Η πολυμερής προσέγγιση στα προβλήματα βρίσκεται σε άμυνα τα τελευταία χρόνια. Σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο μάλλον πολυπολικό παρά πολυμερές, ο ανταγωνισμός μεταξύ κρατών φαίνεται σήμερα να υπερισχύει έναντι της συνεργασίας. Ωστόσο, η πρόσφατη παγκόσμια συμφωνία για τη μεταρρύθμιση στη διεθνή φορολόγηση των εταιρειών αποτελεί ευπρόσδεκτη απόδειξη ότι η πολυμερής προσέγγιση δεν έχει πεθάνει.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι υγιής. Ενώ η παγκοσμιοποίηση συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 — αν και με πιο άνισο τρόπο από ό,τι στο παρελθόν και παρά το αίσθημα αυξημένης απομόνωσης των ανθρώπων — η αλληλεξάρτηση είναι όλο και πιο συγκρουσιακή. Ακόμη και η «ήπια ισχύς» χρησιμοποιείται ως όπλο· τα εμβόλια, τα δεδομένα και τα τεχνολογικά πρότυπα, μετατρέπονται όλα σε μέσα πολιτικού ανταγωνισμού.

Ο κόσμος καθίσταται επίσης λιγότερο ελεύθερος. Η ίδια η δημοκρατία υφίσταται επίθεση, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μια  μάχη αφηγημάτων σχετικά με ποιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα δύναται να αποφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα για τους πολίτες του.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να πιστεύει και να εργάζεται για έναν προβλέψιμο κόσμο πολυμερούς προσέγγισης βάσει κανόνων, ανοικτών αγορών, θετικών αποτιμήσεων και κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Παραμένουμε πεπεισμένοι ότι οι σημερινές προκλήσεις — από την καταπολέμηση της πανδημίας έως την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής — μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της παγκόσμιας συνεργασίας. Ως εκ τούτου, η ΕΕ θα συνεχίσει να πρωτοστατεί στην αναζωογόνηση της βάσει κανόνων πολυμερούς προσέγγισης, προκειμένου να προβάλει στους πολίτες μας τα απτά οφέλη μιας φαινομενικά στεγνής, τεχνοκρατικής αντίληψης.

Σε τελική ανάλυση, η εναλλακτική λύση έναντι αυτής της πολυμερούς δέσμευσης — «η ανεξάρτητη δράση» — σημαίνει μειωμένη πρόσβαση σε εμβόλια, ανεπαρκή δράση για το κλίμα, επιδείνωση των κρίσεων ασφάλειας, ανεπαρκώς ρυθμισμένη παγκοσμιοποίηση και αύξηση της ανισότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Καμία χώρα, ούτε καν η μεγαλύτερη, δεν μπορεί να επιτύχει μόνη της. Για όλους αυτούς τους λόγους, η Ιταλία ορθώς έθεσε την πολυμερή προσέγγιση στην κορυφή της ατζέντας της τρέχουσας Προεδρίας της G20.

Ωστόσο, δεν αρκεί η ΕΕ να δώσει έμφαση μόνο στα πολυμερή διαπιστευτήριά της. Η Ευρώπη πρέπει να αποδείξει ότι η πολυμερής δράση μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα για όλους, εάν κάθε χώρα επενδύσει σε αυτήν. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει με τη νέα παγκόσμια φορολογική συμφωνία.

Η συμφωνία, την οποία επικύρωσαν νωρίτερα τον Ιούλιο οι υπουργοί Οικονομικών της G20 και υποστηρίζουν 132 χώρες, θα καθιερώσει παγκόσμιο ελάχιστο φορολογικό συντελεστή τουλάχιστον 15% για τις πολυεθνικές εταιρείες και θα διασφαλίσει ότι οι επιχειρήσεις αυτές θα καταβάλλουν φόρους στις χώρες όπου παράγουν τα κέρδη τους. Αποτελεί ιστορικό βήμα προς μια δικαιότερη παγκοσμιοποίηση και ορόσημο για μια αποτελεσματική πολυμερή προσέγγιση.

