Η Ευρωαριστερά αντιμετωπίζει την απειλή εξαφάνισης. Σε λιγότερο από δύο χρόνια τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της ηπείρου έχουν υποστεί ιστορικές ζημίες στη Γαλλία, στην Ολλανδία, στη Γερμανία και στην Ιταλία. Σε μια ήπειρο που καθορίζεται από τον δημοκρατικό ανταγωνισμό μεταξύ των κεντροδεξιών και των κεντροαριστερών κομμάτων, η κατάρρευση της Κεντροαριστεράς θα μπορούσε να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες.

Πολλοί παράγοντες υποστηρίζουν την παρακμή της Αριστεράς, συνυπολογιζομένης της διάλυσης της παραδοσιακής εργατικής τάξης. Αλλά ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους είναι τόσο ζοφερός όσο και απλός: οι ευρωπαίοι ψηφοφόροι αντιτίθενται όλο και περισσότερο στη μετανάστευση και δεν εμπιστεύονται την Αριστερά για τον περιορισμό της.

Αντιμέτωποι με τη συνεχή ροή προσφύγων και μεταναστών, κυρίως από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, οι ευρωπαίοι ψηφοφόροι έχουν μετατρέψει μια σειρά πρόσφατων εκλογών σε δημοψηφίσματα για τη μετανάστευση. Τα δεξιά λαϊκιστικά κινήματα έχουν παίξει επιδέξια με τους φόβους των ψηφοφόρων, οι οποίοι έχουν πειστεί ότι τα παραδοσιακά εργατικά κόμματα θα επιτρέψουν στους μετανάστες να συρρεύσουν, ουσιαστικά ανεξέλεγκτα. 

Τον Απρίλιο ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν κέρδισε μια τεράστια εκλογική νίκη ύστερα από μια εκστρατεία επικεντρωμένη στην «απειλή» που αντιμετωπίζουν οι «χριστιανικές αξίες», από τους μουσουλμάνους μετανάστες υποτίθεται. Η νέα κυβέρνηση συνασπισμού της Ιταλίας ανέβηκε στην εξουσία εξαιτίας της δημοτικότητας του αντιμεταναστευτικού κόμματος της Λέγκας του Βορρά, με επικεφαλής τον Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος είναι τώρα υπουργός Εσωτερικών και αναπληρωτής πρωθυπουργός.

Στη Σλοβενία το δεξιό αντιπολιτευτικό κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Γιάνεζ Γιάνσα εξασφάλισε μόλις το 25% των ψήφων στις κοινοβουλευτικές εκλογές, γεγονός που σημαίνει ότι ο Γιάνσα θα σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση της χώρας. Σαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έτσι κι ο Γιάνσα, στην προεκλογική του εκστρατεία μίλησε σε έντονους αντιμεταναστευτικούς τόνους.

Οταν οι δεξιοί λαϊκιστές άρχισαν να κερδίζουν πολιτικό έδαφος, τα κεντροαριστερά κόμματα της Ευρώπης ήλπισαν ότι τα κατά παράδοση δυνατά τους σημεία θα τους επιτρέψουν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση. Για να αποφευχθεί η ενίσχυση των δεξιόστροφων αφηγημάτων, οι κεντροαριστεροί επιχείρησαν να μεταφέρουν τον δημόσιο διάλογο στο πλεονεκτικό γι’ αυτούς πεδίο της ιδεολογικής ζώνης: στην ανεργία, στην ανισότητα και στην κοινωνική δικαιοσύνη. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) στήριξε ολόκληρη την προεκλογική του εκστρατεία του 2017 στο σύνθημα «Ηρθε η ώρα για περισσότερη δικαιοσύνη».

Ωστόσο, οι συνεχείς ήττες οδήγησαν τα κόμματα της Κεντροαριστεράς σε μια πικρή συνειδητοποίηση: οι ψηφοφόροι που ασχολούνται κυρίως με τη μετανάστευση δεν πρόκειται να κερδηθούν με κλήσεις για ισότητα. Ως αποτέλεσμα, τα κεντροαριστερά κόμματα σε όλη την Ευρώπη έχουν αρχίσει να αλλάζουν πορεία, με τους σοσιαλδημοκράτες σε αρκετές βασικές χώρες να αλλάζουν τις πάγιες θέσεις τους σχετικά με τη μετανάστευση.

Στη Γερμανία η κυβέρνηση συνασπισμού (που περιλαμβάνει το σοσιαλδημοκρατικό SPD, τη Χριστιανοδημοκρατική Ενωση και το κόμμα της Βαυαρίας, τη Χριστιανική Κοινωνική Ενωση) έχει εμπλακεί σε μια σκληρή μάχη για τη μετανάστευση, που απειλεί την επιβίωση του συνασπισμού. Παρ’ όλο που το SPD στοχεύει σε μια ευρωπαϊκή λύση και απορρίπτει τη στεγανοποίηση των γερμανικών συνόρων, η ηγέτις του κόμματος, Αντρέα Νάλες, ζήτησε την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου που θα επιτρέψουν στις Αρχές να συνάψουν αιτήσεις ασύλου από ασφαλείς τρίτες χώρες εντός μίας εβδομάδας. Τον περασμένο μήνα, η Νάλες ξεκίνησε τη συζήτηση εντός του κόμματος, όταν, επαναλαμβάνοντας μια καθαρά δεξιά ρητορική, δήλωσε ότι η Γερμανία «δεν μπορεί να τους δεχθεί όλους».

