Ηταν μια ημερίδα με τίτλο τόσο σχοινοτενή, ώστε να λειτουργεί αποτρεπτικά. «Η κοινωνική ασφάλιση ως προϋπόθεση οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής». Και, σαν να μην έφθανε αυτό, προστέθηκε ως επεξήγηση: «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση και κρίση».

Βέβαια, το Ασφαλιστικό όπως έχει αποτεθεί στα χεράκια Γιώργου Κατρούγκαλου και στην αναζήτηση «συνεννόησης αν μη συναίνεσης» στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών υπό Προκόπη Παυλόπουλο, αυτονόητο ήταν… να πάει γι αργότερα. Οι «εταίροι» της Ελλάδας, ούτως ή άλλως, δεν θα άντεχαν να δουν την μεν σημερινή κυβέρνηση να μην αντέχει, το δε λοιπό πολιτικό σκηνικό να στρέφεται «εναντίον» κάθε κίνησης στο Ασφαλιστικό, ομόθυμα. Οπότε, πισωρίξιμο! Έχουμε άλλωστε και προσφυγικό πιο άμεσα…

Πλην όμως, από την ημερίδα για το Ασφαλιστικό με την οποία ξεκινήσαμε, έμειναν πίσω -διαθέσιμα, για ουσιαστική συζήτηση- πολλά. Θα μας επιτρέψουν οι λοιποί παρεμβαίνοντες: Σαχινίδης, Λιαργκόβας, Τσακλόγου, η προβλεπτή βεντάλια εκπροσώπων των κομμάτων, οι τεχνοκρατικότεροι εμπειρογνώμονες, να πούμε ότι την πιο μεστή και συγκεντρωτική τοποθέτηση έκανε ο Νίκος Χριστοδουλάκης – ο οποίος και άνοιξε την συζήτηση. Δείτε:

Πρώτα-πρώτα, επεσήμανε ότι στο Ασφαλιστικό έτσι όπως το προσεγγίζουμε, αφορά πρώτιστα την οικονομική βιωσιμότητα (ιδίως τα χρόνια των Μνημονίων), ενώ δεν δίνεται η σημασία που πρέπει («και αυτό έρχεται και εκδικείται») στα θέματα κοινωνικής ανισότητας, με επιμέρους κλάδους να έχουν και να διατηρούν αθέμιτα πλεονάσματα. Αυτό, όμως, υπονομεύει εξαρχής την συζήτηση.

Ηδη, πάντως, η τάση των νεότερων γενεών Ελλήνων να φεύγουν – αποχωρώντας έτσι από το εργασιακό δυναμικό, που (μόνον αυτό!) στηρίζει το Ασφαλιστικό – και να πηγαίνουν να δουλέψουν στο εξωτερικό (λόγω ανεργίας εδώ, αλλά και λόγω υπέρμετρων εισφορών των φορολογικών επιβαρύνσεων) ή, θα συμπληρώναμε, να επιλέγουν συνειδητά την μαύρη/ανασφάλιστη δραστηριοποίηση, συνδυάζεται με την αποχώρηση και των δυναμικότερων τμημάτων των παλιότερων οικονομικών μεταναστών (οι Πολωνοί είχαν φύγει νωρίς, τώρα φεύγουν και Αλβανοί ή Ρουμάνοι). Οι οποίοι είχαν  αρχίσει να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό και να συνεισφέρουν. Συνδυαζόμενα, αυτά, με την εισφοροδιαφυγή -που είναι «εύκολο» να καταγγέλλεται, αλλά συχνά ανάγεται σε αδυναμία των μικρομεσαίων ιδίως μονάδων να ανταποκριθούν στο υψηλό κόστος ασφάλισης- και με τον πανικό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, λόγω των κάθε τόσο ανακοινώσεων για προθέσεις νέων αλλαγών, όλα αυτά μαζί «χτίζουν» τα νέα κάθε φορά αδιέξοδα.

Αντί να μιλούμε μονίμως για ποσοστά αναπλήρωσης, να υπάρξει -διαφανώς, πάλι- υπολογισμός των ετών συνταξιοδότησης που προσδοκά ο καθένας πολλαπλασιαζόμενων με το ύψος της σύνταξης, σε σύγκριση με τα έτη ασφάλισης και τις τότε εισφορές.

Εκείνο που πάει να διαμορφωθεί, είναι «ένας πόλεμος χαρακωμάτων μεταξύ γενεών» με τους νέους να φεύγουν (και, όσοι μένουν να καταφεύγουν -πολιτικά- στην αποχή), τους γεροντότερους να αρνούνται κάθε προσαρμογή (και ψηφολογικά, να επικρατούν). Αυτός ο πόλεμος, υπόσχεται/απειλεί όσο περνούν τα χρόνια να προσλάβει αληθινά σκληρές διαστάσεις.

Μπροστά σ’ αυτήν την κατάσταση, τι πρέπει να γίνει; Κατά Χριστοδουλάκη, εκείνο που με τίποτε ΔΕΝ πρέπει πια να γίνεται, είναι… μελέτες! Κάθε πρόσθετη μελέτη «διώχνει τον χρόνο». Με 30 υπουργούς στο θέμα της κοινωνικής ασφάλισης μέσα στην Μεταπολίτευση -και  τους περισσότερους από την Β΄ Αθηνών!- η ροπή προς την αναβολή, την μετάθεση στο μέλλον είναι ριζωμένη στο θέμα αυτό – και λειτούργησε καταστροφικά.

