Σε αναζήτηση των όποιων σημείων σύγκλισης μπορεί να υπάρξουν εν μέσω όξυνσης του κλίματος στις διμερείς σχέσεις την τελευταία περίοδο, οι αντιπροσωπείες Ελλάδος και Τουρκίας συναντώνται εκ νέου σήμερα στην Αγκυρα, στο πλαίσιο του 63ου γύρου των διερευνητικών επαφών.

Η συνάντηση πραγματοποιείται υπό το φως της συμφωνίας των Παρισίων για τη στρατηγική εταιρική σχέση Ελλάδας – Γαλλίας και τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής (σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης κατά των συμβαλλόμενων) που προκάλεσαν έκδηλο εκνευρισμό στην Αγκυρα, με τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών της γείτονος, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να φθάνει στο σημείο να πει (εδώ) «κομπλεξικούς» τους Ελληνες με την Τουρκία.

Οι δύο αντιπροσωπείες θα πιάσουν το νήμα των διερευνητικών από εκεί που έμεινε κατά τον 62ο γύρο της Αθήνας στις 16 Μαρτίου στην Αθήνα, με κύριο στόχο να εξεταστεί κατά πόσον υπάρχουν περιθώρια συμφωνίας για την έναρξη συνομιλιών με αντικείμενο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Αυτό άλλωστε ήταν το μήνυμα που έστειλε παραμονές της επανέναρξης των διερευνητικών ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, κατά την ομιλία του στην Επιτροπή Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής για την ελληνογαλλική συμφωνία.

«Η διαφορά μας με την Τουρκία μπορεί να λυθεί. Ελάτε να συζητήσουμε την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας και αν δεν συμφωνήσουμε, πάμε στη Χάγη», (προ)κάλεσε τους γείτονες ο υπουργός Εξωτερικών, για να συμπληρώσει: «Λέμε επίσης καθαρά στην Τουρκία: παραιτηθείτε από το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο».

«Ποιος δεν θα ζητήσει από την ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει από την Τουρκία να άρει το casus belli; Είναι παράλογο που ζητάμε από την Τουρκία να μην υπάρχει απειλή πολέμου κατά της χώρας μας; Είναι παράλογο που ζητάμε από την Τουρκία να σεβαστεί τα ψηφίσματα για το Κυπριακό; Τι από αυτά που κάνουμε είναι παράλογο; Δεν βλέπω οτιδήποτε στη στάση μας που να εμποδίζει τον διάλογο με την Τουρκία», συνέχισε στην ομιλία του ο κ. Δένδιας, ξεκαθαρίζοντας όμως ότι «δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε αξιακό σύστημα υποτέλειας προς την γείτονα». «Δεν θα το κάνουμε, όπως δεν θα το έκανε καμία ελληνική κυβέρνηση», υπογράμμισε ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας.

Τη Δευτέρα, στις κοινές δηλώσεις του με τον κύπριο ομόλογό του, Νίκο Χριστοδουλίδη, ο Νίκος Δένδιας είχε χαρακτηρίσει απαράδεκτη την υπονόμευση του κλίματος των διερευνητικών από την Τουρκία –με διαρκείς προκλήσεις και εμπρηστικές δηλώσεις– πριν καλά-καλά αυτές αρχίσουν.

«Η Ελλάδα δεν απειλεί κανέναν, αλλά και δεν εκφοβίζεται από παράνομες ενέργειες. Θα προστατεύσει την κυριαρχία της, θα προστατεύσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα όπως αυτά πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας», διεμήνυσε εκ νέου ο υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος σε συνέντευξή του στην κυριακάτικη Real News, κατέστησε σαφές ότι δεν τρέφει αυταπάτες.

«Παρά το κλίμα έντασης που συνεχίζει να καλλιεργεί η Τουρκία, θεωρούμε σκόπιμη τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας. Αλλά δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις. Δεν αναμένουμε να προκύψει κάτι από αυτές τις άτυπες επαφές, καθώς, δυστυχώς, με την Τουρκία, επί του παρόντος τουλάχιστον, δεν φαίνεται να υπάρχει πεδίο έλλογης συνεννόησης. Όχι γιατί η επίλυση του ζητήματος που εξετάζεται, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δεν είναι δυνατή, αλλά γιατί η Τουρκία δεν αποδέχεται τους θεμελιώδεις κανόνες που προβλέπονται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας».

Η ιστορία των διερευνητικών

Η διαδικασία των εμπιστευτικών διερευνητικών επαφών συμφωνήθηκε τον Μάρτιο του 2002, στο πλαίσιο της ελληνο-τουρκικής προσέγγισης που εγκαινιάσθηκε το 1999, και αποτελούν άτυπες συνομιλίες και όχι διαπραγματεύσεις. Επισημαίνεται ότι κατά τις συνομιλίες δεν τηρούνται πρακτικά και ουδεμία πλευρά αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δεσμεύσεις.

Στόχος τους είναι να διερευνηθεί εάν και κατά πόσον υπάρχει κοινός τόπος και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έναρξη διαπραγματεύσεων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταλήξουν σε συμφωνία αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.

Σε περίπτωση που διαφανεί ότι δεν καθίσταται δυνατή η εξεύρεση κοινού εδάφους, πάγια θέση της Ελλάδας, η οποία συνάδει απολύτως με το Διεθνές Δίκαιο και έχει τεθεί και ως κριτήριο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ, είναι η παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ).

Δεδομένου, όμως, ότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, απαιτείται ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) που θα αποτελέσει τη νομική βάση για τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ.

Εκτός από την Αθήνα, η Ελλάδα έχει φιλοξενήσει τις διερευνητικές επαφές στο Ναύπλιο και στη Θεσσαλονίκη, ενώ η Τουρκία, εκτός από την Αγκυρα, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αλικαρνασσό (Bodrum), στο Τσεσμέ (Κρήνη) και στη Σμύρνη.

Στις περίπου δύο δεκαετίες που έχουν περάσει από την πρώτη συνάντηση, έχουν διεξαχθεί 62 γύροι επαφών, χωρίς ωστόσο η περιοδικότητά τους να είναι δεδομένη. Υπήρξαν χρονιές κατά τις οποίες έγιναν περισσότεροι από δέκα γύροι επαφών και άλλες που έγινε μόνον ένας, ενώ την πενταετία από το 2016 έως τον Ιανουάριο του 2021 δεν υπήρξε κανένας. Στις 23 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε ο 61ος γύρος στην Κωνσταντινούπολη, ύστερα από σχεδόν 5 χρόνια από τον προηγούμενο και περίπου δύο μήνες αργότερα, στις 16 Μαρτίου, έλαβε χώρα στην Αθήνα ο 62ος.

Χαρακτηριστικό είναι πως τα πρώτα χρόνια ήταν εντατικές, έως το τέλος του 2004 είχαν πραγματοποιηθεί 27 γύροι επαφών, στα τέλη του 2010 ανέρχονταν στους 48, έφτασαν τους 60 την 1η Μαρτίου του 2016, ενώ με τους δύο που προηγήθηκαν εντός του 2021 και με τον σημερινό ανεβαίνουν στους 63.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News