Βρεθήκαμε χτές στο Δημαρχείο της Αθήνας κάποιοι άνθρωποι που η Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη και ο Δήμαρχος της Αθήνας Νικήτας Κακλαμάνης σκεφτήκανε να «επιστρατεύσουν» για να ενισχύσουμε, όπως μπορούμε ο καθένας, την προσπάθειά τους που έχει μεν έναν «τίτλο» (Αντιστίγμα Αθήνα : Πόλη χωρίς διακρίσεις), αλλά δεν σταματάει στην ετικέτα : Φιλοδοξεί να συντελέσει στην σταδιακή κατάργηση του «στίγματος» που κουβαλάει ένας τοξικομανής, ένας ανάπηρος, ψυχικά ή σωματικά, ένας άνεργος και πεινασμένος μετανάστης και όλοι οι, με κάποιο τρόπο, «σημαδεμένοι» από την κοινωνία – η οποία, συνήθως, τους απορρίπτει και τους «φοβάται» αντί να προσπαθήσει να κατανοήσει τα προβλήματά τους και να συνεργήσει στην ανακούφισή τους.

Η Μαρίνα, Επίκουρη Καθηγήτρια της Ψυχιατρικής, (δεν την ενοχλεί, νομίζω, να αναφέρομαι σ’ αυτήν με το μικρό της όνομα), ασχολείται πάνω από τρείς δεκαετίες τώρα με τους ψυχικά πάσχοντες και από το 2000 έχει εργαστεί σκληρά πάνω στο Πρόγραμμα «Αντιστίγμα Αθήνα» του οποίου είναι και η Επιστημονικά υπεύθυνη. Θερμός συμπαραστάτης και ο Δήμαρχος τα δύο-τρία τελευταία χρόνια τουλάχιστον, όπως και ο Παύλος Θεοδωράκης, ο Πρόεδρος του Οργανισμού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων.
Στην συνάντηση που είχαμε ήτανε εύκολο να διακρίνεις δια γυμνού οφθαλμού το πάθος και τον ενδιαφέρον, των τριών τους και των συνεργατών τους, για αυτό το Πρόγραμμα και την διάθεσή τους να μεταδώσουν και σ΄εμάς τον ενθουσιασμό τους. Εχουν μάλιστα προετοιμάσει, για την Τετάρτη αν δεν κάνω λάθος, μια συνέντευξη τύπου στο Δημαρχείο για να κοινοποιήσουν και ευρύτερα τα σχέδιά τους, ανάμεσα στα οποία είναι και η θεσμοθέτηση βραβείων (για Ηλεκτρονικά και Έντυπα μέσα ενημέρωσης που βοηθούν στην εξάλειψη του «στίγματος» κάθε «σημαδεμένου» συνανθρώπου, για Επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν πρώην τοξικομανείς, αναπήρους ή ψυχικά πάσχοντες και τους δίνουν την ευκαιρία να εργασθούν και να ενταχθούν δημιουργικά στην κοινωνία, για Εθελοντές και ΜΚΟ που παλεύουν καθημερινά για τους ίδιους στόχους).
Δεν θέλω να καταγράψω ποιοί ακριβώς συγκεντρωθήκαμε και πώς «εισπράξαμε», ο καθένας από την μεριά του, την πρόταση που μας έγινε να κάνουμε και εμείς κάτι ώστε να γίνεται όλο και πιο σαφές, κάθε μέρα που περνάει, πως είναι θεμελιώδες δικαίωμα του πολίτη η «διαφορετικότητά» του, είτε σχετίζεται με την φυλή, την εθνοτική καταγωγή, την θρησκεία, τις πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία ή οποιοδήποτε άλλο ατομικό, ψυχικό ή κοινωνικό του χαρακτηριστικό. Μια τέτοια, σοβαρη προσπάθεια, συναντά βεβαίως χίλια προβλήματα και σκοντάφτει σε χρόνιες αγκυλώσεις τόσο του κρατικού μηχανισμού, όσο και «ψυχικού μηχανισμού», αν μου επιτρέπετε την έκφραση, του καθενός από μας, σαν μονάδα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα : Πρόσφατα, προσπαθώντας να εκφράσω τον αποτροπιασμό μου για τα καλάσνικοφ και τις εκατό σφαίρες με τις οποίες έξη «συνάνθρωποί» μας επιτέθηκαν στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίας Παρασκευής και, δι’ αυτού, σε όλους μας, έγραφα και ξανάγραφα, εδω, στο protagon.gr «αυτοί οι σχιζοφρενείς δολοφόνοι με τα καλάσνικοφ». Λάθος μου. Μπερδεύω έτσι στην συνείδηση του αναγνώστη, το απεχθές οργανωμένο έγκλημα με μια ψυχική ασθένεια. Αυτό είναι ένα μικρό παράδειγμα για το πώς «στιγματίζουμε» τον διπλανό μας χωρίς καλά-καλά να το καταλάβουμε. Η Μαρίνα όμως υπενθυμίζει ότι η σχιζοφρένεια είναι ένα νόσημα ιάσιμο και κανείς μας δεν επιτρέπεται να «εξορίζει» τον συνάνθρωπό του γιατί κάποια στιγμή αρρώστησε, νοσηλεύτηκε πιθανώς, πήρε φάρμακα και πάλεψε, όπως όλοι οι ασθενείς, για να επανακτήσει την υγεία του.
