Πόσο βαρετή μπορεί να μας φαίνεται αυτή η φράση. Η εφαρμογή της συγκεκριμένης φράσης, όμως, δίνει στο ποινικό δίκαιο τον ανθρωπιστικό του χαρακτήρα και συνδέεται με την έννοια του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Σε απλά ελληνικά σημαίνει «Κανένα έγκλημα και καμιά ποινή χωρίς νόμο». Άρα, αν κάποιος προβεί σε πράξη που δεν τυποποιείται στον νόμο ως έγκλημα, δεν τιμωρείται, γιατί απλά δεν διέπραξε έγκλημα. Αν για ένα αδίκημα δεν προβλέπεται (αυξημένη) ποινή, δεν επιτρέπεται αναδρομικά αυτή να επιβληθεί για έγκλημα που έχει ήδη τελεστεί. Επιβάλλεται μόνο για όσα θα διαπραχθούν στο μέλλον.

Η αρχή nullum crimen nulla poena sine lege δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Βρίσκεται διατυπωμένη στα Συντάγματα της Β. Αμερικής μετά το 1776, στη Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1789, στην  Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1948, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο Διεθνές Σύμφωνο του 1966 περί Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε., στη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, καθώς και σε πάρα πολλά συντάγματα κρατών παγκοσμίως.

Ο λόγος ύπαρξης της αρχής είναι απλός. Να γνωρίζει ο πολίτης που διαπράττει ένα αδίκημα για ποιο αδίκημα και πώς θα τιμωρηθεί και να αποφεύγεται έτσι η κρατική αυθαιρεσία. Μόνο σε απολυταρχικά καθεστώτα μπορεί κανείς να τιμωρηθεί όχι σύμφωνα με τον νόμο, αλλά με βάση τις επιθυμίες του εκάστοτε ηγέτη.

Στη γείτονα  χώρα ο Ερντογάν επιθυμεί να επαναφέρει τη θανατική ποινή όχι για να τιμωρήσει τυχόν μελλοντικούς πραξικοπηματίες, αλλά τους ήδη υπάρχοντες. Δεν αψηφά μόνο τη βασική αυτή γενική αρχή του δικαίου, αλλά καταλύει και το ίδιο το κράτος δικαίου. Μπορεί από την αποτυχία αυτού του πραξικοπήματος να κέρδισε η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, αλλά όχι η ίδια η δημοκρατία.

---

*Η Δήμητρα Μεντεκίδου είναι δημόσιος υπάλληλος στο Υπουργείο Πολιτισμού, απόφοιτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News