Στον αντίποδα της παραδοσιακής φροϋδικής ψυχανάλυσης, η γνωσιακή (ή γνωστική) συμπεριφορική θεραπεία (CBT) στοχεύει στο εδώ και τώρα της αντιμετώπισης της κατάθλιψης, των κρίσεων πανικού, του άγχους, της βουλιμίας και άλλων ψυχικών διαταραχών. Πατέρας της CBT, θεραπείας που άλλαξε την ψυχιατρική, θεωρείται ο Ααρον Μπεκ, ένας από τους πιο επιδραστικούς ψυχιάτρους, ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές του 20ού αιώνα, ο οποίος απεβίωσε ήσυχα σε ηλικία 100 ετών στο σπίτι του στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, αφήνοντας πίσω του την επί 70 χρόνια σύζυγό του Φίλις Μπεκ (πρώην ανώτερη δικαστή), τέσσερα παιδιά, δέκα εγγόνια και δέκα δισέγγονα.

Την ανακοίνωση του θανάτου του επιβεβαίωσε το Ινστιτούτο Μπεκ, το οποίο είχε ιδρύσει μαζί με την κόρη του, δρα Τζούντιθ Μπεκ. Οπως γράφει στην ανακοίνωσή της στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου η πρόεδρός του, ο πατέρας της ήταν «ένας εκπληκτικός άνθρωπος», που «αφιέρωσε τη ζωή του στην εξέλιξη και τον έλεγχο θεραπειών για τη βελτίωση της ζωής αμέτρητων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο… και με τις έρευνες δεκαετιών στη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μεταμόρφωσε πραγματικά το πεδίο της ψυχικής υγείας».

Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, ο Ααρον Τέμκιν Μπεκ, γνωστός ως Τιμ στους φίλους και συναδέλφους του, γεννήθηκε στην Πρόβιντενς, πρωτεύουσα της Πολιτείας του Ρόουντ Αϊλαντ στις 17 Ιουλίου 1921 και ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά μιας οικογένειας ρωσοεβραίων μεταναστών. Ως νεαρός ψυχίατρος, απόφοιτος του Brown και της Ιατρικής Σχολής του Yale, ο Μπεκ είχε εκπαιδευτεί στη φροϋδική ψυχανάλυση,  ωστόσο άρχισε να αμφισβητεί τη βάση της που επικεντρωνόταν στην  αποκάλυψη συγκρούσεων θαμμένων στο παρελθόν των ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας, αντί να εστιάζει στο υποσυνείδητο των ασθενών του, ο Μπεκ προσπαθούσε να επικεντρώνεται στα τρέχοντα προβλήματά τους και να αντιμετωπίζει τις αρνητικές τους σκέψεις στο εδώ και τώρα. Και, έτσι, ανέπτυξε την γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία τη δεκαετία του 1960.

Οπως ανακάλυψε κατά τη διάρκεια των 40 χρόνων έρευνας και κλινικής εργασίας, το κλειδί για πολλές ψυχολογικές δυσκολίες δεν κρύβεται βαθιά στο υποσυνείδητο αλλά στα «προβλήματα σκέψης», που βρίσκονται πολύ πιο κοντά στη συνειδητή επίγνωση. Στόχος, λοιπόν, της ψυχοθεραπείας, που ανέπτυξε ο ίδιος όταν απομακρύνθηκε από την ψυχανάλυση, ήταν να βοηθάει τους ασθενείς του να διορθώνουν αυτές τις στρεβλώσεις στον τρόπο σκέψης, συχνά σε μόλις 12 θεραπευτικές συνεδρίες ή και λιγότερες.

Σε συνεργασία με έναν άλλο επιδραστικό ψυχολόγο, τον Αλμπερτ Ελις, που δούλευε ανεξάρτητα στο ίδιο πεδίο, δημιούργησαν τελικά τον κορμό της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας, η οποία διαδόθηκε ευρέως, αν και οι κλασικοί ψυχαναλυτές την αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό, ως επιφανειακή και αναποτελεσματική. Ωστόσο άλλοι θεραπευτές, όπως για παράδειγμα οι Συστημικοί, συμπεριλαμβάνουν στοιχεία της στις δικές τους θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Οι ασθενείς που κάνουν CBT ενθαρρύνονται να τεστάρουν τις αντιλήψεις τους για τον εαυτό τους και τους άλλους, σα να είναι οι ίδιοι επιστήμονες, που ελέγχουν υποθέσεις. Οι θεραπευτές τους τούς δίνουν «εργασίες» για το σπίτι, και μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις «ανακριβείς» πεποιθήσεις τους και να θέτουν στόχους για να αλλάξουν την συμπεριφορά τους.

Στη διάρκεια της καριέρας του, ο Ααρον Μπεκ έγραψε μόνος του ή μαζί με άλλους 22 βιβλία, γύρω από διάφορα ψυχιατρικά θέματα όπως επίσης για την αγάπη, τον θυμό και τον χρόνιο πόνο, μεταξύ των οποίων τρία μαζί με την κόρη του Τζούντιθ Μπεκ. Δημοσίευσε, επίσης, περισσότερα από 500 επιστημονικά άρθρα. Και τιμήθηκε με πολλά ιατρικά βραβεία, ενώ το 1982 το περιοδικό «American Psychologist» τον χαρακτήρισε σαν ένα από τους δέκα πιο επιδραστικούς ψυχοθεραπευτές στην ιστορία.

Μεταξύ άλλων, ο Δαλάι Λάμα έγραψε στην κόρη του Ααρον Μπεκ εκφράζοντας τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια του κορυφαίου ψυχοθεραπευτή, με τον οποίο υπήρξαν φίλοι.  Ενδεικτικό, άλλωστε, του ανοικτού και ευέλικτου πνεύματός του  είναι το γεγονός ότι στη δεκαετία του 2000 ο Ααρον Μπεκ είχε πολλές ιδιωτικές και δημόσιες συζητήσεις με τον ηγέτη του Θιβετιανού Βουδισμού, δήλωσε, μάλιστα, ότι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία και ο Βουδισμός έχουν πολλά κοινά σημεία, κυρίως στην προτεραιότητα που δίνουν στην αλλαγή του τρόπου σκέψης μέσω της αυτοπαρατήρησης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News