Το ίδιο κοντά σε μένα, παραδόξως, είναι και η άλλη πλευρά του νομίσματος : «Αυτός έχει κάνει φυλακή». Ναι, έχω προφυλακισθεί στον Κορυδαλλό το 2005 και έμεινα για έξη ολόκληρους μήνες έγκλειστος σε ένα κελί ούτε «2 επί 3» (που λέει και το τραγούδι), μαζί με άλλους τρείς συνανθρώπους και με την «τούρκικη» τουαλέτα στον ίδιο χώρο όπου κοιμόμασταν, τρώγαμε, διαβάζαμε, γράφαμε, βλέπαμε τηλεόραση, παίζαμε ντόμινο ή χαρτιά (με ψεύτικες τράπουλες), πλέναμε τα δόντια μας και ξυριζόμασταν. Έχω και εγώ το «στίγμα» και, κακά τα ψέματα, κάποιοι θα λένε «ε, τώρα, για να μπει φυλακή κάπου θα έμπλεξε, άσε, ας μην έχουμε και πολλά-πολλά».

Η συνάντηση κράτησε περίπου ένα δίωρο και δεν ήταν παρά η πρώτη «διερευνητική» επαφή μας με ένα project (για να μην ξεχνάμε και την…. ηλεκτρονική μας γλώσσα) που όπως το περιέγραψε ο Κακλαμάνης «μοιάζει με καράβι, έτοιμο πιά, να ξεκινήσει το ταξίδι του». Είναι ωραία αυτή η εικόνα και, ομολογώ, ότι ένοιωσα ιδιαίτερα ευνοημένος που μου δίνεται η ευκαιρία να αποτελέσω μέρος του πληρώματος – και ας είμαι και ένας από τους πολλούς «μούτσους» που θα χρειαστεί η προσπάθεια.
Οι εποχές που περνάμε είναι τόσο δύσκολες (και θα δυσκολέψουνε, δυστυχώς, ακόμα παραπάνω πριν έρθει η εποχή της ανάκαμψης), ώστε κάθε προσπάθεια ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού και αποσαφήνισης νέων στόχων για την συνύπαρξή μας σε μια «ανοιχτή» και με πολύ σκληρά προβλήματα κοινωνία, δεν μπορεί παρά να σε κάνει να σκεφτείς «ποιητικά», με την ουσιαστική σημασία της λέξης.
Επειδή όμως δεν είναι καλό να «ενθουσιαζόμαστε» πριν βάλουμε σε πράξη αυτόν τον ενθουσιασμό, (ώστε να πραγματοποιηθεί στον ρεαλισμό το «ποίημα»), οφείλω να πω, ότι παρατήρησα, στον εαυτό μου πρώτον απ΄όλους, αλλά και σε όλους σχεδόν τους παρόντες (εκτός από τους οικοδεσπότες μας βέβαια) ένα «κράτημα» και μια «επιφυλακτικότητα», φυσική ίσως αλλά και βαθύτατα ανησυχητική συγχρόνως. Κάτι έχουμε πάθει, κάπως έχει πειραχτεί η ψυχή μας και έχει τρομάξει τόσο, ώστε γινόμαστε καχύποπτοι απέναντι σε οτιδήποτε και οποιονδήποτε μοιάζει να έχει απλά «καλές και καθαρές προθέσεις». Σαν να θεωρούμε δεδομένα «ύποπτο», ό,τι δεν έχει λόγους να υποκρύπτει λαμογιές και μπερδέματα.
