Η συμφωνία στο Eurogroup για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους ήταν αναμενόμενη και χωρίς κάποιο εντυπωσιακό στοιχείο.

Το πιο ουσιαστικό τμήμα της, γι΄αυτό και πιο επίμαχο, είναι οι επιμηκύνσεις των δανείων του EFSF. Αρχικά, το αποτέλεσμα φάνηκε καλύτερο από το προσδοκώμενο: 10 χρόνια επιμήκυνση είναι κοντά στα 15 που ζητούσε το ΔΝΤ και μακρύτερα από τα τρία που φέρονταν να δίνουν οι Γερμανοί.

Τελικά, όμως, πήραμε 10 χρόνια επιμήκυνση σε μέρος των δανείων του EFSF, περίπου στο 70% του συνόλου (96,6 δισ.€). Και 10ετής επιμήκυνση στο 70% των δανείων του EFSF ισοδυναμεί με επταετή μεσοσταθμική επιμήκυνση σε όλα τα δάνεια του EFSF.

Σημειωτέον ότι τα 96,6 δισ., στα οποία πήραμε παράταση, αντιστοιχούν στο 30% του συνολικού χρέους της χώρας. Αρα, δεκαετής επιμήκυνση στο 30% του χρέους ισοδυναμεί με μεσοσταθμική επιμήκυνση τριών ετών στο σύνολο του χρέους. Αυτή η μέση τριετής επιμήκυνση μετά βίας «ρεφάρει» τη χαμένη τριετία 2015-2017 κατά την οποία, ενώ το ΑΕΠ παρέμεινε καθηλωμένο στα επίπεδα του 2014, όλες οι λήξεις του χρέους ήρθαν τρία χρόνια εγγύτερα.

Ενα άλλο μέτρο που συμφωνήθηκε ήταν η αποκατάσταση του προγράμματος επιστροφής των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα (SMP & ANFA). Υπενθυμίζω ότι το πρόγραμμα αυτό είχε συμφωνηθεί το 2012, εφαρμοζόταν μέχρι το 2014, διακόπηκε βίαια τον Ιούνιο του 2015 και τα ξημερώματα της Παρασκευής ξαναπιάσαμε το νήμα του 2014, έχοντας, ωστόσο, απωλέσει οριστικά τα ποσά (2-3 δισ.€) από τα ομόλογα που έληξαν την περίοδο που η χώρα ήταν σε καραντίνα (2015-2017).

Μεγάλη, όμως, έμμεση παρέμβαση στο χρέος έγινε τα τελευταία χρόνια και με τα δάνεια του ESM. Με το τρίτο Μνημόνιο αναχρηματοδοτήσαμε τα βραχυπρόθεσμα δάνεια λήξης 2015-2018 με μακροπρόθεσμα χαμηλότοκα δάνεια από τον ESM, κι αυτό σε όρους παρούσας αξίας ισοδυναμεί με κούρεμα 40-50%. Προκύπτει, δηλαδή, για το χρέος έμμεσο όφελος της τάξης των 20 δισ.€ (με μετριοπαθείς υπολογισμούς), που αντισταθμίζει τη ζημιά που υπέστη η περιουσία του ελληνικού Δημοσίου από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών εξαιτίας του καταστροφικού 1ου εξαμήνου του 2015.

Με λίγα λόγια, οι εταίροι τήρησαν τη δέσμευση του 2012 «περισσότερη ελάφρυνση, αν χρειαστεί.» Σε ελεύθερη μετάφραση, όσο πιο αυτοκαταστροφικοί είμαστε τόσο περισσότερη ελάφρυνση θα παίρνουμε.

Σε όρους χρέους, αθροιστικά οι εταίροι μας, με την τελευταία αλλά και προηγούμενες παρεμβάσεις, έχουν καλύψει σχεδόν το σύνολο της ζημιάς της Ελλάδας από το «βρώμικο 2015». Σε όρους χρέους μόνο, διότι η ζημιά σε όρους ΑΕΠ δεν αναπληρώνεται.

Και ονόμασα «βρώμικο» το 2015, γιατί (το εξηγώ εδώ) η μεγάλη ζημιά που προκλήθηκε το καλοκαίρι του 2015 στην οικονομία, στη χώρα και στους πολίτες συνέβη αποκλειστικά για να εξυπηρετηθούν μικροκομματικές και ιδιοτελείς προσωπικές στρατηγικές.

