Το 2020 διέκοψε τους γνώριμους ρυθμούς. Το 2021 η ζωή θα επιχειρήσει να τους βρει. Το νήμα δεν θα πιαστεί από εκεί που το αφήσαμε. Γιατί έγινε ένα pause και ένα fast forward ταυτόχρονα.

Το «ευ ζην» έγινε αντιληπτό στην ουσία του. Δεν έχει να κάνει με την πολυτέλεια, στην καταναλωτική της μορφή. Αλλά με τη συνείδηση σε επιλογές και δράσεις με θετικό αποτύπωμα.

Το slow life αποκτά μια πιο κραταιά θέση. Και αυτό άλλωστε είναι μια μορφή πολυτέλειας.

Αν διαβάσει κανείς τις τάσεις που ξεχωρίζουν για τη χρονιά που μόλις ξεκίνησε, διακρίνει πολλά στοιχεία που συντείνουν στην ίδια κατεύθυνση. Εχουν να κάνουν με τη διατήρηση της καλής υγείας, την ασφάλεια στις κοινωνικές επαφές, την ενσωμάτωση των ψηφιακών εφαρμογών, την ανάγκη για ουσιαστικές εμπειρίες, την προσέγγιση στη φύση, το ενδιαφέρον για τη βιωσιμότητα και την προστασία του πλανήτη. Χαρακτηριστικά και των millennials. Αυτοί θα είναι εξάλλου έως το 2030 περίπου το 40% του πληθυσμού που θα ταξιδεύει. Και δεν ενστερνίζονται την κουλτούρα των μαζικών ταξιδιών.

Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί, η ασφάλεια και η υγιεινή, καθώς και οι κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης, ακόμα και οι ανέπαφες συναλλαγές γενικότερα, έχουν αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε ένα ταξίδι σε σχέση με πριν από την πανδημία. Παρότι ορισμένες παλιές τάσεις κερδίζουν και τώρα έδαφος, όπως τα ταξίδια κατά μόνας, διακρίνονται επίσης νέες, όπως οι ναυλωμένες πτήσεις ή οι κρουαζιέρες για λίγους. Ενώ, όλο και περισσότερο, οι άνθρωποι θέλουν να επισκεφθούν λιγότερο πολυσύχναστα μέρη, να συνυπάρχουν με οικεία και γνώριμα άτομα, να απολαύσουν τις γεύσεις και την κουλτούρα ενός τόπου και να αποφύγουν – προς το παρόν – τα μακρινά ταξίδια.

Σε κάθε περίπτωση, το ταξίδι ξαναρχίζει. Αλλά διαφορετικό.

Το fast forward που έφερε η πανδημία επιτάχυνε τη μετάλλαξη. Την ανάγκη για το χαμήλωμα των ρυθμών. Και τις ενσυνείδητες επιλογές. Το slow life, την «αποσύνδεση» από τον «θόρυβο» της καθημερινότητας, την προσωπική εμπειρία που υπηρετεί έναν ουσιαστικό σκοπό για τον ελεύθερο χρόνο που της διατέθηκε.

Με άλλα λόγια, ταξίδια με θετικό ισοζύγιο για τον ταξιδιώτη και τον τόπο. Βιώσιμος τουρισμός.

Και η διαδρομή σε όλα αυτά αποκτά αξία.

Η διαδρομή με τρένο έχει θέση στον βιώσιμο τουρισμό. Και αποτελεί κομβικό στοιχείο στον στρατηγικό σχεδιασμό για τη βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής ηπείρου.

O σιδηρόδρομος ευθύνεται για λιγότερο από 0,5% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με τις μεταφορές

Η 1η Ιανουαρίου 2021 σηματοδοτεί την έναρξη του Ευρωπαϊκού Ετους Σιδηροδρόμων. Μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που κινείται προς τον στόχο της Πράσινης Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Στο πλαίσιο αυτό θα αναδείξει τα οφέλη του σιδηροδρόμου ως βιώσιμου, έξυπνου και ασφαλούς μέσου μεταφοράς. Πληθώρα δραστηριοτήτων θα θέσει τον σιδηρόδρομο στο προσκήνιο το 2021 σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο για να ενθαρρύνει τη χρήση του από πολίτες και επιχειρήσεις.

«Η μελλοντική μας κινητικότητα πρέπει να είναι βιώσιμη, ασφαλής, άνετη και προσιτή», δηλώνει η Adina Vălean, Ευρωπαϊκή Επίτροπος Μεταφορών. «Το Ευρωπαϊκό Ετος Σιδηροδρόμων μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε ξανά αυτόν τον τρόπο μεταφοράς».

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, άλλωστε, στην Ευρωπαϊκή Ενωση ο σιδηρόδρομος ευθύνεται για λιγότερο από 0,5% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με τις μεταφορές. Αυτό τον καθιστά μία από τις πιο βιώσιμες μορφές μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων. Είναι επίσης εξαιρετικά ασφαλής και συνδέει ανθρώπους και επιχειρήσεις μέσω του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ).

