Η αισιοδοξία ότι έχουμε λάβει τα κατάλληλα μέτρα, έστω και αργά, για να φρενάρουμε την επιταχυνόμενη καταστροφή του πλανήτη Γη, τελευταία έχει δώσει τη θέση της στον «αμυντικό σχεδιασμό» μέτρων. Αυτά πλέον καλούνται να καλύψουν τις άμεσες ενεργειακές και διατροφικές ανάγκες, μη έχοντας , τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, την πολυτέλεια μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού. Η καθυστέρηση στην επίτευξη των πολυπόθητων στόχων του ΟΗΕ και της Ε.Ε. είναι το πιο πιθανό σενάριο.

Ομως αν δούμε τα πράγματα πιο προσεκτικά, θα μπορούσαμε να επιχειρηματολογήσουμε υπέρ μιας «άλλης θεώρησης των ζητημάτων της κλιματικής αλλαγής». Θα μπορούσαμε πχ να επικαλεστούμε το γεγονός ότι, επειδή τα μέτρα που αφορούν στην ενέργεια έχουν λίγο έως πολύ αποφασιστεί, το μεγάλο ζητούμενο για να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση ως προς την επίτευξη των στόχων, είναι το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά μια νέα αντίληψη και καθημερινή πρακτική , που θα αφορά στα νοικοκυριά, στην καθημερινότητα, στα μέσα μεταφοράς, στη διατροφή, τα καταναλωτικά αγαθά και τελικά στην ενεργοποίηση/κινητοποίηση των πολιτών.

Μερικά «εργαλεία», που απαιτεί μια σύγχρονη κοινωνία για να αντιμετωπίσει σοβαρές περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι,  η συγκέντρωση και η παραγωγή γνώσης και ανοικτών δεδομένων, η διάχυση της πληροφορίας, η κατάρτιση ενδιαφερομένων, η δυνατότητα ανταλλαγής και επικοινωνίας, η ουσιαστική διαβούλευση, η αναζήτηση λύσεων πάνω σε συγκεκριμένες ανάγκες, η χαρτογράφηση των προβλημάτων. Ο, από κοινού, σχεδιασμός συγκεκριμένων λύσεων αξιοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους και όχι το ανάποδο, δηλαδή, για την αξιοποίηση των πόρων να σχεδιάζονται λύσεις προκατασκευασμένες στα εργαστήρια των μελετητικών γραφείων, η δημιουργία δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων, η διαφάνεια στην πληροφόρηση για καλές πρακτικές, αλλά και η διαφάνεια για τις πράσινες θέσεις εργασίας είναι μερικές νέες, συγκεκριμένες προτάσεις εργασίας.

Η πρόκληση της διάσωσης του πλανήτη είναι τόσο μεγάλη, που απαιτείται συστράτευση η οποία θα διαπερνά τον χρονικό ορίζοντα των κυβερνήσεων, αλλά και το αντικείμενο συγκεκριμένων ερευνητικών μελετών. Απαιτεί συνεργασίες διεθνείς, αλλά και τοπικές. Απαιτεί συνεργασία πολιτικών, ακαδημαϊκών και της κοινωνίας. Η τελευταία είναι όμως, ο «μεγάλος απών».

Καμία λύση, βέβαια, δεν μπορεί να είναι πανάκεια για να απαντήσει σε όλα τα σύνθετα και επιτακτικά ζητήματα που τίθενται, όπως δεν υπάρχει σχεδιασμός που να καλύπτει όλα τα ζητήματα με επάρκεια. Άρα, ας αναλογιστούμε μήπως πρέπει να δράσουμε διαφορετικά. Μήπως κάτι πρέπει να αλλάξει στην μέθοδο σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων. Μήπως πιο ευέλικτες μορφές σχεδιασμού και δράσης είναι το ζητούμενο. Οι πολίτες και οι τοπικές κοινότητες θα πρέπει να κινητοποιηθούν ουσιαστικά και να γίνουν υπεύθυνες για το μέλλον τους συμμετέχοντας ενεργά στην ενημέρωση και στον σχεδιασμό λύσεων, μαζί με την κεντρική και τοπική κυβέρνηση.

Προτείνεται λοιπόν, ως ένα πρώτο αποφασιστικής σημασίας βήμα, η αξιοποίηση του Κόμβου για την Κλιματική Αλλαγή στην Ελλάδα*, που  λειτουργεί ως one-stop-shop, ως προς την συγκέντρωση της πληροφορίας και της γνώσης και την διάχυσή της, αλλά και ως προς την παραγωγή πρωτογενούς γνώσης μέσω της συνεχούς χαρτογράφησης των δρώντων και των δράσεών τους σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, ερευνητικών Ιδρυμάτων, μη κυβερνητικών Οργανώσεων, ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών εν γένει.

