Εχω εμβολιαστεί εδώ και καιρό, νόσησα το καλοκαίρι και το πέρασα ελαφριά. Θα κάνω και την τρίτη δόση εμβολίου όταν έρθει η σειρά μου.

Παρατηρώ ότι οι χώρες με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο έχουν και υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει διότι κατανοούν καλύτερα την επιστήμη, αλλά και έχουν μάθει να νοιάζονται περισσότερο για το κοινωνικό σύνολο.

Ομως υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που εκτιμώ και δεν έχουν εμβολιαστεί. Δεν είναι αδιάφοροι για την κοινωνία, ούτε «ψέκια», και κακώς αποκαλούμε έτσι συλλήβδην τους ανεμβολίαστους. Παρότι ένθερμα τους προτρέπω να εμβολιαστούν, έχουν ορισμένες εύλογες ανησυχίες.

Τα συνωμοσιολογικά είναι ασόβαρα θέματα, δεν τα συζητάω. Αλλα θέματα όμως είναι υπαρκτά:

«Εχουν συμβεί κάποιες θρομβώσεις στην πόλη όπου μένω». «Διάβασα ότι συμβαίνουν κάποια περιστατικά μυοκαρδίτιδας». «Το ΑΖ το απέσυραν από κάποιες χώρες». «Ο γιατρός μου μού είπε ότι δεν συστήνεται για εγκύους».

Κι έπειτα:

«Και για μένα που είμαι νέα;». «Και για μένα που προσέχω πολύ το ανοσοποιητικό μου και τη διατροφή μου;». «Μα αφού έχω ελάχιστη πιθανότητα να νοσήσω σοβαρά!»

Υπάρχουν βέβαια απαντήσεις και αντεπιχειρήματα για όλα αυτά.

Ομως τίθεται ένα κεντρικό ζήτημα. Νομίζω ότι έχουμε ακολουθήσει μία μαζική προσέγγιση, στέλνοντας ένα κεντρικό μήνυμα “εμβολιαστείτε”, που ήταν απαραίτητο, αλλά προφανώς δεν αγγίζει με τον ίδιο τρόπο όλους τους ανθρώπους.

Και αυτό επειδή όλοι οι άνθρωποι, προφανώς, δεν είμαστε ίδιοι.

Θα ήταν ωφέλιμο να εντοπιστούν οι ποικίλες ομάδες πολιτών, με περίπου τον ίδιο τρόπο που οι εταιρείες βρίσκουν τις ομάδες (segments) καταναλωτών και εξειδικεύουν το μήνυμά τους. Υπάρχει πολύ μεγάλη πολυπλοκότητα εκεί έξω!

Αλλο μήνυμα χρειάζεται η 35χρονη που σκέφτεται την εγκυμοσύνη, άλλη προσέγγιση μία 50χρονη που έχει χάσει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και δεν βλέπει τηλεόραση, άλλο μήνυμα ένα άτομο που θεωρεί ότι το ισχυρό ανοσοποιητικό αρκεί και είναι γεμάτο αυτοπεποίθηση, κι άλλη πηγή ο 70χρονος που πιστεύει ό,τι ακούσει στην ενορία του.

Δεν ξέρω αν πρέπει ή αν μπορούμε να πάμε πόρτα πόρτα, όπως οι Πορτογάλοι, αλλά σίγουρα πρέπει να εξειδικεύσουμε περισσότερο τις ενέργειες και τα μηνύματα.

Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να γίνει μια καμπάνια για εγκύους, που θα περιλαμβάνει και την ενημέρωση των γυναικολόγων;

Συνολικά, η έρευνα έχει αναδείξει τους ατομικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη διστακτικότητα απέναντι στον εμβολιασμό: εφησυχασμός, ευκολία για τον εμβολιασμό (ή εμπόδια), υπολογισμός κινδύνου, εμπιστοσύνη και συλλογική ευθύνη.

Εκτιμώ ότι λείπουν οι κοινωνικοί ψυχολόγοι από τον δημόσιο διάλογο, επιστήμονες από τον κλάδο της επικοινωνίας, αλλά και αναλυτές δεδομένων συμπεριφοράς.

Δεν ξέρω αν έχουν δημιουργηθεί διεπιστημονικές ομάδες στον βαθμό που έχει συμβεί σε άλλα δυτικά κράτη. Οι καθ’ όλα πανάξιοι γιατροί και επιδημιολόγοι μας δεν αρκούν για τον σκοπό αυτόν και χρειάζονται στήριξη.

Δύο σημαντικά μαθήματα μας έχει προσφέρει η Δανία. Πρώτον, δόθηκε έμφαση στην επικοινωνία ακόμα και των αρνητικών στοιχειών που αφορούν τα εμβόλια. Βραχυπρόθεσμα μπορεί αυτά να μείωσαν τον ρυθμό εμβολιασμού, μακροπρόθεσμα όμως κατόρθωσαν να διατηρήσουν την εμπιστοσύνη με τις αρχές υγείας σε υψηλά επίπεδα. Αυτό είναι απαραίτητο όταν η χώρα χρειάζεται επαναληπτικούς εμβολιασμούς.

Δεύτερον, η συμβουλή των αρχών της Δανίας προς τους πολίτες ήταν: «Μην κατηγορείτε ο ένας τον άλλον». Γνωρίζουν ότι αυτού του είδους η ηθικολογία μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Κάπως έτσι απέφυγαν το ντρόπιασμα, τις αλληλοκατηγορίες και εν τέλει την πόλωση.

Σίγουρα δεν είμαστε Δανοί, ώστε όταν ακούσουμε ότι το εμβόλιο είναι μια ηθική υποχρέωση και ότι «πρέπει να εμβολιαστούμε για να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον», να τρέξουμε στα κέντρα, αλλά υπάρχει ακόμα το φιλότιμο στην Ελλάδα, κι ας το καταχωνιάζουμε καμιά φορά.

Τα στοχευμένα και ειλικρινή μηνύματα σε διαφορετικές ομάδες πολιτών θα βοηθήσουν ώστε να καταλαγιάσουν οι φόβοι, να έρθει στην επιφάνεια το φιλότιμο και να συμπορευτούμε ως κοινωνία.

Και επειδή το εθνικό χόμπι μας είναι ο διχασμός, είμαστε θερμόαιμοι, και προσωπικά πιάνω τον εαυτό μου να θυμώνει συχνά με τους «άλλους», να θυμηθούμε ξανά ότι ο αντίπαλός μας είναι ο ιός, όχι ο άλλος άνθρωπος.

---

 * Ο Κωνσταντίνος Τασούλης είναι αναπληρωτής καθηγητής Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού στο Αμερικανικό Κολλέγιο της Ελλάδας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News