Φραντζόλα
Άσπρο, αφράτο, κυλινδρικό ψωμί
στα τουρκικά λέγεται «francala»

Κραδαίνοντας μια φραντζόλα χωριάτικο ψωμί κι ένα δίλιτρο μπουκάλι γάλα, η βουλευτής ΚΚΕ, κυρία Λιάνα Κανέλλη, στη Βουλή, κατήγγειλε ότι για αυτά τα βασικά αγαθά, μια 4μελής οικογένεια, πρέπει να καταβάλλει 950 ευρώ το χρόνο.

Πάντως, υπάρχουν χειρότερα: Το 2008, στη Ζιμπάμπουε, μια φραντζόλα κόστιζε 150 δισεκατομμύρια δολάρια, λόγω πληθωρισμού που έφτανε πάνω από 2 εκατομμύρια τις εκατό.

Οι Έλληνες καταναλωτές τρώνε κάθε χρόνο περίπου 64 κιλά ψωμί ο καθένας. Συνολικά, οι τύποι ψωμιού ανάμεσα στους οποίους μπορεί να επιλέξει ο καταναλωτής, ανέρχονται σε πάνω από 35. Το χωριάτικο εξακολουθεί να έρχεται πρώτο σε ζήτηση, με μερίδιο 80%- 90% της συνολικής κατανάλωσης.

Όπως έγραφαν ΤΑ ΝΕΑ, το 1966: «Απαράδεκτη επιβάρυνση θεωρούν οι εργαζόμενοι τη νέα αύξηση της τιμής του ψωμιού. Γίνεται, υποστηρίζουν, τη στιγμή που το έλλειμμα του οικογενειακού προϋπολογισμού είναι σοβαρό (54% περίπου) και ο τιμάριθμος κόστους ζωής σημειώνει αλματώδη άνοδο. Προς τον πρόεδρο της κυβερνήσεως απεστάλησαν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας με τα οποία ζητείται η άμεση ανάκληση της σχετικής αποφάσεως του Κυβερνητικού Οικονομικού Συμβουλίου. Αντίθετα, οι αρτοποιοί φαίνονται ευχαριστημένοι από την απόφαση του ΚΟΣ».

Στις ΗΠΑ, όπως έγραψε ο Λέστερ Μπράουν, στο «Foreign Policy», «όταν οι παγκόσµιες τιµές σίτου ανεβαίνουν 75%, σηµαίνει το πολύ-πολύ µια διαφορά 10 σεντς σε µια φραντζόλα ψωµί των 2 δολαρίων. Στο Νέο Δελχί ή στην Τζακάρτα όµως, ο διπλασιασµός της τιµής του σίτου σηµαίνει και διπλασιασµό της τιµής του ψωµιού. Για τις πλούσιες χώρες, οι πολίτες των οποίων ξοδεύουν λιγότερο από το ένα δέκατο του εισοδήµατός τους στο σούπερ µάρκετ, η µεγάλη άνοδος των τιµών των τροφίµων που βλέπουµε τελευταίως, µπορεί µεν να είναι ενοχλητική, αλλά δεν είναι συµφορά. Όµως, για τους 2 δισεκατοµµύρια φτωχότερους ανθρώπους του πλανήτη, που ξοδεύουν έως και το 70% του εισοδήµατός τους σε τρόφιµα, αυτές οι τιµές σηµαίνουν ότι αναγκάζονται να περικόψουν από δύο σε ένα τα πιάτα που βάζουν καθημερινά στο τραπέζι τους».

Στη Γερμανία, το 35% των πωλήσεων ψωμιού γίνεται εντός αλυσίδων σούπερ μάρκετ.