Θα σκεφθήκατε ίσως: «Ωραία περιγραφή/ανάλυση/κριτική. Ομως… τι κάνουμε;» Αυτό ακριβώς συνειδητοποιώντας, ο Χριστοδουλάκης (καίτοι είχε προειδοποιήσει ότι δεν είναι ειδικών γνώσεων στο θέμα) κατέθεσε κάποιες προτάσεις. Δείτε, κι εδώ: Πρώτη πρόταση, να προδιαγραφεί άμεσα (καλά, εντάξει, με τις όποιες διαβουλεύσεις κλπ.) ένα «σύστημα αναφοράς». Δηλαδή πώς θα θέλαμε/πώς θα ‘πρεπε/πώς θα μπορούσε να είναι ένα «νέο Ασφαλιστικό» με βιωσιμότητα και με (σχετική) δικαιοσύνη. Α, ναι,  και με πειστικότητα που να κάνει τις νέες γενιές (οι οποιες τώρα κινδυνεύουν να αισθάνονται εξαπατημένες, και να μένουν συνειδητά «εκτός») να προσέρχονται στο σύστημα. Προς αυτό το «σύστημα αναφοράς» να επιχειρείται να πλησιάσει το τωρινό άθυρμα που είναι το Ασφαλιστικό μας. Προσοχή, όμως – και αυτή είναι η δεύτερη πρόταση Χριστοδουλάκη- αυτή η βαθμιαία προσέγγιση να γίνεται με δημοσιοποίηση/αποκάλυψη της απόστασης που έχει σήμερα το «κοινό σύστημα». (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ) από π.χ. το ασφαλιστικό των ανθρώπων της ΔΕΗ ή του ΟΤΕ. (Ή της Βουλής. Ή ημών, των δημοσιογράφων). Κατά την διατύπωση Χριστοδουλάκη, υπάρχουν μέχρι σήμερα πτυχές του Ασφαλιστικού οι οποίες καλύπτονται «από απόρρητο αυστηρότερο, απ’ ό,τι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν»!

Μια τρίτη πρόταση, θα ήταν να λειτουργήσει κάτι σαν «ασφαλιστικό βιβλιάριο» – όχι υπό την έννοια κεφαλαιοποιητικού συστήματος, αλλά τουλάχιστον συγκεφαλαίωσης (πάλι η διαφάνεια!) του τι εισφορές έχει καταβάλει ο καθένας. Και τι… δεν έχει καταβάλει. Πέραν τούτου -τέταρτη πρόταση- να υπάρξει ευθεία και ομολογημένη αποκοπή των συνταξιοδοτικών «δικαιωμάτων» (και, συνεπώς, προσδοκιών) από τους σημερινούς μισθούς. Στην τωρινή μισθολογική έρημο, το να επιχειρείται να προστατευθεί ένα ποσοστό αναπλήρωσης με βάση, όμως, παλιούς μισθούς είναι σαν να κρατάς σφιχτά άμμο: όσο κι αν το Συμβούλιο της Επικρατείας «απαγορεύει» μειώσεις μ’ αυτήν την λογική, το σύστημα δεν θα βγαίνει ποτέ πέρα. Απλώς θα ενισχύεται η κοινωνική ένταση, η εχθρότητα μεταξύ «εντός» και «εκτός»…

Η επόμενη πρόταση Χριστοδουλάκη θα δημιουργήσει (αν προσεχθεί) κραδασμούς. Αποβλέπει στο να αντιμετωπισθεί η δημογραφική υποχώρηση της Ελλάδας – πώς; Μα το να δοθούν στους όσους μετανάστες παραμένουν στην χώρα και έχουν δουλειά κίνητρα, ώστε να ενσωματωθούν ασφαλιστικά. Τι κίνητρα; όσο το δυνατόν πληρέστερα δικαιώματα! Τελευταία πρόταση: να αναζητηθούν κίνητρα για «δημιουργία αντίστροφης αλληλεγγύης». Ετσι, π.χ., οι πολύτεκνοι αντί να έχουν επιδόματα ή/και ελαφρύνσεις, να λάβουν μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά δικαιώματα: Κίνητρο για την ενίσχυση της γεννητικότητας.

Και η τελευταία συνεισφορά/επισήμανση: αντί να μιλούμε μονίμως για ποσοστά αναπλήρωσης, να υπάρξει -διαφανώς, πάλι- υπολογισμός των ετών συνταξιοδότησης που προσδοκά ο καθένας (με ας πούμε, έναν στόχο τα 80 χρόνια ζωής: εδώ ο Χριστοδουλάκης μάλλον πάει αισιόδοξα – ήδη τα 85 είναι δεδομένα για πολλές κοόρτεις) πολλαπλασιαζόμενων με το ύψος της σύνταξης, σε σύγκριση με τα έτη ασφάλισης και τις τότε εισφορές. Αν ο σχετικός λόγος για τον γενικό πληθυσμό και τις κυρίως συντάξεις είναι, ας πούμε, 1,30 τότε για τις επικουρικές θα ‘πρεπε να είναι 1 – αλλά και για τους προνομιούχους (π.χ. τους πολιτικούς, τους τοπικούς άρχοντες κοκ) επίσης, σε μια επίδειξη έμπρακτης συνειδητοποίησης των ανισοτήτων. Η πολιτική κατακλείδα Χριστοδουλάκη: εκείνο που κυκλοφορεί ως κυβερνητική πρόταση, είναι αρκετά κοντά σ’ αυτού του είδους σκέψεις.

Κουραστικό. Ισως βαρύ. Αλλά ενδιαφέρον

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News