Η προοδευτική διανόηση της Ευρώπης συμβαίνει να μην να περιφρονεί τις κεντρώες πολιτικές. Η άνευ όρων προσήλωση στον μεσαίο χώρο, όπως ενίστανται οι επικριτές του Κέντρου, εμποδίζει τη διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων και καταλήγει στην άνοδο εξτρεμιστικών κομμάτων ένθεν και ένθεν αυτού, δηλαδή και στα αριστερά και στα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Υπό αυτό το πρίσμα, απόρροια της κεντρώας πολιτικής είναι ο λαϊκισμός, η πόλωση και, τελικά, η αυξανόμενη δυσπιστία απέναντι στις δημοκρατικές αξίες.

Αυτή η ανάλυση δεν στερείται λογικής. Η δημοκρατία απαιτεί ευθείες και οξείες αντιπαραθέσεις όσον αφορά την επιλογή της καλύτερης πορείας προς τα εμπρός. Το κλείσιμο της πόρτας στις εναλλακτικές προτάσεις και ο άκριτος εναγκαλισμός του status quo είναι συνταγή καταστροφής. Οπως έγραψε και ο πολωνικής καταγωγής κοινωνιολόγος Σίγκμουντ Μπάουμαν, «η αντιπαράθεση δεν τελειώνει ποτέ». Δηλαδή, «δεν γίνεται η δημοκρατία να καταστεί λιγότερο δημοκρατική με τις αντιπαραθέσεις».

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα τοποθετούμενα αριστερά του Κέντρου κόμματα πρέπει να στρέψουν την πλάτη τους στον ρεαλισμό και στη μετριοπάθεια. Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα που λαμβάνουμε από τις παγκόσμιες εκλογικές αναμετρήσεις δείχνουν ότι πρέπει να κάνουν το αντίθετο. Παρά την αυξανόμενη πολιτική πόλωση σε πολλές χώρες, μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων φαίνεται να είναι πολύ πιο άνετος με τις θέσεις του Κέντρου από όσο συνήθως εικάζεται.
Συνεπώς τα αριστερά πολιτικά κόμματα που επιδίδονται με φανατισμό στην όξυνση του ιδεολογικού προφίλ τους αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα. Ενώ οι κομματικοί ακτιβιστές απαιτούν συχνά μεγαλύτερη ιδεολογική καθαρότητα, οι ψηφοφόροι ευνοούν όλο και περισσότερο τον πραγματισμό. Ετσι και όσον αφορά τους προοδευτικούς ηγέτες, η ενδεδειγμένη για κομματικά κέρδη γραμμή δράσης είναι μάλλον ο συνδυασμός του μακρόπνοου ιδεολογικού οράματος με τον ρεαλισμό της βαθμηδόν αλλαγής.

Σκεφτείτε τον Τζο Μπάιντεν, τον προεδρικό υποψήφιο του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ. Παρ’ όλο που η ατζέντα του είναι σαφώς προοδευτικότερη από εκείνες των Δημοκρατικών υποψηφίων του πρόσφατου παρελθόντος, μοιάζει πολύ πιο κεντρώα εν συγκρίσει με εκείνες των γερουσιαστών Μπέρνι Σάντερς και Ελίζαμπεθ Γουόρεν, οι οποίοι ήταν οι βασικοί ανταγωνιστές του για το χρίσμα του υποψηφίου των Δημοκρατικών.

Η πλατφόρμα του Μπάιντεν είναι αξιοσημείωτη όχι μόνο για όσα υποστηρίζει, αλλά και για όσα δεν υποστηρίζει. Στο Μεταναστευτικό, ο πρώην αντιπρόεδρος υποστηρίζει την ανθρωπιστική γενναιοδωρία, όμως δεν ζήτησε αποποινικοποίηση των παράνομων διαβάσεων στα σύνορα. Στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, ενώ υποστηρίζει την απεξάρτηση από τον άνθρακα και ζητάει ο αμερικανικός τομέας ηλεκτρικής ενέργειας να απαλλαγεί από τον άνθρακα έως το 2035, έχει αποφύγει να ενστερνιστεί απολύτως το Green New Deal της αριστερής πτέρυγας του κόμματός του.

Ομοίως, ο Μπάιντεν αποφεύγει τις εκκλήσεις για απαγόρευση του fracking, για διακοπή των χρηματοδοτήσεων προς την αστυνομία και για καθιέρωση καθολικής υγειονομικής περίθαλψης.

Την κεντρώα πολιτική του Μπάιντεν συμμερίζεται η αντιπρόεδρός του, η γερουσιαστής της Καλιφόρνιας Κάμαλα Χάρις, η οποία αντιμετώπισε εσωκομματική κριτική για τα υποτιθέμενα αδύναμα όσον αφορά τον προοδευτισμό διαπιστευτήριά της. Ομως το δημοσκοπικό προβάδισμα του Μπάιντεν απέναντι στον αντίπαλό του και πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δείχνει ότι οι Δημοκρατικοί μπορεί να βρήκαν μία νικηφόρα φόρμουλα.

