έξι μηνών.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Θεσσαλονίκη ήταν σαφής ως προς το τι θεωρεί ελληνοτουρκικές διαφορές, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ελλάδα συζητά υφαλοκρηπίδα και θαλάσσιες ζώνες, δηλαδή ΑΟΖ, αλλά εκ των πραγμάτων και χωρικά ύδατα στο Αιγαίο. Επίσης, με την επιστολή του στον ΟΗΕ, αλλά και τις δηλώσεις του στη Θεσσαλονίκη δήλωσε ανοιχτός και στην αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου μίλησε για «διάλογο χωρίς προϋποθέσεις», δίχως να διευκρινίζει τι θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ ζήτημα από την πλευρά της Τουρκίας. Είναι απολύτως σαφές ότι η Αγκυρα εννοεί, κατά κύριο λόγο, το Κυπριακό.

Η επίσκεψη Πομπέο στην Κύπρο

Ελληνες, Τούρκοι, Ευρωπαίοι, Αμερικανοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι οριστικοποίηση των θαλάσσιων συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να υπάρξει δίχως επίλυση του Κυπριακού. Η επίσκεψη του Μάικ Πομπέο στην Κύπρο το Σάββατο δεν ήταν τυχαία. Και οι Αμερικανοί επιθυμούν μια επιτάχυνση των διαδικασιών, παρά τα προβλήματα, ιδιαίτερα αφότου οι Τούρκοι, εν όψει των αποκαλούμενων «εκλογών» στα Κατεχόμενα υπονομεύουν τον μετριοπαθή Μουσταφά Ακιντζί, προωθούν τους ακραίους αντιπάλους και αφήνουν να εννοηθεί ότι η πρώτη προσάρτηση μπορεί να είναι η περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων, η επόμενη, όμως, μπορεί να αφορά το σύνολο του ψευδοκράτους.

Ο Πομπέο, βέβαια, έκανε κατά την παραμονή του στην Κύπρο, αναφορά και σε κάτι άλλο. Αναφέρθηκε στην εγκαθίδρυση στην Κύπρο εκπαιδευτικού Κέντρου για θέματα ασφάλειας με την ονομασία CYCLOPS (Cyprus Center for Land, Open Seas and Port Security), το οποίο αρχικά θα χρηματοδοτηθεί από τις ΗΠΑ. Αυτή η κίνηση, περισσότερο συμβολική, αποτελεί μάλλον σήμα ότι η Ουάσιγκτον επενδύει σε ζητήματα ασφαλείας και σε άλλες χώρες και όχι μόνο στην Τουρκία, ιδιαίτερα σε μια εποχή που αναζωπυρώνεται η συζήτηση και για την ασφάλεια της βάσης του Ιντσιρλίκ στα νοτιοανατολικά της χώρας.

Οι επόμενες ημέρες θα δείξουν αν η Τουρκία είναι πραγματικά διατεθειμένη να συζητήσει, ή αν ο Ερντογάν έκανε μια τακτική υποχώρηση ώστε να κερδίσει χρόνο όσο η εμπιστοσύνη προς την κυβέρνησή του στο εσωτερικό της χώρας μοιάζει να μειώνεται μέρα με τη μέρα. Υπάρχει όμως μια λεπτή ισορροπία που πρέπει να τηρήσει και η Ελλάδα. Ανάμεσα στις πιθανότητες επιτυχίας του διαλόγου και σε μια αποτυχία που σύντομα θα φέρει στα νότια του Καστελόριζου όχι μόνο το «Oruc Reis», αλλά και κάποιο τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο, όπως το θηριώδες «Κανουνί» που αποπλέει– προς το παρόν – για τη Μαύρη Θάλασσα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News