Παράλληλα, μέσω το Κόμβου Κ.Α παρέχεται η δυνατότητα δικτύωσης μεταξύ των συμμετεχόντων φορέων, αλλά και η ανάπτυξη σειράς σεμιναρίων κατάρτισης για την εξειδικευμένη ενημέρωση φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και όχι μόνον. Η στοχευμένη υποστήριξη επιλεγμένων δήμων στην διαδικασία μετάβασης, μέσω της ανάπτυξης συγκεκριμένων δεξιοτήτων, ειδικά σχεδιασμένων με βάση τις ειδικές συνθήκες και ανάγκες, είναι επίσης μια παροχή υπηρεσιών που προβλέπεται από τον Κόμβο Κ.Α.

Τέλος, μπορεί να αποτελέσει έναν χώρο, όπου η προσφορά και η ζήτηση πράσινων θέσεων εργασίας θα λειτουργεί με διαφάνεια, σε εθελοντική βάση, ασφαλώς. Ενώ θα οργανωθούν και εξειδικευμένες δράσεις σχεδιασμένες επί τη βάσει τοπικών αναγκών για την εισαγωγή των νέων στο περιβάλλον των πράσινων θέσεων, αλλά και του «πρασινίσματος» της εργασίας.   Ο Κόμβος Κ.Α είναι τελικά ο διαμεσολαβητής, ή ο επιταχυντής στην αναζήτηση και τον σχεδιασμό δράσεων και λύσεων.

Ο Κόμβος Κ.Α στήθηκε σε συνεργασία με 30 φορείς της χώρας,  με 3 διεθνείς εταίρους, μέσα από 3 εργαστήρια μεγάλης κλίμακας, μετά από ερευνητική εργασία μεταπτυχιακών και μεταδικτατορικών φοιτητών του ΕΚΠΑ, αλλά και σειρά διμερών συνεντεύξεων με τους «μείζονες παίκτες» του χώρου, αντιπροσωπευτικούς του τομέα τους, όπως πχ το Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Τράπεζα της Ελλάδος, η ΚΕΔΕ, η ΔΕΗ, αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις του ξενοδοχειακού τομέα, ερευνητικά Ιδρύματα , το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, η Greenpeace, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού κά .

Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουν οι συμμετέχοντας, συνηγορούν υπέρ της δημιουργίας του Κόμβου Κ.Α στην Ελλάδα . Δηλαδή, α) η έλλειψη συντονισμένης δράσης μεταξύ τομέων της οικονομίας και της ακαδημαϊκής έρευνας, β) η ύπαρξη κενών ως προς τις δεξιότητες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο κυρίως, γ) η κατατμημένη γνώση και πληροφορία.

Όμως επειδή κλιματική αλλαγή δεν γνωρίζει σύνορα και η Ν.Α Μεσόγειος θεωρείται διακεκαυμένη ζώνη, ένας Κόμβος Κ.Α καλό θα ήταν να αποκτήσει αντένες στην περιοχή που μαστίζεται από παρόμοια προβλήματα. Η ανθεκτικότητα και η ανάκαμψη λοιπόν στην περιοχή της Ν.Α Ευρώπης αποτελούν τον στόχο, στον οποίο ο Κόμβος φιλοδοξεί συμβάλει ενεργά, σε δεύτερο στάδιο.

Οι προκλήσεις της εποχής μας πρέπει να αντιμετωπιστούν ενισχύοντας τους δημοκρατικούς θεσμούς. Η κοινωνία πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο στην πράσινη μετάβαση. Και ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος δράσης είναι να κτιστούν γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ της επιστήμης, της πολιτικής και των πολιτών.

Ο Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής  έρχεται να δημιουργήσει αυτές τις γέφυρες, με στόχο μια κοινωνία μακροχρόνια ανθεκτική, παρέχοντας τα αναγκαία εφόδια στους πολίτες, όλων των επιπέδων, ώστε να ενεργοποιηθούν με συντονισμένο τρόπο. Ο Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής λοιπόν μπορεί να ενισχύσει την περιβαλλοντική δημοκρατία ενδυναμώνοντας την κοινωνική ευθύνη.

---

Η Μαρία Λογοθέτη είναι υπεύθυνη Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής, Ειδική Σύμβουλος ΕΛΙΑΜΕΠ, Εμπειρογνώμων Πρεσβευτής Σύμβουλος ε.τ.

* Ο Κόμβος για την Κλιματική Αλλαγή (Climate Change Hub – CCH) είναι μία δυναμική πρωτοβουλία τριών φορέων διεθνούς εμβέλειας, του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), του Resilience Cities Catalyst (RCC), και του Democracy & Culture Foundation (DCF), που στοχεύει στην επιτάχυνση του σχεδιασμού και υλοποίησης προγραμμάτων για την επίτευξη των εθνικών στόχων Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, καθώς και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης της Ελλάδας σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News