O κόσμος δεν αλλάζει, ο κόσμος μένει ίδιος. Ωσαύτως, ο πολιτικός χρόνος μοιάζει πολλές φορές να είναι παγωμένος σε ένα παρελθόν που σε κάποιες χώρες παραμένει ανειρήνευτο, καθώς κουβαλάει κάμποσες μνήμες, ενοχές και πάθη.

Το 2015, μια χρονιά που χαρακτηρίζεται από περισσή πολιτική αστάθεια, αναμένεται να δώσει τη θέση της στο 2016 που με τη σειρά του δεν προβλέπεται να είναι «ήσυχο».

Το αμερικανικό περιοδικό New Yorker αναζήτησε τις συνάφειες του πολιτικού παρελθόντος με αυτές του παρόντος με τη βοήθεια της έβδομης τέχνης. Γίνεται, άραγε, να εξηγηθούν κάποια φαινόμενα της σημερινής εποχής μέσα από γεγονότα και καταστάσεις προηγούμενων δεκαετιών; Είναι, άραγε, ο κόσμος ένας κύκλος που δεν ολοκληρώνεται, αλλά αναπαράγει συνεχώς την έλλειψή του; Ο κινηματογράφος, μια τέχνη δυναμική και επιδραστική, έχει καταγράψει πλείστες όσες ιστορικές καταστάσεις με το δικό του τρόπο: από το πανί έχουν παρελάσει ήρωες που δεν έμειναν μόνο στο σελιλόιντ, αλλά εντυπώθηκαν στο κοινωνικό φαντασιακό περισσότερο και από τους πραγματικούς ήρωες στους οποίους αναφέρονταν.

Το ρεπορτάζ του New Yorker έχει μια ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς αναφέρεται και στα ελληνικά πράγματα σημειώνοντας πως αν θέλουμε να κατανοήσουμε την κατάσταση στη χώρα μας θα πρέπει να ξαναδούμε την περιβόητη ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ».

Οι έξι ταινίες που επιλέγει το περιοδικό για να «σχολιάσει» σημερινές πολιτικές καταστάσεις είναι οι εξής:

 

Meet John Doe (1941)

«Υπάρχει κόσμος στο δρόμο», ρωτάει ο δήμαρχος μιας πόλης που δεν κατονομάζεται. Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα της ταινίας του Φρανκ Κάπρα. Στην ταινία μια δαιμόνια δημοσιογράφος επινοεί, προκειμένου να μη χάσει τη δουλειά της, την ιστορία ενός άνδρα που έχει μείνει χωρίς δουλειά και ως διαμαρτυρία ενάντια στην κοινωνική αδικία πρόκειται να αυτοκτονήσει πηδώντας από την οροφή του Δημαρχείου την ημέρα των Χριστουγέννων. Το άρθρο της Ανν προκαλεί σούσουρο στην πόλη κι όλοι αρχίζουν να κάνουν υποθέσεις για το κατά πόσο ο άνδρας του άρθρου, ο οποίος αυτοαποκαλείται Τζον Ντόου (χαρακτηρισμός που αποδίδεται στο μέσο ή ανώνυμο άνθρωπο), είναι πραγματικός ή πλαστός. Η πωλήσεις της εφημερίδας αυξάνονται και η Ανν κατοχυρώνει τη δουλειά της πείθοντας τον εκδότη της εφημερίδας να βρουν κάποιον για να παραστήσει τον Τζον Ντόου. Το κυνήγι για τον εκπρόσωπο του λαού που πρόκειται να καταγγείλει την κοινωνική αδικία και θα ρίξει γροθιά στο σύστημα, λαμβάνει τέλος με την εμφάνιση του γοητευτικού πρώην παίχτη του μπέιζμπολ Τζον Γουίλοουμπι . Τα κατασκευασμένα ψεύδη, ο αμερικανικός πατριωτισμός (βλ. Τραμπ) και η επιρροή του Τύπου είναι κάποια από τα ζητήματα που συναντάει κανείς και σήμερα.