Τα τελευταία χρόνια, οι κυβερνήσεις έχουν λάβει σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής από ιδιώτες. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η αυτόματη ανταλλαγή φορολογικών πληροφοριών μεταξύ κρατών απέφερε 95 δισ. € (112 δισ. $) σε πρόσθετα φορολογικά έσοδα για τις χώρες της G20 μεταξύ 2009 και 2019, ενώ οι καταθέσεις σε φορολογικούς παραδείσους μειώθηκαν κατά 34 %.

Ωστόσο, η πάταξη της φοροαποφυγής από πολυεθνικές, ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, έχει αποδειχθεί δυσκολότερη. Το 2018, ο ΟΟΣΑ εκτίμησε ότι η φοροαποφυγή των πολυεθνικών εταιρειών έχει ως αποτέλεσμα απώλειες εσόδων ύψους 100-240 δισ. δολ. ετησίως σε παγκόσμια κλίμακα, ήτοι 4-10 % των συνολικών εσόδων από τον φόρο εταιρειών. Επιπλέον, το ισχύον διεθνές σύστημα φορολογίας των εταιρειών σχεδιάστηκε πριν από έναν αιώνα και πλέον, και δεν συμβαδίζει με τη σημερινή παγκοσμιοποιημένη και ψηφιοποιημένη οικονομία.

Η ΕΕ προσπαθεί επί μακρόν να αντιμετωπίσει την πρόκληση αυτή σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, η εποικοδομητική δέσμευση της κυβέρνησης του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατά τους τελευταίους έξι μήνες κατέστησε δυνατή την πρόσφατη πρόοδο. Αυτή ήταν μια εντυπωσιακή και ευπρόσδεκτη ένδειξη της επανόδου της Αμερικής στην υποστήριξη ενός πολυμερούς οράματος για τον κόσμο.

Οι 132 χώρες που υποστηρίζουν επί του παρόντος τη νέα συμφωνία φορολογίας των εταιρειών αντιπροσωπεύουν το 90 % του παγκόσμιου ΑΕΠ. Και παρότι η συμφωνία δεν θα επιλύσει από μόνη της πλήρως το ζήτημα της φοροαποφυγής των πολυεθνικών εταιρειών, συνιστά αποφασιστικό βήμα προς τα εμπρός. Σηματοδοτεί την αρχή του τερματισμού του παγκόσμιου ανταγωνισμού προς τα κάτω όσον αφορά τους συντελεστές φορολογίας των εταιρειών, ενός ανταγωνισμού που έχει αναδείξει ορισμένους πολύ πλούσιους νικητές, αλλά και δισεκατομμύρια ηττημένους, οι οποίοι μπορούν πλέον να αρχίσουν να ανακτούν την εμπιστοσύνη τους στην ισχύ των κανόνων.

Η συμφωνία θα αποφέρει υψηλότερα και σταθερότερα δημόσια έσοδα σε μια εποχή κατά την οποία όλες οι χώρες πρέπει να επωμιστούν το κόστος της καταπολέμησης της πανδημίας και να κινητοποιήσουν τις επενδύσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Και θα προσφέρει μεγαλύτερη δικαιοσύνη σε μια εποχή αυξανόμενων ανισοτήτων μεταξύ του ανεπτυγμένου και του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Πάνω απ’ όλα, η πρόσφατη φορολογική συμφωνία αποδεικνύει ότι η πολυμερής δράση μπορεί να προωθήσει μια πιο δίκαιη μορφή παγκοσμιοποίησης. Χρειαζόμαστε τώρα εξίσου αποτελεσματικές διεθνείς απαντήσεις σε άλλους τομείς, από την πρόσβαση στα εμβόλια και την κλιματική κρίση έως την ασφάλεια των δεδομένων και τα τεχνολογικά πρότυπα.

Οι μέλλουσες γενιές δεν θα μας συγχωρέσουν, εάν δεν αξιοποιήσουμε το κύριο μάθημα της πανδημίας: ότι ο αγώνας μας είναι κοινός. Χρειαζόμαστε συνετές στρατηγικές και τολμηρές τακτικές για να επιτύχουμε μια πραγματικά πολυμερή ατζέντα για όλους.

---

Ο  Josep Borrell είναι ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ο Paolo Gentiloni είναι επίτροπος της ΕΕ για την Οικονομία και πρώην πρωθυπουργός (2016-18) και υπουργός Εξωτερικών (2014-16) της Ιταλίας.

Copyright: Project Syndicate, 2021

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News