Είναι και αυτό ένα «στίγμα» με το οποίο έχουμε να παλέψουμε μέσα μας. Αυτό το θηρίο που εκθρέψαμε στις ψυχές μας μέσα στους βρώμικους καιρούς του «πάρτα όλα» και τής απόλυτης ακράτειας που ζούμε. Το τρομαγμένο αυτό θηρίο, συχνά αυτόματα, αρπάζει το τιμόνι τις στιγμές που πάμε να συννενοηθούμε και να συνεργαστούμε καλοπροαίρετα, μέσα στην κοινωνία όπου ζούμε, εργαζόμαστε, επικοινωνούμε, ερωτευόμαστε, φτιάχνουμε οικογένειες και προχωράμε «επιμορφώνοντας» τις επόμενες γενιές.
Το «στίγμα» αυτό που λέει «ολα είναι ύποπτα» το φορτώθηκε όλη η κοινωνία μας, θεσμοί, αξίες, πολιτική, οικονομία, δικαιοσύνη, παιδεία, εκκλησία, λαός, «δημοκρατία». Αλλά σαν τον υγιή οργανισμό που επιστρατεύει στην αρρώστια όσα αντισώματα διαθέτει, πρέπει πια και εμείς, τώρα που μπαίνουμε στην δεύτερη πια δεκαετία του 20ου αιώνα, να επιστρατεύσουμε ο ένας τον άλλον, σε καθημερινή βάση και στα πολύ «μικρά» πράγματα ακόμη, και να επιβάλλουμε με στρατηγική και πάθος το «αντιστίγμα» που θα αφαιρέσει από την βαρύτατα άρρωστη κοινωνία μας (η μισή θα έπρεπε ήδη να νοσηλεύεται σε ένα είδος θαλάμων εντατικής πνευματικής και ηθικής αποθεραπείας) όλη αυτή την επιφύλαξη που μας κάνει κλειστούς, τρομαγμένους, κλειδωμένους και, εν τέλει, άχρηστους στην αναβάθμιση του κοινού μας μέλλοντος.
Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Προσπαθώντας να «σκεφτώ διαφορετικά» τίς επόμενες ώρες μετά την συνάντηση αυτή, κατάλαβα οτι είμαστε όλοι πολύ τρομαγμένοι. Η σκληρότητα των εξελίξεων τα τελευταία 20-30 χρόνια παγκοσμίως και οι ραγδαίες αλλαγές στίς μορφές της κοινωνικής ζωής που είχαμε συνηθίσει, μάς τρόμαξε. Πρέπει να μάθουμε ξανά να κοιταζόμαστε ίσα στα μάτια και να μην είμαστε μίζεροι, τσιγκούνηδες και, συνεχώς, καχύποπτοι. Δεν πειράζει, καλύτερα να μας πιάνουνε «κορόιδα» κάθε τόσο, παρά να γίνουμε σκουπιδιάρες που καταβροχθίζουν τόνους επιφύλαξης και καχυποψίας, απέναντι ακόμα και σε ανθρώπους που τους ξέρουμε, τούς ίδιους ή το έργο τους, δεκαετίες τώρα.
Αποφάσισα λοιπόν να πάω στην συνέντευξη τύπου και ν’ αρχίσω να κάνω οτι μπορώ για αυτό το Πρόγραμμα για το οποίο τόσο πολύ έχουν δουλέψει άνθρωποι με ευαισθησία και αποφασιστικότα. Και σας προτρέπω και σας να κάνετε ένα κλίκ στο www.antistigmaathina.gr , να ενημερωθείτε και, αν έχετε χρόνο και διάθεση, να βοήθήσετε την προσπάθεια.
Το καράβι είναι έτοιμο και το ταξίδι μακρύ. Πρέπει να ξεκινήσει με στόχους και με πρόγραμμα ώστε να μπορέσει να ανακουφίσει όσους περισσότερους συνανθρώπους μας, Ελληνες ή μετανάστες, ζούνε το βάσανό τους μέσα σε μια κοινωνία που αποφεύγει ακόμα και να τούς κοιτάξει στα μάτια και να τούς χαρίσει ενα αληθινό, ανθρώπινο χαμόγελο. Δεν ζητάνε πολλά οι συνάνθρωποι : Μόνο να είμαστε ανοιχτοί απέναντί τους και να τούς βοηθήσουμε όσο μπορούμε, να εργαστούν, να ενταχθούν, να ανασάνουνε επιτέλους ελεύθερα και να φτιάξουνε τις ζωές τους χωρίς να κουβαλάνε το «στίγμα» αυτό το αβάσταχτο …

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News