Στην Ελλάδα, για δεκαετίες, ό,τι και να συνέβαινε που ενοχλούσε την Aριστερά, γινόταν αγώνας δρόμου ποιος θα πρωτογράψει το «Oταν οι Ναζί πήραν τους κομμουνιστές σιώπησα, εγώ δεν ήμουν κομμουνιστής. Oταν έκλεισαν μέσα τους σοσιαλδημοκράτες σιώπησα, εγώ δεν ήμουν σοσιαλδημοκράτης. Οταν πήραν τους συνδικαλιστές σιώπησα, εγώ δεν ήμουν συνδικαλιστής. Oταν πήραν εμένα, δεν υπήρχε κανένας που να μπορεί να διαμαρτυρηθεί». 

Πρέπει να είναι ένα από τα πιο πολυγραμμένα κλισέ. Με κάθε λογής προσθήκες. Από τους τσιγγάνους μέχρι τους κομμουνιστές, έτσι για να καταλάβουν οι άθλιοι αστοί που το άκουγαν ποιοι μάχονται για τη λευτεριά. Και τι πρόκειται να πάθουν από τους κακούς έτσι και πάψουν οι αριστεροί να υπάρχουν για να τους υπερασπίζονται – και γιατί δεν πρέπει να μουρμουράνε ότι δεν μπορούν να περάσουν επειδή το Κέντρο είναι κλειστό. 

Για την ελληνική Αριστερά το «όταν πήραν…» ήταν τόσο σημαντικό που η συγγραφή του δεν μπορούσε να αφεθεί στον πάστορα Μάρτιν Νίμελερ που το είχε γράψει και η πατρότητά του έπρεπε να αποδοθεί σε κάποιον πραγματικό κομμουνιστή. Ας πούμε στον Μπέρτολτ Μπρεχτ, ώστε να μην μπλέκονται ιδεολογικά οι μάζες.

Μόνο που στις αρχές του 2022 η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία. Και τα κλισέ με τα «όταν πήραν…» πάει περίπατο. Αφού γίνονται κάποιες προσπάθειες να παρουσιαστεί ο Ζελένσκι ως Ναζί, ότι το Τάγμα Αζόφ σφάζει τους Ρώσους και ανάγκασε τον Πούτιν να επέμβει, ότι η Ουκρανία δεν είναι χώρα αλλά ένας γιγάντιος θίασος που υποκρίνεται ότι τον βομβαρδίζουν, η ελληνική Αριστερά κάτι πρέπει να κάνει. Εντάξει, όχι να φτιάξει έναν Στόλο της Ελευθερίας και να προσπαθήσει να περάσει μέσα από τα Δαρδανέλια, ούτε να δικάσει τον Πούτιν στο Σύνταγμα, όπως ο Καζάκος τον Κλίντον, αλλά το κατιτίς τέλος πάντων. Κάτι καλύτερο από μια πορεία που να δείχνει ότι οι έλληνες καλλιτέχνες είναι ενωμένοι απέναντι στον πόλεμο. 

Εκ του ασφαλούς και γενικά. Χωρίς «Οταν οι Ρώσοι μπήκαν στην Ουκρανία σιώπησα» να το ακούν οι κυρ Παντελήδες και να αισθάνονται ένοχοι. Γιατί με κάποιον μαγικό τρόπο, στην εισβολή στην Ουκρανία δεν υπάρχουν εισβολείς και αμυνόμενοι. Υπάρχει «ο πόλεμος». Ο οποίος πρέπει να σταματήσει, όχι με τον εισβολέα να αποσύρει τα στρατεύματά του. Αλλά και από τους δύο. Και αν γίνεται η Ουκρανία να παραδοθεί για να τελειώνει, ακόμα καλύτερα. Και για να το δείξουμε, θα κάνουμε μια μεγάλη συναυλία «για την ειρήνη».

Με την άρνηση των καλλιτεχνών να ονομάσουν τον εισβολέα φαίνεται πόσο βολικά είχαν μοιραστεί οι ρόλοι στην Ελλάδα: Κάποιοι καλλιτέχνες αγωνιστές που ήταν πρόθυμοι να καταδικάσουν κάθε εισβολέα, φτάνει να ήταν το ΝΑΤΟ και η Αμερική –και ένας κόσμος από κυρ Παντελήδες που έπρεπε να θαυμάζει το θάρρος τους. Αλλο αν στην πραγματικότητα, αν επιχειρούσαν να κάνουν το ίδιο στα καθεστώτα που υπεράσπιζαν, δεν θα είχαν ανέβει σε σκηνή ή ξαναπιάσει μικρόφωνο στα χέρια. 

Ακόμα και οι μακροβιότερες παραστάσεις έχουν ένα τέλος. Με τις αμήχανες προσπάθειες των ελλήνων καλλιτεχνών να δείξουν ότι είναι ενάντια στον πόλεμο, έτσι γενικά, σαν να λένε ότι είναι ενάντια στον βιασμό, αλλά να μην ξεχωρίζουν τον βιαστή από τον βιασθέντα, βλέπουμε τις τελευταίες παραστάσεις ενός έργου που έχει χάσει την αξιοπιστία του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News