Κάποιοι στην ηγεσία του SPD και στη νεολαία του ξεσηκώθηκαν. Ωστόσο η Νάλες εμμένει στη στάση της, υποστηρίζοντας δημοσίως μια κριτική ανάλυση η οποία καταρτίστηκε από ένα διοικητικό συμβούλιο ανεξάρτητων παρατηρητών και η οποία χαρακτήρισε την «έλλειψη συνεπούς σοσιαλδημοκρατικής θέσης» σε θέματα μετανάστευσης μία από τις «δομικές αδυναμίες του κόμματος».

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Αυστρίας έχει αλλάξει ακόμη περισσότερο τη στάση του στο θέμα αυτό. Η ηγεσία του κόμματος παρουσίασε μια νέα πλατφόρμα, η οποία θα εγκριθεί επισήμως αργότερα φέτος, η οποία επαναπροσδιορίζει τυπικά τη θέση του κόμματος ως «υπέρ της ενσωμάτωσης», αντί «υπέρ της μετανάστευσης». Ενώ η πλατφόρμα αναφέρεται στις «ανθρωπιστικές ευθύνες» της χώρας, απαιτεί επίσης τη «λειτουργική προστασία» των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Οι σοσιαλδημοκράτες της Δανίας είναι ένα βήμα μπροστά από τους αυστριακούς ομολόγους τους: προετοιμαζόμενοι για τις εκλογές του 2019, υιοθέτησαν τη νέα τους θέση σχετικά με τη μετανάστευση με τίτλο «Δίκαιο και ρεαλιστικό».

Με τη δημιουργία «κέντρων υποδοχής» εκτός Ευρώπης, η νέα αυτή άποψη ισχυρίζεται ότι η ροή των μεταναστών στη Δανία μπορεί να μειωθεί. Το έγγραφο πάνω στο οποίο στηρίζεται απαιτεί επίσης στενότερη συνεργασία με τα Ηνωμένα Εθνη και ένα «Σχέδιο Μάρσαλ» για την Αφρική, που θα πείσει πιθανώς περισσότερους μετανάστες να παραμείνουν στο σπίτι τους.

Αυτή η στάση υιοθετείται σε μεγάλο βαθμό και από τους σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας, καθώς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την ισχυρή δημόσια στήριξη για τους ακροδεξιούς, αντιμεταναστευτικούς Δημοκρατικούς της Σουηδίας. Ο πρωθυπουργός Στέφαν Λόφβεν, ο οποίος βρίσκεται εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας για την επανεκλογή του τον Σεπτέμβριο, χαρακτήρισε πρόσφατα την παραδοσιακά ανοιχτή μεταναστευτική πολιτική της χώρας του «μη βιώσιμη». Η προτεινόμενη πολιτική του, με τίτλο «Μια ασφαλής μεταναστευτική πολιτική για τη Νέα Εποχή», θα μειώσει στο μισό τον αριθμό των προσφύγων που επιτρέπονται στη Σουηδία και θα αποτρέψει εκείνους των οποίων η αίτηση ασύλου απορρίφθηκε από το να λάβουν κοινωνική στήριξη – μια άποψη που επικρίνουν όσοι τάσσονται υπέρ της μετανάστευσης.

Η κριτική αυτή τονίζει ιδιαιτέρως μια βασική πρόκληση: σε ένα πρώτο επίπεδο, η μετατόπιση της μεταναστευτικής θέσης των σοσιαλδημοκρατών αποτελεί μια απαραίτητη απάντηση στο αίτημα των ψηφοφόρων. Οι προσπάθειες περιορισμού ή διαχείρισης της μετανάστευσης δεν εδράζονται απαραίτητα σε ρατσισμό ή ξενοφοβία. Και το κλειδί γι’ αυτό είναι να διασφαλιστεί ότι οι όποιες πολιτικές απαντήσεις παραμένουν ηθικά αποδεκτές.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή, μια πολύ δραστική αλλαγή θα μπορούσε να είναι αυτοκαταστροφική για τα κεντροαριστερά κόμματα. Είναι σαφές ότι δεν μπορούν να αντιγράψουν τις σκληρές συνταγές της ριζοσπαστικής Δεξιάς, οι οποίες δεν θα ήταν μόνο οικονομικά αντιπαραγωγικές αλλά θα εναντιώνονταν και στις προοδευτικές αξίες, αποξενώνοντας τους υποστηρικτές του κοσμοπολιτισμού.

Αντίθετα, τα κεντροαριστερά κόμματα της Ευρώπης πρέπει να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ εθνικής και διεθνούς αλληλεγγύης με μια τριπλή στρατηγική που να περιλαμβάνει αποτελεσματικά όρια για τη μετανάστευση, έμφαση στην ένταξη των μεταναστών και ανθρωπιστικές προσπάθειες για τη μείωση της ταλαιπωρίας των ανθρώπων αυτών. Μια τέτοια προσέγγιση θα απέτρεπε την εμπρηστική ρητορική και θα προσέφερε πραγματικές, προοδευτικές και ηθικά βιώσιμες λύσεις που δεν είναι λαϊκιστικές, αλλά σίγουρα μπορεί να είναι δημοφιλείς.

Ο καναδός Πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό έχει υιοθετήσει αυτήν την προσέγγιση, όπως και ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Και τα κεντροαριστερά κόμματα σε ολόκληρη την Ευρώπη πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα αυτό, αναγνωρίζοντας ότι μια τέτοια επανατοποθέτηση μπορεί να είναι το κλειδί για την πολιτική τους επιβίωση.

© Project Syndicate

---

* Ο Michael Bröning (Μίχαελ Μπρένινγκ) είναι επικεφαλής του Διεθνούς Τμήματος Πολιτικής του ιδρύματος Friedrich-Ebert-Stiftung, ενός πολιτικού ιδρύματος που συνδέεται με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας

 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News