Ιστορικά τώρα, η Γαλλική Επανάσταση ίσως να µην είχε συµβεί αν εκείνο το καλοκαίρι του 1789 ήταν διαφορετικό. Η Ευρώπη πνιγόταν στις βροχές, πιθανότατα εξαιτίας µιας έκρηξης του ισλανδικού ηφαιστείου Λάκι. Η τιµή του ψωµιού στο Παρίσι είχε αυξηθεί 67%. Και µε 20 πεντάρες την ηµέρα, ο µέσος εργάτης αγόραζε – δεν αγόραζε µια φραντζόλα ψωµί. Οι διανοούµενοι µπορεί να εµπνέονταν από τον Διαφωτισµό, αλλά το πανάκριβο ψωµί ήταν εκείνο που άνοιξε την όρεξη του πλήθους για επανάσταση, αφού δεν μπορούσαν να αγοράσουν… παντεσπάνι.

Ο Μυστικός Δείπνος είχε τη δική του μελωδία και ο Ντα Βίντσι την έκρυψε στον διάσημο πίνακά του, πίσω από φραντζόλες, που δεν μπήκαν τυχαία πάνω στο τραπέζι.
Αν τραβήξει κάποιος πέντε γραμμές και σχηματίσει ένα πεντάγραμμο, θα διαπιστώσει ότι το ψωμί κατέχει τη θέση μουσικών φθόγγων. Αν μάλιστα επιχειρήσει να παίξει τη μελωδία, θα ακούσει μια σύνθεση 40 δευτερολέπτων που μοιάζει με ρέκβιεμ «σαν ύμνος στον Θεό», λέει ο Τζοβάνι Μαρία Πάλα, ειδικός ηλεκτρονικών υπολογιστών, που «έσπασε» έναν κώδικα Ντα Βίντσι.

Η φράση «βγάζω το ψωμί μου», πιθανώς κρατάει από την Αίγυπτο.
Όπως περιγράφει ο Ηρόδοτος, στην Αίγυπτο το ψωμί έλαβε για πρώτη φορά οικονομική και κοινωνική υπόσταση, αφού χρησιμοποιήθηκε ως νόμισμα, για την κάλυψη των μισθών όχι μόνο απλών χωρικών, αλλά και υψηλόβαθμων κρατικών αξιωματούχων. Βέβαια, υπήρχε ταξική ειδοποιός διάφορά. Η πλέμπα έπαιρνε ψωμί από κριθάρι, ενώ οι ευγενείς απολάμβαναν ψωμί από σιτάλευρο.

Στο Βρετανικό Μουσείο φυλάσσεται μια φραντζόλα, η ηλικία της οποίας ξεπερνά τα 4.000 χρόνια.

Στο γερμανικό Μουσείο Ψωμιού, που λειτουργεί στην πόλη Ουλμ, τα ωραιότερα εκθέματα είναι τέσσερα ελληνικά ειδώλια του 5ου αιώνα π.Χ., προερχόμενα από τη Βοιωτία, με γυναικείες μορφές. Στα ειδώλια εικονίζεται το άλεσμα του σταριού σε γουδί, το πλάσιμο της ζύμης, το ψήσιμο του ψωμιού και οι άρτοι, έτοιμοι προς πώληση και βρώση.

Στην αρχαία Ρώμη το ψωμί άρχισε να διαδίδεται μετά την πτώση του Περσέα (τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας) και χάρη στους Έλληνες σκλάβους που διέδωσαν τις  αρτοποιητικές γνώσεις τους.
Η διαδικασία που ακολουθούσαν για περισσότερα από 6.000 χρόνια για την παρασκευή ψωμιού δεν είχε αλλάξει και πολύ, μέχρι που ο Παστέρ έκανε δυνατή τη βιομηχανική παραγωγή της μαγιάς, το 1859.

Πάντως, κατά κοινή ομολογία, για ένα κομμάτι ψωμί, δεν φτάνει μόνο η μαγιά ή η δουλειά

Πηγές
-Ελληνικό Λεξικό Τεγόπουλου-Φυτράκη
–http://en.wikipedia.org/wiki/Bread
-Pyler, E. J. (1988). Baking Science & Technology 3rd Ed. vols. I & II. Sosland Publishing Company
– Tannahill, Reay (1973). Food in History. Stein and Day

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News