Στο τελευταίο Eurogroup, ενθαρρυντική ήταν και η δήλωση του IMF ότι το χρέος της Ελλάδας είναι βιώσιμο μεσοπρόθεσμα, δηλαδή για τα επόμενα 15 χρόνια στην χρονική κλίμακα του ΔΝΤ. Η δήλωση είναι χρήσιμη για την περαιτέρω πορεία των ελληνικών ομολόγων αλλά αποκαθιστά μόνο εν μέρει το χαμένο πιστοποιητικό «βιωσιμότητας» που είχαμε από το ΔΝΤ το 2014 και χάσαμε τον Ιούνιο του 2015.

Καταληκτικά, σε όρους χρέους η συμφωνία τοποθετεί την Ελλάδα ξανά στην αφετηρία του 2014. Όσοι αντιλαμβάνονταν και αποτιμούσαν θετικά αυτό που είχε η χώρα τότε, μπορούν να αναστενάξουν με ανακούφιση. Οσοι πίστεψαν σε παραμύθια για εσωτερικές και εξωτερικές σεισάχθειες, ας αναλογιστούν αν τα χρέη και οι φόροι πληρώνονται με αυταπάτες και ψευτοπανηγύρια.

Τέλος, η σημερινή μέρα είναι αφιερωμένη σε εκείνους που εξακολουθούν να εξαπατώνται από εκείνους που ισχυρίζονται πως αυταπατώνται. Διότι έχουν το μοναδικό προνόμιο να μπορούν να πιστεύουν πως σήμερα ξημέρωσε μια ωραία μέρα, όπως την επομένη των capital controls, σύμφωνα με τον Νίκο Παππά.

Η εμπιστοσύνη των αγορών & των εταίρων

Εγινε λοιπόν ένα ακόμα βήμα από τα πολλά που έγιναν τα τελευταία οκτώ χρόνια σε όρους δημοσιονομικής εξυγίανσης, ανταγωνιστικότητας της οικονομίας & βιωσιμότητας του χρέους. Αν και κάποια από τα βήματα ήταν σημαντικότερα από άλλα, κανένα βήμα από μόνο του δεν ήταν αρκετό. Και, πάντως, τα περισσότερα βήματα της διετίας 2016-2017 ήταν αργά, διστακτικά και αντισταθμιστικά στο μεγάλο πισωγύρισμα του 2015.

Τα επιτόκια των ομολόγων που απηχούν τις διαθέσεις των αγορών για την Ελλάδα θα συνεχίσουν τη μακρά πορεία σταδιακής αποκλιμάκωσης που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2012 και διακόπηκε προσωρινά το 2015. Ο δε ρυθμός μείωσης των αποδόσεων και επιτοκίων θα εξαρτηθεί από την εσωτερική πολιτική διακυβέρνηση και τη διεθνή συγκυρία. Για την διεθνή συγκυρία –ιταλική κρίση- δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Για την εσωτερική πολιτική, εκείνοι που διέλυσαν τη χώρα το 2015 έχουν φροντίσει να ναρκοθετήσουν και το μέλλον. Αν το 2014 η πορεία της χώρας κινδύνευε και τελικά εκτροχιάστηκε από τη συριζοποίηση της Ελλάδας, το 2018 κινδυνεύουμε από την ιταλοποίηση αλλεπάλληλων εκλογών και ασταθών κυβερνήσεων. Ας ελπίσουμε πως θα αποφύγουμε έναν νέο εκτροχιασμό.

Στα θετικά της απόφασης του Eurogroup είναι και η αύξηση της τελευταίας δόσης του προγράμματος (15 αντί για 10 δισ. €) που θα ενισχύσει το κεφαλαιακό «μαξιλάρι ασφαλείας» (cash buffer). Θετικό, αν θέλουμε να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο, αν και προσωπικά πίστευα πως θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερο ποσό από τα αδιάθετα κεφάλαια του ESM. Δυστυχώς, πάνω από 20 δισ. χαμηλότοκων μακροπρόθεσμων δανείων θα παραμείνουν αναξιοποίητα.

Η δόση των 15 δισ.€ μαζί με την επιστροφή των SMP & ANFAs και τα ήδη σχηματισμένα αποθέματα ρευστότητας δημιουργούν ένα «μαξιλάρι ασφαλείας», που, μαζί με τα πρωτογενή πλεονάσματα, είναι ικανό να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας (εξαιρουμένων των εντόκων) για την περίοδο 2019-2021, χωρίς να απαιτηθεί χρήση των αποθεματικών των Ταμείων και λοιπών φορέων του Δημοσίου. Το ενισχυμένο κεφαλαιακό μαξιλάρι προστατεύει τη χώρα από πιθανές αναταράξεις λόγω ιταλικής τρικυμίας και της προσφέρει μια πολυτέλεια: να αντλήσει λιγότερα «ακριβά» κεφάλαια από τις αγορές, αν δεν αποκλιμακωθούν γρήγορα τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων.

