Ούτε ένα, ούτε δύο, ούτε τρία δισ ευρώ. Ποια προεκλογικά πακέτα παροχών των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα. Αυτά είναι «ψίχουλα» μπροστά στο πρωτόγνωρο πακέτο των κρατικών ενισχύσεων που κατευθύνθηκε σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις από τον Μάρτιο του 2000 έως σήμερα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Πρόκειται, συνολικά, για μέτρα στήριξης ύψους 43 δισ. ευρώ που αφορούν 70 διαφορετικές κατηγορίες ενισχύσεων: από καταβολή μισθών μέσω του προγράμματος «Συνεργασία» και του μέτρου των αναστολών εργασίας, έως δωρεάν χρήμα στην τσέπη μέσω των (μη) επιστρεπτέων προκαταβολών αλλά και κρατικές αποζημιώσεις για την κάλυψη των «κουρεμένων» ενοικίων. Όλα αυτά έμαθαν στους Ελληνες βασικές πτυχές της οικονομικής θεωρίας: τι πάει να πει «λεφτά από το ελικόπτερο» για να σωθούν τα εισοδήματα, οι δουλειές και η οικονομία. Και έφεραν στη μνήμη των παλαιότερων το αμερικάνικο  Σχέδιο Μάρσαλ, με το οποίο ενισχύθηκε η χώρα για να ορθοποδήσει οικονομικά μετά τον πόλεμο.

Ξύπνησαν, όμως και το ελληνικό δαιμόνιο –μολονότι αυτό ποτέ δεν κοιμάται. Οι επιτήδειοι και τα κόλπα τους περίσσεψαν προκειμένου να επωφεληθούν με παράνομο τρόπο και να υφαρπάξουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι από τις κρατικές ενισχύσεις. Θα μείνουν στην ιστορία οι περιπτώσεις επιχειρηματιών και απασχολούμενων που «φούσκωσαν» στα «χαρτιά» μισθούς τους για να πάρουν μεγαλύτερη κρατική επιδότηση (το 50%) μέσω του προγράμματος «Συνεργασία» ή των αναστολών εργασίας. Αλλά και το μικρό εστιατόριο που ξαφνικά δήλωσε έναν «στρατό”» εργαζόμενων για να πάρει τα κρατικά 500αρικα από τις αναστολές. Ένα σωρό κομπίνες αποκαλύφθηκαν από τους ελέγχους που έγιναν και ίσως αποκαλυφθούν ακόμη χειρότερα από όσους βρίσκονται σε εξέλιξη τώρα και που τα αποτελέσματά τους θα φανούν τους επόμενους μήνες.

Μία φράση μπορεί να συνθέσει σε οικονομικό επίπεδο όλο το σκηνικό: «Το μεγάλο πάρτι της πανδημίας». Για να σωθούν τα εισοδήματα και οι θέσεις εργασίας, το κρατικό χρήμα έρεε άφθονο προς όλους. Προς τους εργαζόμενους με τη μορφή της έκτακτης επιχορήγησης οικονομικής ενίσχυσης, προς τους επιχειρηματίες μέσω της κάλυψης των ασφαλιστικών εισφορών και της συμμετοχής στην κάλυψη του μισού μισθού των εργαζόμενων, προς τους τους ενοικιαστές και τους ιδιοκτήτες ακινήτων μέσα από το κούρεμα ενοικίων και τις επιδοτήσεις κάλυψής του στη συνέχεια, προς όλους τους επαγγελματίες μέσω των (μη) επιστρεπτέων προκαταβολών, προς τους δανειολήπτες μέσω της επιχορήγησης των τόκων των δανείων τους, προς τους μικρομεσαίους μέσω των ειδικών δανειακών ενισχύσεων από διάφορα ταμεία με την εγγύηση του κράτους.

Γι’ αυτό, εξάλλου, εν μέσω της πανδημίας, αυξήθηκαν σημαντικά οι καταθέσεις στις τράπεζες. Αλλά και γι’ αυτό εκτινάχθηκε και το δημόσιο χρέος της χώρας στα 355 δισ. ευρώ. Και για τον ίδιο λόγο, αντί να εκτιναχθεί η ανεργία εξαιτίας της βαθιάς ύφεσης του κορονοϊού, αυτή παρέμεινε σταθερή στην απότομη βουτιά του 2020 και μειώνεται τώρα καθώς η οικονομία ανακάμπτει δυναμικά.

Βεβαίως, όπως όλα τα «πάρτι» και αυτό κάποτε θα τελειώσει. Η διάρκειά του θα κριθεί από τη διάρκεια της πανδημίας. Ηδη, λόγω της νέας παραλλαγής Ομικρον κάποια από τα μέτρα στήριξης παρατάθηκαν για το 2022, όμως άλλα πρόκειται να αποτελέσουν οριστικά παρελθόν. Ωστόσο, αυτό που θα μείνει είναι το… hangover, οι οφειλές (από το κομμάτι των ενισχύσεων που δεν ήταν δωρεάν). Αυτές θα πρέπει να αποπληρωθούν με ευνοϊκούς μεν όρους και σε πολλές δόσεις τα επόμενα χρόνια, αλλά θα πληρωθούν.