Ωστόσο, μόνο το 7% των επιβατών και το 11% των εμπορευμάτων ταξιδεύουν σιδηροδρομικώς. Το Ευρωπαϊκό Ετος Σιδηροδρόμων θα επιχειρήσει να δημιουργήσει δυναμική, να αυξήσει το μερίδιο. Μειώνοντας ταυτόχρονα σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τη ρύπανση που προέρχεται από τις διευρωπαϊκές μετακινήσεις.

Παράλληλα, το 2021 είναι και το πρώτο έτος πλήρους εφαρμογής του 4ου σιδηροδρομικού πακέτου, με στόχο τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σιδηροδρομικό Χώρο. Στα χνάρια του Single European Sky μερικά χρόνια πριν. Η ΕΕ μεταφέρει την πρακτική των αερομεταφορών και στον σιδηρόδρομο. Και με αυτή τη συγκυρία τον ενισχύει και τον θέτει ως προτεραιότητα. Ενα ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο με απρόσκοπτη διασυνοριακή κινητικότητα.

Τι σημαίνει αυτό για τον ευρωπαίο πολίτη; Οτι θα μπορεί να κάνει ταξίδια μεταξύ χωρών της ΕΕ χωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα καθυστερήσεων στα σύνορα ή τελωνειακές διαδικασίες εμπορευμάτων. Αυτά απλοποιούνται.

Η εναρκτήρια εκδήλωση για το Ευρωπαϊκό Ετος Σιδηροδρόμων θα πραγματοποιηθεί τον Μάρτιο, στο πλαίσιο της πορτογαλικής Προεδρίας στην ΕΕ.

Η πρωτοβουλία προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο και εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2020. Αποτελεί μέρος των προσπαθειών της ΕΕ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας της να καταστήσει την οικονομία της βιώσιμη, επιτυγχάνοντας την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Ενα από τα βασικά στοιχεία του σχεδίου είναι η ανάπτυξη καθαρότερων και πιο υγιών μέσων μεταφοράς, καθώς ο τομέας των μεταφορών είναι επί του παρόντος υπεύθυνος για το 25% περίπου των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της Ενωσης. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία επιδιώκει μείωση κατά 90% των εκπομπών μεταφορών έως το 2050. Ορόσημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ο διπλασιασμός των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών και ο τριπλασιασμός της σιδηροδρομικής δραστηριότητας υψηλής ταχύτητας έως το 2050.

Σύμφωνα με έρευνα καταναλωτών της GlobalData τον Οκτώβριο του 2020, τα σιδηροδρομικά ταξίδια είναι πιθανό να ξεπεράσουν τις αεροπορικές πτήσεις και τις διαδρομές με το αυτοκίνητο το 2021 και όχι μόνο λόγω της πανδημίας. Το 48% των ερωτηθέντων θέλουν να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα τη χρονιά που μόλις ξεκίνησε. Το Flygskam – η σουηδική απόδοση για το «flight-shaming» – έχει ήδη γίνει ένα περιβαλλοντικό κίνημα σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Και οι ΗΠΑ δείχνουν επιθυμία να το ακολουθήσουν. Για να κάνει τα ταξίδια των τρένων πιο δελεαστικά, η αμερικανική εταιρία σιδηροδρόμων Amtrak σκοπεύει να παρουσιάσει έναν νέο στόλο τρένων υψηλής ταχύτητας και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέσα στο 2021, ο οποίος μπορεί να φτάσει ταχύτητες έως 160 μίλια την ώρα, ενώ χρησιμοποιεί 20% λιγότερη ενέργεια.

Με την εκκίνηση του τουρισμού να εντοπίζεται στα εσωτερικά και κοντινά ταξίδια, τα σιδηροδρομικά ταξίδια είναι πιθανό να ωφεληθούν. Εξάλλου, η διασυνοριακή διαδρομή του Eurostar παραδοσιακά υπερβαίνει τη μισή ζήτηση αεροπορικών ταξιδιών μεταξύ Λονδίνου και Παρισιού. Ωστόσο, θεωρείται μάλλον απίθανο τα σιδηροδρομικά ταξίδια να ξεπεράσουν τα αεροπορικά στις διεθνείς μετακινήσεις, με βάση τα συμπεράσματα της GlobalData.

Καθώς όμως οι χώρες βρίσκονται σε αυστηρούς περιορισμούς για την καταπολέμηση της πανδημίας, οι ταξιδιώτες έχουν συνειδητοποιήσει τις περιβαλλοντικές ανησυχίες και είναι πιθανό αυτές να αποτελέσουν βασικό μέλημα για τις μελλοντικές κρατήσεις και επιλογές ταξιδιών.

Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβάλλει τον σιδηρόδρομο ως ένα βιώσιμο, έξυπνο και ασφαλές μέσο μετακίνησης και μεταφοράς.

