Ο Τίμοθι Σνάιντερ στο βιβλίο του «Ο δρόμος προς την ανελευθερία», αναλύει δύο θεωρίες άσκησης πολιτικής. Από τη μία παρουσιάζει τις «πολιτικές του αναπόφευκτου»: βάσει αυτού του μοντέλου το μέλλον έχει λίγο-πολύ διαγραφεί και οι εξελίξεις  δεν μπορούν να ανακόψουν μια προκαθορισμένη πορεία. Για παράδειγμα, το δημοκρατικό πολίτευμα και οι φιλελεύθερες αξίες θα συνεχίσουν να επικρατούν και να ευημερούν τουλάχιστον στο Δυτικό κόσμο, ενώ η εξέλιξη της τεχνολογίας και η παγκοσμιοποίηση είναι δύο μεταβλητές η πορεία των οποίων δεν μπορεί να ανακοπεί, ούτε και τα αποτελέσματα αυτών, άρα αυτό που μένει είναι η διαχείριση των συνεπειών τους. Όπως είναι λογικό, οι Δυτικές δημοκρατίες είναι εκείνες που κινούνται με βάση τις «πολιτικές του αναπόφευκτου».

Αν όμως αυτές οι πολιτικές καταρρεύσουν και υποδαυλιστούν, τότε οδηγούμαστε σε εκείνο το μοντέλο που ο Σνάιντερ ονομάζει ως «πολιτικές της αιωνιότητας». Ενώ η πρώτη θεωρία επικεντρώνεται στο μέλλον του ανθρώπου, η δεύτερη τοποθετεί το έθνος στο κέντρο μιας κυκλικής ιστορικής θυματοποίησης. Όσοι ασκούν αυτό το μοντέλο πολιτικής δεν ενδιαφέρονται πλέον για το μέλλον, ή τις μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε αυτό, αλλά με οδηγό το παρελθόν προτάσσουν την προστασία του έθνους ως μια διαρκή μάχη που εμποδίζει την πορεία στο μέλλον και την πρόοδο μια χώρας.

Αυτό φυσικά προϋποθέτει και τη δημιουργία ενός εχθρού που συνεχώς απειλεί το έθνος. Κι επειδή πολλές φορές αυτός ο εχθρός δεν υφίσταται, τότε πρέπει να δημιουργηθεί. Από το 2013 κι έπειτα η προσπάθεια του Πούτιν ορίζεται σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο της μυθοπλασίας και της αναμόχλευσης ιστορικών γεγονότων. Η Ρωσία νιώθει πως απειλείται από το Δυτικό κόσμο όπως και στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και γι’ αυτό αντιδρά και στρέφεται εναντίον άλλων κρατών: στην «πολιτική της αιωνιότητας» πρόκειται απλώς για την προστασία του έθνους. Η μυθοπλασία σε συνδυασμό με την προπαγάνδα και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων καθιστά τον κίνδυνο συνεχή. Με αυτόν τον τρόπο οι ηγέτες αυτών των χωρών προσπαθούν να ενισχύσουν την αναγκαιότητα να μένουν επικεφαλής εις το διηνεκές, ακόμα κι αν αυτό μερικές φορές προϋποθέτει την αλλαγή Συνταγματικών διατάξεων.

Στο ίδιο πλαίσιο όμως βλέπουμε να κινείται και ο Ερντογάν, ο οποίος, ειδικότερα τους τελευταίους μήνες, έχει να αντιμετωπίσει στο εσωτερικό του πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Παρόλα αυτά η αναμόχλευση του παρελθόντος εργαλειοποιείται, όπως και στο πρόσφατο παράδειγμα αυτήν τη φορά απέναντι στην Ελλάδα. Το επεισόδιο μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια και του τούρκου πρεσβευτή στο Όσλο είναι ενδεικτικό της εφαρμογής των «πολιτικών της αιωνιότητας».

«Το Αιγαίο έχει δύο πλευρές. Η μία είναι αυτή της Μικράς Ασίας, θα πρέπει μάλλον να τη θυμάστε από την Ιστορία…Και δεν αναφέρατε το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης. Η Συνθήκη της Λωζάνης σας λέει ότι δεν μπορείτε να έχετε στρατό», ανέφερε ως απάντηση στον ΥΠΕΞ ο τούρκος πρεσβευτής, εφαρμόζοντας ακριβώς τη μέθοδο της επίκλησης του παρελθόντος ως μιας μορφής απειλή απέναντι στα δήθεν κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας.

Ο Ερντογάν με αυτόν τον τρόπο ανακαλύπτει εχθρούς που θέλει να χρησιμοποιήσει ώστε στο εσωτερικό της χώρας του να φαντάζει συνεχώς ως ο προστάτης του έθνους, χαρίζοντας του χρόνο και αναδεικνύοντας τον εαυτό του ως τον μοναδικό, ίσως, ηγέτη που μπορεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της Τουρκίας, χαρίζοντάς του μια θέση στην αιωνιότητα της πολιτικής ζωής της γειτονικής χώρας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News