Μια παρόμοια ιστορία εκτυλίσσεται στη Νέα Ζηλανδία, όπου η πρωθυπουργός Τζασίντα Αρντερν κέρδισε πανηγυρικά τις γενικές εκλογές της 17ης Οκτωβρίου. Σε προοδευτικούς κύκλους η Αρντερν αναφέρεται ως ένα παγκόσμιο σύμβολο.  Είναι η δεύτερη πρωθυπουργός στη σύγχρονη εποχή που γέννησε ενώ βρισκόταν στον θώκο, είναι γνωστή για την ανοιχτή και ειλικρινή επικοινωνία της και πρόσφατα έθεσε σοβαρή υποψηφιότητα για το εφετινό Νομπέλ Ειρήνης.

Ομως, σε αντίθεση με την παγκόσμια εικόνα της, η επιτυχία της Aρντερν στην πατρίδα της οφείλεται στις κεντρώες πολιτικές της παρά στις φιλοδοξίες για μεταρρυθμίσεις. Επικεφαλής τρικομματικής συμμαχίας στην πρώτη θητεία της, η Αρντερν δεν μπόρεσε να εφαρμόσει τις πιο μακρόπνοες πολιτικές προτάσεις της – προς επίλυση της στεγαστικής κρίσης στη Νέα Ζηλανδία, συγκεκριμένα. Ομως επωφελήθηκε από την αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας COVID-19 και από τη συμπονετική και αποφασιστική απάντησή της στη σφαγή του Christchurch, τον Μάρτιο του 2019, στην οποία σκοτώθηκαν 51 μουσουλμάνοι προσκυνητές.

Στην πρόσφατη εκλογική του εκστρατεία, το Εργατικό Κόμμα της Αρντερν επικεντρώθηκε σε μέτριες μεταρρυθμιστικές προτάσεις που απευθύνονταν στους κεντρώους ψηφοφόρους. Αυτές περιελάμβαναν περιορισμένες αυξήσεις στον ελάχιστο μισθό και ελαφρώς υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους, ως μέρος μιας υπεύθυνης οικονομικής ανάκαμψης, καθώς και πολιτικές νόμου και τάξης, όπως αύξηση, και όχι μείωση, του αριθμού των υπηρετούντων αστυνομικών.

Το Εργατικό Κόμμα του Ηνωμένου Βασιλείου, εν τω μεταξύ, βρίσκεται επί του παρόντος σε διαδικασία να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του σαν πιο κεντρώα πολιτική δύναμη μετά την καταστροφική ήττα του στις γενικές εκλογές του Δεκεμβρίου 2019, η οποία ανάγκασε τον ακροαριστερό ηγέτη Τζέρεμι Κόρμπιν σε παραίτηση.

Ο διάδοχός του, ο Κιρ Στράμερ, χρησιμοποίησε το εξ αποστάσεως  ετήσιο συνέδριο των Εργατικών τον Σεπτέμβριο για να ανακοινώσει την πλήρη ρήξη με την κληρονομιά του Κόρμπιν. Η «νέα ηγεσία» του Στράμερ συνεπάγεται τον επαναπροσανατολισμό των Εργατικών στις οικογενειακές αξίες, με έμφαση στην ασφάλεια και στην οικονομική σύνεση.

Στην ομιλία του στο συνέδριο, ο Στάρμερ δήλωσε στους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους που είναι εργάτες ότι «αγαπάμε αυτήν τη χώρα όπως και εσείς». Η επανατοποθέτησή του περιλαμβάνει έτσι μια έννοια του αριστερού πατριωτισμού – ανάθεμα στον ένθερμο διεθνιστή προκάτοχό του και ξεκάθαρη ρήξη με την προηγούμενη ρητορική των Εργατικών.

Ο δηλωμένος στόχος του Στράμερ είναι να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης που εγκατέλειψαν το κόμμα όταν αρχηγός ήταν ο Κόρμπιν. Μέχρι στιγμής, το σχέδιο φαίνεται ότι μπορεί να λειτουργήσει. Αν και οι επόμενες γενικές εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν πρόκειται να διεξαχθούν πριν από το 2024, πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι οι Εργατικοί έχουν την ίδια δύναμη με το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα.

Η τρέχουσα δυναμική την οποία απολαμβάνουν οι πολιτικοί που συνειδητά αναφέρονται στο Κέντρο δίνει σημαντικά προοδευτικά μαθήματα σε άλλους ομοϊδεάτες τους αλλού.

Οι προοδευτικοί σίγουρα δεν πρέπει ποτέ να είναι ικανοποιημένοι με το status quo. Η προσφορά πολιτικών εναλλακτικών προτάσεων και η πορεία προς ένα καλύτερο μέλλον παραμένουν κρίσιμα θέματα – κυρίως κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας. Αλλά με τους ψηφοφόρους που εξαντλούνται όλο και περισσότερο από χρόνια πόλωσης, τα προοδευτικά κόμματα που ενδιαφέρονται σοβαρά για την απόκτηση και τη διατήρηση της εξουσίας θα ήταν καλό να επανεξετάσουν την αντίθεσή τους στις κεντρώες πολιτικές.

Ο Μίχαελ Μπρένινγκ είναι διευθυντής του ιδρύματος Friedrich-Ebert-Stiftung στη Νέα Υόρκη, το οποίο συνδέεται με το γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Το άρθρο αυτό γράφτηκε για το Project Syndicate

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News