Τελικά όποιο ερώτημα και να βάλεις σε ένα δημοψήφισμα αυτή την περίοδο βγάζει ΟΧΙ! Για παράδειγμα, πρόσφατα είχαμε το απρόσμενο (και ίσως ακατανόητο από μας) ΟΧΙ των Ολλανδών στην εμπορική συμφωνία ΕΕ – Ουκρανίας. Ακόμη και οι Ελβετοί που κατέχουν το χρυσό στα δημοψηφίσματα, με τέσσερα πέντε το χρόνο, πρόσφατα είπαν ΟΧΙ στον χρονικό ορίζοντα κατάργησης των πέντε πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής. Η απόφαση κατάργησής τους είχε ληφθεί μετά την τραγωδία της Φουκουσίμα, καθώς η Ελβετία διαθέτει αρχαίους πυρηνικούς σταθμούς, ένας εκ των οποίων ίσως είναι ο αρχαιότερος του κόσμου με λειτουργία από το 1969. Ψήφισαν λοιπόν ΟΧΙ στον προσδιορισμό του χρόνου που θα τους κλείσουν!… δηλαδή, σχεδόν ακύρωσαν την προηγούμενη απόφασή τους.

Γιατί άραγε υπάρχει αυτό το ρεύμα του ΟΧΙ; Η φιλολογία που έχει διεθνώς αναπτυχθεί, ιδιαίτερα μετά το Brexit και το ιταλικό ΟΧΙ, τα ρίχνει στους λαϊκιστές, στους λανθασμένους χειρισμούς των κυβερνήσεων, στην αφέλεια των πολιτών και τελικά καταλήγει στο υπονομευτικό ερώτημα «τι τα θέλουμε τα δημοψηφίσματα;» Αυτό σημαίνει ότι οι συστημικές δυνάμεις αντί να δουν πως θα διορθώσουν τις πολιτικές τους και θα εξισορροπήσουν το κοινωνικό γίγνεσθαι ώστε να μην προσκρούουν στην άρνηση των πολιτών, αντεπιτίθενται με τη διαβολή του θεσμού των δημοψηφισμάτων. Η συντηρητική αυτή προσέγγιση είναι καταστροφική και ενισχύει τον αυταρχισμό και τους λόγους της απαξίωσης του πολιτικού συστήματος, που στέλνει τους πολίτες στην άρνηση και σε «λαϊκίστικα» κόμματα.

Στην πραγματικότητα συμβαίνει το εξής απλό. Τα κόμματα εξουσίας και οι κυβερνήσεις στη Δύση έχουν εμπλακεί στην πολυπλοκότητα της διακυβέρνησης και έχουν αφεθεί στην επικυριαρχία των αγορών, με αποτέλεσμα η ανά τετραετία πρόσκληση των πολιτών για συμμετοχή στις αποφάσεις μέσω της εκλογής αντιπροσώπων να είναι ανεπαρκής. Οι πολίτες μάλλον θεωρούν ότι μέσα στην τετραετία λαμβάνονται αποφάσεις που τους αφορούν χωρίς να έχουν τη δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης. Αισθάνονται αδρανείς και ακινητοποιημένοι και ότι η εξουσία πράττει ότι θέλει. Οι πολιτικοί και το πολιτικό σύστημα έχουν χάσει αξιοπιστία. Γι΄ αυτό και όποτε εκτάκτως μέσω των δημοψηφισμάτων τους δίνεται η δυνατότητα να εμπλακούν στις αποφάσεις ψηφίζουν ΟΧΙ. Όχι για το ζήτημα αυτό καθεαυτό, αλλά ΟΧΙ σε όλα.

Είναι μια έκφανση του σύγχρονου μηδενισμού που καλλιέργησαν οι πολιτικές της «φούσκας» του μονεταρισμού, της ραγδαίας διεύρυνσης των ανισοτήτων και της αποσάθρωσης των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων. Και συμβαίνει αυτό και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Το πρόβλημα είναι πως οι ψηφοφόροι του ΝΑΙ αντιλαμβάνονται καλύτερα την ανάγκη αλλαγής πλεύσης και εξισορρόπησης των κοινωνικών καταστάσεων, την αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους και την δημιουργία πραγματικών θέσεων εργασίας με αμοιβές ζωής και όχι λουμπενοποίησης, αλλά οι ηγεσίες του ΝΑΙ παραμένουν εγκλωβισμένες στην υπηρεσία των τραπεζών και των αγορών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News