Η αυξημένη μεταμνημονιακή εποπτεία με αυστηρή παρακολούθηση και τακτικές τριμηνιαίες αναφορές που ρητά αναφέρεται στην ανακοίνωση του Eurogroup ήταν δεδομένη. Επισήμως, η δικαιολογία για την πολύ αυστηρότερη επιτήρηση της Ελλάδας, σε σύγκριση με άλλες χώρες που βγήκαν από Πρόγραμμα, είναι το υψηλότατο μέγεθος του ελληνικού προγράμματος (ευρωπαϊκών δανείων). Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι, παρά τα καλά λόγια των εταίρων, δεν κερδίσαμε την εμπιστοσύνη τους. Εκτιμούν πως η εξωτερική πίεση είναι απαραίτητη, προκειμένου να συνεχίσουμε τις μεταρρυθμίσεις και να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις που υπογράψαμε. Οι μνήμες του 2015, όταν η ελληνική κυβέρνηση αμφισβήτησε όλες τις συμφωνίες που είχε υπογράψει η ελληνική δημοκρατία, είναι νωπές. Και οι εταίροι μας γνωρίζουν πως σε ενδεχόμενο νέο πισωγύρισμα θα κληθούν πάλι να καλύψουν μέρος της ζημιάς.

Η αναφορά του Eurogroup στην αύξηση του κατώτατου μισθού είναι ενδεικτική της έλλειψης εμπιστοσύνης, καθώς αναγκάζεται να υπενθυμίσει το προφανές, δηλαδή την τήρηση των δεσμεύσεων και των ψηφισμένων νόμων. Παραπέμπει, δηλαδή, την κυβέρνηση στο νόμο 4172/ΦΕΚ Α/167/23.07.2013 (άρθρο 103), σύμφωνα με τον οποίο η αύξηση του κατώτατου μισθού θα γίνεται σταδιακά και ανάλογα με την πορεία της οικονομίας, αντανακλώντας τις επιδόσεις και τις προοπτικές ανάπτυξης και τα επίπεδα των μισθών και εισοδημάτων στη χώρα. Η αναφορά του Eurogroup υπαινίσσεται και την αγωνία της κυβέρνησης να ανακοινώσει την αύξηση του κατώτατου μισθού, έστω και 4%, συνδέοντάς την με την «απελευθέρωση» της χώρας από τα μνημόνια.

Ωστόσο, αυτή η κυβέρνηση που αγωνιά έκανε τα εγκληματικά λάθη που καθήλωσαν αναπτυξιακά τη χώρα την τριετία 2015-2017 και καθυστέρησαν τρία χρόνια την αύξηση του κατώτατου μισθού, όπως και την γενικότερη αύξηση μισθών και εισοδημάτων στη χώρα. Διότι, όπως είπαμε και πιο πάνω, σε όρους χρέους οι εταίροι μπόρεσαν να μειώσουν τη ζημιά του ΣΥΡΙΖΑ αλλά τη ζημιά σε όρους ανάπτυξης κανείς δεν μπορεί να την αναπληρώσει.
Εφόσον, λοιπόν, η κυβέρνηση συνταχθεί με τις προθεσμίες που προβλέπει ο ν. 4172/2013 αναμείνατε εντός των ημερών¹ πανηγυρική αύξηση του κατώτατου μισθού, κατά τρία χρόνια καθυστερημένη!

Μια γραβάτα για τον Ευκλείδη

Με το προχθεσινό Eurogroup δεν τελείωσε η επιτήρηση και το αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο για την Ελλάδα. Έκλεισε, όμως, η τελευταία αξιολόγηση του 3ου Μνημονίου. Τηρουμένων των αναλογιών, η σκηνή μοιάζει περισσότερο με αποφοίτηση από το Γυμνάσιο και προβιβασμό στο Λύκειο, παρά με αποφοίτηση από το Λύκειο και εισαγωγή στην ακαδημαϊκή κοινότητα με αυξημένους βαθμούς ελευθερίας. Κι αν κάποιος αξίζει να φορέσει επίσημο ένδυμα στην αποφοίτηση (γραβάτα), είναι ο κ. Τσακαλώτος μιας και ο κ. Χουλιαράκης φορά ήδη.

