«Δεν σκέφτομαι το τέλος και όλα αυτά… Δεν είμαι συνταξιούχος! Αν κάποια μέρα δεν έχω ιδέες, θα σταματήσω. Το χειρότερο απ’ τα χειρότερα για μένα, θα ήταν να σπάσω το χέρι μου, να μην μπορώ πια να σκιτσάρω». Αυτά έλεγε ο γάλλος σκιτσογράφος Cabu (κατά κόσμο Ζαν Καμπύ), σε μια συνέντευξή του. Την τελευταία που έμελε να δώσει, λίγες μέρες προτού πέσει νεκρός μαζί με άλλους συναδέλφους του, από το τρομοκρατικό χτύπημα στα γραφεία του περιοδικού Charlie Hebdo, πέρυσι τον Ιανουάριο.

Μοιάζει με ειρωνεία το βίαιο τέλος της ζωής του. Τουλάχιστον σε σχέση με όσα έλεγε σε εκείνη την «ανύποπτη» συνέντευξη. Το ίδιο ειρωνική, κατά μία έννοια, μπορεί να θεωρηθεί η μετά θάνατον ανακήρυξή του σε ιππότη, από τη Λεγεώνα της Τιμής. Μια βράβευση που ανακοινώθηκε στις αρχές Ιανουαρίου, συμπεριλαμβάνοντας στη λίστα των απονομών και τα υπόλοιπα μέλη της συντακτικής ομάδας που σκοτώθηκαν σε εκείνη την επίθεση.

Ο Cabu που στάθηκε σε όλη τη ζωή του απέναντι σε ό,τι όριζε τους θεσμούς και την καθεστηκυία τάξη, έλαβε μετά θάνατον το μετάλλιο με την τρικολόρ κορδέλα της Λεγεώνας της Τιμής. Την υψηλότερη από τις εθνικές τιμητικές διακρίσεις στην Γαλλία, που ιδρύθηκε το 1802 από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Εναν θεσμό, τον οποίο είχε σατιρίσει ανελέητα τα χρόνια που δημοσίευε σκίτσα του στον άλλο πυλώνα του «ασεβούς», «ανόητου» και «κακού» χιούμορ, το περιοδικό Hara–Kiri.

Θα δεχόταν, άραγε, αυτή τη διάκριση ο Cabu αν ήταν ζωντανός – και αιχμηρός, όπως πάντα; Μάλλον δύσκολο αν σκεφτεί κανείς ότι, έχοντας σημαδευτεί από τον πόλεμο της Αλγερίας, αντιπαθούσε σφόδρα τους στρατιωτικούς. Και από αυτούς υπάρχουν πολλοί, στα 93.000 μέλη που αριθμεί η Λεγεώνα. Σε ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ του France 5 με τίτλο «Μη έγκυρη πολιτική;», που προβλήθηκε το 2006 και ήταν αφιερωμένο στον μεγάλο σκιτσογράφο, ο Cabu είχε τραβήξει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην σάτιρα και την «άνωθεν» εξουσία: ανάμεσα στις θεσμοθετημένες αξίες και την – επιβαλλόμενη, κατ’ αυτόν – αμφισβήτησή τους. Θεωρούσε, μάλιστα, ότι ένα σκίτσο δεν έχει τη δύναμη ενός άρθρου: «Σε ένα κείμενο, μπορούν να εμφανιστούν περισσότερες αποχρώσεις. Η γελοιογραφία συστρέφει την πραγματικότητα, προκειμένου να την κάνει πιο αληθινή από την αληθινή».

Σχολιάζοντας αυτή την αντινομία – ανάμεσα στα πιστεύω του Cabu και τη μετά θάνατον ανακήρυξή του σε ιππότη – ο Κάρλος Μπρίτο (Carlos Brito) καλός φίλος και συνάδελφός του από τα παλιά, μας έστειλε ένα… εικονογραφημένο μήνυμα. Γνωστός από παλαιότερες αναρτήσεις σκίτσων του στο Protagon, ο Brito δίνει αυτή τη φορά την πικρή εκδοχή του για το – επίζηλο, κατά τα άλλα – βραβείο.

Το μετάλλιο εδώ είναι απλώς μια συνέχεια στις τρύπες που άφησαν οι σφαίρες στο σώμα του αδικοχαμένου φίλου του.

«Ο Cabu είχε κάνει παλαιότερα ένα σκίτσο για το εξώφυλλο του Charlie Hebdo», μας γράφει στο συνοδευτικό σημείωμα. «Εδειχνε τον Μωάμεθ να λέει με δάκρυα στα μάτια: “Είναι σκληρό να σε αγαπούν μαλάκες”. Εγώ θα ήθελα να σκιτσάρω τον εαυτό μου να λέει: “Είναι σκληρό να σε τιμούν, αδιαφορώντας για την γνώμη σου”».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News