Ενα «σιδηροδρομικό νησί» και το «Λευκό βέλος»

Είναι διαπιστωμένη η υστέρηση της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τον σιδηρόδρομο. Παρότι έχει δείξει καλά στοιχεία, έχοντας διεθνή δρομολόγια, κυρίως με τις Βαλκανικές χώρες. Πλέον, κυρίως εποχικά. Δεν έχει το δίκτυο ή την τεχνολογία που φέρουν ώριμες σιδηροδρομικά χώρες στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ελβετία και η Ιταλία.

Τα καλά νέα είναι ότι στις 18 Ιανουαρίου έρχεται στη Θεσσαλονίκη, από την Ιταλία, το «Λευκό Βέλος». Το πρώτο από τα πέντε τρένα πρώτης γενιάς που φέρνει η ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην Ελλάδα. Το τρένο είναι το ETR 470 n.07 της Τrenitalia, που ανακατασκευάστηκε πλήρως, βάφτηκε στα χρώματα της ελληνικής εταιρείας και θα αποτελέσει την αμαξοστοιχία ETR 470 n. 01 της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Τα νέα τρένα, τα οποία θα έχουν εννέα βαγόνια, ένα εκ των οποίων θα είναι εστιατόριο και μπαρ, αναπτύσσουν ταχύτητες 200 χιλιομέτρων την ώρα και θα παραδοθούν σταδιακά, αφού πραγματοποιηθούν δοκιμαστικά στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας καθηγητής Φίλιππος Τσαλίδης. Θα έχουν τρία βαγόνια πρώτης θέσης και τέσσερα οικονομικής. Κάθε τρένο θα μπορεί να μεταφέρει πάνω από 600 επιβάτες και θα περιλαμβάνει υψηλά στάνταρ και ανέσεις για ένα ξεκούραστο και γρήγορο ταξίδι. Το κόστος της επένδυσης για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ φθάνει συνολικά τα 52 εκατομμύρια ευρώ.

Δεδομένου του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου, προς το παρόν, τα νέα τρένα θα μπορούν αναπτύσσουν ταχύτητες των 160 χιλιομέτρων, με τη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη να καλύπτεται σε τρεις ώρες και ένα τέταρτο από τις τέσσερις που είναι σήμερα.

Το πρώτο δρομολόγιο του «Λευκού Βέλους» με επιβάτες είναι προγραμματισμένο να γίνει στη γραμμή Αθήνα – Θεσσαλονίκη στις 25 Μαρτίου, με αφορμή τον εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821.

Πώς η Ελλάδα μπορεί να αδράξει την ευκαιρία αυτή και να ενδυναμωθεί ο σιδηρόδρομος τόσο για τις μετακινήσεις πολιτών, όσο και εμπορευμάτων; Ειδικά το τελευταίο στέκει πολύ ψηλά στην ατζέντα της ΕΕ για τα επόμενα έτη.

Το ανάγλυφο και η χωροθέτηση της χώρας είναι δύο σημεία στα οποία οφείλεται η υστέρηση. Σε διεθνή fora η χώρα αντιμετωπίζεται σαν «σιδηροδρομικό νησί». Γιατί βρέχεται από θάλασσα σε τρεις πλευρές, αλλά και γιατί συνορεύει βόρεια με χώρες που δεν είναι σιδηροδρομικά ώριμες επίσης. «Ηταν σαν να είμαστε κάπως γεωγραφικά εγκλωβισμένοι. Αυτό σταδιακά λύθηκε», είπε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εμπορευματικών Μεταφορών στον Σύλλογο Ελλήνων Σιδηροδρομικών και Διευθυντής Ανάπτυξης του ομίλου Cosco για τον σιδηρόδρομο Ευριπίδης Σακελλαρίου, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΙ 100,3.

Από πλευράς δικτύου, έγιναν επίσης ενέργειες που ολοκλήρωσαν θέματα μηχανικών υποδομών, όπως σήραγγες, γέφυρες και διπλή γραμμή σε όλο τον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης. «Το μόνο που δεν έχει ολοκληρωθεί ως προς την κατασκευή είναι η ηλεκτροκίνηση και η τηλεδιοίκηση. Είναι δύο πολύ σημαντικές αναβαθμίσεις, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα για πιο πυκνά και σύντομα δρομολόγια», πρόσθεσε.

Αυτά, ως προ τα τεχνικά.

Σειρά τώρα έχει η αντίληψη – σε κεντρικό, περιφερειακό και ατομικό επίπεδο – ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο και δη το διευρωπαϊκό, μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά, στην αρχή, επικουρικά, αλλά ουσιαστικά στην ανάπτυξη προορισμών, στην ανάδειξη του ηπειρωτικού όγκου της χώρας, αλλά και των εναλλακτικών – ειδικών μορφών που δύνανται να πλαισιώσουν ένα εμπλουτισμένο τουριστικό προϊόν.

Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο στην ταξιδιωτική εμπειρία είναι η μοναδικότητα και η αυθεντικότητά της. Και η σύνδεση με τον τόπο επιτυγχάνεται όταν έχεις την αίσθηση του τόπου αυτού.

Πάντως, η απροθυμία στην αλλαγή αυτή τη φορά δεν θα είναι λύση.

Το μέλλον μπαίνει και σε ράγες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News