 

The Best Man (1964)

Πρόκειται για θεατρικό έργο του συγγραφέα Γκορ Βιντάλ που στη συνέχεια έγινε ταινία και αναφέρεται στον προεκλογικό ανταγωνισμό δύο πολιτευτών για το χρίσμα του υποψηφίου. Αλλη μια αναφορά στη σημερινή κατάσταση των ΗΠΑ. Ο ένας ανήκει στην ανώτερη τάξη, την παραδοσιακή πολιτική δύναμη, και ο έτερος έγινε γνωστός για την αντικομμουνιστική ρητορεία του. Κι όμως, η έννοια του κακού και του καλού αλλάζουν δραστικά κατά τη διάρκεια της ταινίας, με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον ευκρινές ποιος είναι άξιος για το χρίσμα και κατ’ επέκταση για να υπηρετήσει τους πολίτες. Πολλές το προφανές του πράγματος, στα πολιτικά πράγματα δεν είναι καθόλου προφανές.

 

«Ζ» (1969)

Η κλασική ταινία του Κώστα Γαβρά που στηρίζεται στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού, μπορεί να μην κατονομάζει τη χώρα και τις συνθήκες, ωστόσο καταδηλωτικό ότι αναφέρεται στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και τη δράση παρακρατικών στα ταραγμένα χρόνια της ελληνικής ιστορίας που οδήγησαν στη χούντα και στις λοιπές εξελίξεις. Οπως αναφέρει το άρθρο του περιοδικού, αν δει κανείς ξανά την ταινία θα κατανοήσει ακόμη περισσότερο γιατί η Ελλάδα βρέθηκε στη μέση μιας μεγάλης κρίσης που με τη σειρά της όξυνε ακόμη περισσότερο τα πολιτικά πάθη.

 

Seven Days in May (1964)

Πρόκειται για μια στρατιωτική πλεκτάνη που σκοπό έχει να ρίξει την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ωστόσο, έχει σχέση και με την καθημερινή πολιτική πρακτική. Η ταινία έκανε πρεμιέρα λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Κένεντι, άρα οι σημάνσεις της είναι προφανείς. Διαδηλωτές κυκλώνουν τον Λευκό Οίκο κατηγορώντας τον πρόεδρο των ΗΠΑ ότι η συμφωνία όπλων που υπέγραψε ήταν μια πράξη προδοτική. Ο επικεφαλής των αρνητών σπέρνει το διχασμό, αλλά στο παρασκήνιο διαβουλεύεται με τον Λεύκο Οίκο με στόχο να κατευθύνουν τον κόσμο.

 

All the King’s Men (1949)

https://www.youtube.com/watch?v=lyBBhMPQLYw

Η ταινία στηρίζεται σε υπαρκτό πρόσωπο, τον κυβερνήτη της Λουϊζιάνα Χουέι Λονγκ και στο ομώνυμο βιβλίο του. Είναι η ιστορία του Γουίλι Σταρκ που είναι ο κυβερνήτης μιας χώρας που επίσης δεν κατονομάζεται και ο οποίος επιθυμεί να είναι αρεστός από τον κόσμο.  Πρόκειται για ένα σαφέστατο σχόλιο για το πώς κάποια πολιτικά πρόσωπα με τις πράξεις και τη φιλοσοφία τους προκαλούν τα πάθη και ανεβάζουν το πολιτικό θερμόμετρο. Το αυτό έκανε και ο Λογκ με αποτέλεσμα το 1935 να δολοφονηθεί σε ηλικία 42 ετών.

Νο (2012)

Το 1988 ο δικτάτορας της Χιλής, Αουγκούστο Πινοσέτ προχώρησε σε ένα δημοψήφισμα ζητώντας από τους πολίτες να απαντήσουν με ένα απλό «ναι» ή «όχι». Το ερώτημα ήταν αν συμφωνούσαν να συνεχίσει να κυβερνά για τα επόμενα οκτώ χρόνια. Υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας, αποδέχθηκε τη λογική του δημοψηφίσματος, ενώ οι στρατηγοί του ήταν πεπεισμένοι πως θα επικρατούσε. Η ταινία δεν προσπαθεί να εξηγήσει γιατί ο Πινοσέτ είναι ένας απηνής δικτάτορας, τούτο το γνωρίζουν όλοι οι Χιλιανοί στο πετσί τους, αλλά αν αυτή η απόφαση για δημοψηφίσματα ήταν μια φάρσα από την αρχή.

 

.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News