Για να δούμε, όμως, ποιες ήταν οι βασικές κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων και πόσα χρήματα δόθηκαν μέσω αυτών, στο «μεγάλο πάρτι της πανδημίας»:

Αναστολές Συμβάσεων Εργασίας: Το συνολικό κόστος του μέτρου ανέρχεται, έως τώρα, σε 5,4 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 3,8 δισ. ευρώ αφορούν την αποζημίωση ειδικού σκοπού και τα υπόλοιπα 1,6 δισ ευρώ την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών. Είναι ενδεικτικό για το εύρος των ωφελούμενων, ότι στο διάστημα Νοεμβρίου 2020-Απριλίου 2021 στο μέτρο αυτό εντάσσονταν κατά μέσο όρο 550.000 δικαιούχοι σε μηνιαία βάση με το κόστος να υπερβαίνει τα 300 εκατ. ευρώ ανά μήνα. Από τον Οκτώβριο του 2021 το μέτρο των αναστολών συνεχίζει να εφαρμόζεται για την προστασία θέσεων εργασίας στις περιοχές που επλήγησαν από τις φυσικές καταστροφές του περασμένου Αυγούστου.

Συνολικά, μέσω του υπουργείου Εργασίας, για όλα τα μέτρα στήριξης που προώθησε και εφήρμοσε (αναστολές εργασίας, Συνεργασία και άλλα επιδόματα) τη διετία 2020-2021 καταβλήθηκαν περισσότερα από 9,4 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 4,1 δισ. ευρώ το 2020 και τα υπόλοιπα 5,3 δισ. ευρώ το 2021. Με τα σημερινά δεδομένα προβλέπεται να διατεθούν άλλα 1,1 δισ. ευρώ το 2022, ποσό που μπορεί να αυξηθεί σε υψηλότερα επίπεδα αν υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις στο μέτωπο της πανδημίας

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, τόσο στο πρόγραμμα Συνεργασία, όσο και σε αυτό των αναστολών, υπάρχει ρήτρα μη απολύσεων. Έτσι, αυτή την περίοδο, το υπουργείο Εργασίας διεξάγει ελέγχους μέσω του Εργάνη για να διαπιστώσει αν τηρήθηκε η ρήτρα αλλά και αν είχαν δηλωθεί σωστά τα στοιχεία των εργοδοτών και των εργαζομένων.

Επιστρεπτέες Προκαταβολές: Μέσω των επτά κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής διατέθηκαν 8,5 δισ. ευρώ σε επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Στην πραγματικότητα το μέτρο αφορούσε στην πλειονότητά τους ενισχύσεις μη επιστρεπτέες αφού η δωρεάν επιχορήγηση έφτανε ακόμη και το 75% του κάθε πακέτου. Και εδώ γίνονται έλεγχοι από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Ο ένας έλεγχος, σε συνεργασία με το Εργάνη, αφορά την τήρηση του όρου των μη απολύσεων για όλους τους δικαιούχους. Ο δεύτερος, γίνεται προκειμένου να διαπιστωθεί αν δηλώθηκαν σωστά στο Ε3 τα οικονομικά στοιχεία (τζίρος κλπ) για κάθε επιχείρηση από τα οποία εξαρτάται το ύψος της ενίσχυσης αλλά και ποσοστό της δωρεάν κάλυψης. Αλλωστε, σε αρκετές περιπτώσεις εντοπίστηκε ότι έγιναν παρεμβάσεις στο Ε3 από επιχειρηματίες-επαγγελματίες ώστε να εμφανιστεί στα «χαρτιά» μεγαλύτερη πτώση του τζίρου για να εισπραχθεί μεγαλύτερη ενίσχυση.

Ενοίκια: Το ύψος των κρατικών ενισχύσεων που καταβλήθηκαν για να αποζημιωθούν οι ιδιοκτήτες ακινήτων από το μέτρο των κουρεμένων ενοικίων υπολογίζεται σε 850 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα μέτρο που λήφθηκε προκειμένου να στηριχθούν οι επιχειρήσεις από το κόστος της επαγγελματικής στέγης την περίοδο των lockdown.

Ενισχύσεις με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου: Πρόκειται για ένα ποσό που ακόμη είναι «ανοιχτό» ως προς το συνολικό ύψος του, αλλά αφορά δεκάδες δισ. ευρώ που ήδη έχουν δοθεί μέσω των διαφόρων κρατικών ταμείων με τη μορφή δανειακών ενισχύσεων προς τους μικρομεσαίους και τους επαγγελματίες με πολύ ευνοϊκούς όρους.

Φυσικά, σε όλα αυτά, θα πρέπει να προστεθούν και οι οφειλές προς την Εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία που «πάγωσαν» από την έναρξη της πανδημίας για όλους τους πληττόμενους. Πρόκειται για ένα ποσό οφειλών ύψους μεγαλύτερου από τα 2,5 δισ. ευρώ το οποίο επίσης σταδιακά και σε πολλές δόσεις θα πρέπει να καταβληθεί στα κρατικά ταμεία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News