Για την πανωλεθρία του 2015 έχουν ευθύνη όχι μόνον όσοι έφταιξαν όντας άσχετοι, κυνικοί ή ψυχικά επιβαρυμένοι. Σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχουν και όσοι, όντας γνώστες και υγιείς, είδαν τον όλεθρο αλλά προτίμησαν να σωπάσουν

Στους κ.κ. Τσακαλώτο και Χουλιαράκη, λοιπόν, και σε πολλούς γνωστούς και άγνωστους δημόσιους λειτουργούς και τεχνοκράτες πρέπει να αποδοθούν τα εύσημα για την υπερπροσπάθεια και την ολοκλήρωση του 3ου Μνημονίου.

Εκείνοι επωμίστηκαν το βάρος ενός πολύ δύσκολου προγράμματος με πάρα πολλά νομοσχέδια –ευτυχώς δεν έχασαν χρόνο στην μετάφραση. Εκείνοι ξεπέρασαν τη βαριά σκιά της αρνητικής κληρονομιάς του κ. Βαρουφάκη. Εκείνοι ανέχτηκαν υπομονετικά έναν τακτικιστή πρωθυπουργό να δυσχεραίνει το έργο τους και με πολύμηνες καθυστερήσεις να ακυρώνει τα οφέλη των επώδυνων μεταρρυθμίσεων που προωθούσε το οικονομικό επιτελείο.

Τέλος, ο κ. Τσακαλώτος αναμετρήθηκε και με προσωπικές ιδεοληψίες και το αριστερό πολιτικό του κεφάλαιο. Στην άσκηση των καθηκόντων του δεν ακολούθησε τον ευθύ και αποτελεσματικό δρόμο για την οικονομία, όμως υπήρξε σταθερός, συνεπής, εργατικός, παραγωγικός, αποτελεσματικός.

Και, ίσως, είναι η κατάλληλη στιγμή να θυμηθούμε πώς βρέθηκε στη θέση αυτή. Μιλώντας σε ανύποπτο χρόνο (Φεβρουάριος 2015) για τον τοξικό χαρακτήρα και τις απόψεις του κ. Βαρουφάκη με υψηλόβαθμο κομματικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, μου εκμυστηρεύτηκε πως για τη θέση του υπουργού Οικονομικών, η πρώτη επιλογή του Πρωθυπουργού ήταν ο κ. Τσακαλώτος. Αρνήθηκε όμως. Και προτίμησε το χαρτοφυλάκιο του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις, ώστε να μην αναλάβει την καυτή διαπραγμάτευση αλλά να έχει θεσμικό ρόλο σε αυτήν χωρίς να υποβιβαστεί υπό τον Βαρουφάκη. Ο τακτικός ελιγμός του κ. Τσακαλώτου φανερώνει οξύνοια και πρόνοια, που του επέτρεψε και να αποφύγει το δυστύχημα και μετά την αναγκαστική προσγείωση να αναλάβει υπουργός Οικονομικών χωρίς ο ίδιος να χρεωθεί τίποτα.

Φαίνεται, λοιπόν, πως υπήρχαν στο ΣΥΡΙΖΑ άνθρωποι με αντίληψη της ωρολογιακής βόμβας που ετοίμαζε ο κ. Τσίπρας. Άνθρωποι που καταλάβαιναν ότι το θηρίο του λαϊκισμού που οι ίδιοι εξέθρεψαν στις πλατείες, μόνο μετά από καταστροφή μπορεί να εξημερωθεί. Και, φυσικά, δεν διακινδύνευσαν τον ρόλο του θηριοδαμαστή.

Γι΄αυτό, ενώ τα καλά λόγια για τον κ. Χουλιαράκη δεν έχουν αστερίσκους, για τον κ. Τσακαλώτο έχουν. Για την πανωλεθρία του 2015 έχουν ευθύνη όχι μόνον όσοι έφταιξαν όντας άσχετοι, κυνικοί ή ψυχικά επιβαρυμένοι. Σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχουν και όσοι, όντας γνώστες και υγιείς, είδαν τον όλεθρο αλλά προτίμησαν να σωπάσουν.

---

Σημειώσεις
¹Νόμος 4172/2013, άρθρο 103, εδάφιο 7:
α. Εντός του τελευταίου δεκαπενθημέρου του μηνός Ιουνίου κάθε έτους ο Υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας εισηγείται στο Υπουργικό Συμβούλιο, τον κατώτατο μισθό υπαλλήλων και το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών..
β. Ο Υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας εκδίδει απόφαση καθορισμού του κατωτάτου μισθού για τους υπαλλήλους και του κατώτατου ημερομισθίου για τους εργατοτεχνίτες, μετά από τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργικού Συμβουλίου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News