«Η πρόοδος είναι ακόμη αριστερή;», διερωτήθηκε την περασμένη Τρίτη, στο πρωτοσέλιδό της μάλιστα, η κατεξοχήν αριστερή εφημερίδα της Γαλλίας, η ιστορική Libération. Διαβάζοντας τα σχετικά κείμενα ενός αφιερώματος, φαίνεται πως η απάντηση είναι «όχι» και αυτό ενδέχεται να προκαλεί μια κάποια σύγχυση, δεδομένου ότι η πρόοδος ήταν ανέκαθεν συνώνυμο της Αριστεράς.

Σε κεντρικό άρθρο του με τίτλο «Υπόσχεση ή διαστροφή», ο διευθυντής της Libé Ντοβ Αλφόν υπενθυμίζει ότι «η γαλλική Αριστερά την πρόοδο την αγάπησε τόσο πολύ», σε αντίθεση με τη Δεξιά, η οποία ήταν ανέκαθεν εναντίον της, καθώς «φοβόταν την κάθε αλλαγή, ήταν δύσπιστη απέναντι σε κάθε εφεύρεση και νοσταλγούσε μια ψευδαίσθηση ονόματι παρελθόν». Περιγράφοντας, ωστόσο, τη σχέση της Αριστεράς με την πρόοδο ως «παράφορο έρωτα», προειδοποιεί πως δεν αποκλείεται να έχει «άσχημο τέλος».

Την πρόοδο προωθούσε και εξυμνούσε σχεδόν αποκλειστικά η Αριστερά και όλοι οι αριστεροί, «από τον Σεν – Σιμόν έως τον Πιερ Λερού, από τον Προυντόν έως το Μαρξ». Γιατί η πρόοδος συνέβαλε στη βελτίωση της κατάστασης των γυναικών «με τα φθηνά ποδήλατα και τα πλυντήρια ρούχων σε όλα τα σπίτια» και έθεσε τις βάσεις για έναν καλύτερο κόσμο «με την ανακάλυψη των εμβολίων και των χαπιών», αναφέρει ενδεικτικά ο Αλφόν.

Διερωτάται, ωστόσο, τι θα σκεφτόταν σήμερα ο Ζαν Ζορές, ιδρυτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γαλλίας και λάτρης της «μεθοδικής, πειραματικής και επαγωγικής επιστήμης, η οποία καθημερινά διευρύνει τη γνώση για το σύμπαν» για τα δίκτυα 5ης γενιάς, για τα πλαστικά μπουκάλια, για τα κρουαζιερόπλοια, για τους πυρηνικούς σταθμούς.

Επικαλούμενος τις απόψεις μερικών εκ των «φυσικών κληρονόμων του» που μίλησαν στην εφημερίδα, ο Αλφόν σημειώνει πως ο Ζορές θα έκανε μάλλον λόγο για «χείριστη διαστροφή του Κεφαλαίου», και αυτό εξηγεί, στο πλαίσιο αυτού του «αποκαλυπτικού αναχρονισμού», γιατί την πρόοδο την οικειοποιήθηκε ξαφνικά η Δεξιά.

Στις υπόλοιπες σελίδες του φύλλου που η Libé αφιέρωσε στη σχέση της Αριστεράς με την πρόοδο και την τεχνολογία ο γάλλος φιλόσοφος και πανεπιστημιακός Πιερ Νταρντό υποστηρίζει και εξηγεί γιατί «η Αριστερά υπήρξε επί καιρό αιχμάλωτη του παραγωγιστικού μοντέλου» αλλά και δέσμια της πεποίθησης σύμφωνα με την οποία «η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος συμβαδίζει αναγκαστικά με την κοινωνική πρόοδο, ή, σε κάθε περίπτωση, την καθορίζει».

Ο Νταρντό θυμάται με παράπονο –επειδή στην εποχή τους θεωρούνταν οπισθοδρομικοί– τους Λουδίτες της Αγγλίας, οι οποίοι κατά τα πρώτα χρόνια της Βιομηχανικής Επανάστασης εξεγέρθηκαν κατά των μηχανημάτων που τους στερούσαν την εργασία. Χαίρεται, όμως, για το ότι πλέον έχει εξαντληθεί η πίστη σύμφωνα με την οποία «η αόριστη πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας» αποτελεί την κινητήρια δύναμη και για την πρόοδο της κοινωνίας.

Οσον αφορά τις αιτιάσεις του Εμανουέλ Μακρόν κατά μερίδας αριστερών και οικολόγων, πολιτών και πολιτικών, που εναντιώνονται στην προκειμένη περίπτωση στην ανάπτυξη των δικτύων 5ης γενιάς (5G) στη Γαλλία, απευθυνόμενος στους επικεφαλής των κορυφαίων γαλλικών νεοφυών επιχειρήσεων ο γάλλος πρόεδρος είπε: «Ακούω πολλούς να προσπαθούν να μας εξηγήσουν ότι για να αντιμετωπίσουμε την πολυπλοκότητα των σύγχρονων προβλημάτων πρέπει να επιστρέψουμε στο λυχνάρι. Δεν πιστεύω πως με το μοντέλο των Αμις μπορούν να ξεπεραστούν οι προκλήσεις της σύγχρονης οικολογίας».

Σύμφωνα, όμως, με τον Νικολά Σελνίκ, επίσης δημοσιογράφο της  Libé , η στάση των Αμις όσον αφορά την αποδοχή ή την απόρριψη της προόδου και της τεχνολογίας μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμη και για τις προηγμένες κοινωνίες της Δύσης.

Γιατί οι Αμις δεν απορρίπτουν καταρχήν την πρόοδο και την τεχνολογία. Αλλά αντί να τις υιοθετούν άκριτα και τυφλά, προτιμούν πρώτα να τις δοκιμάζουν, για να διαπιστώσουν όχι μόνον κατά πόσο είναι χρήσιμες, αλλά και πώς επιδρούν στο περιβάλλον και επηρεάζουν τον τρόπο ζωής τους, μεταλλάσσοντας τις αξίες τους ή δημιουργώντας νέες αξίες.

Με λίγα λόγια, αντί να αποδεχόμαστε εκ των προτέρων την όποια πρόοδο και την όποια τεχνολογία κατά το πρότυπο του Εμανουέλ Μακρόν, ίσως να είναι προτιμότερο να ξεκινήσουμε να τις μελετάμε και να τις εξετάζουμε και να τις δοκιμάζουμε μέσω μιας συλλογικής διαδικασίας. Ούτως ώστε να καταστούν, πρόοδος και  τεχνολογία, περισσότερο δημοκρατικές.

Πάντως, αποτελεί γεγονός ότι ανάμεσα σε όλους όσοι έχουν ακράδαντη πίστη στην πρόοδο και τους νεολουδίτες που αντιτάσσονται άκριτα στην τεχνολογία, υπάρχουν δισεκατομμύρια άνθρωποι σε κάθε γωνιά της Γης οι οποίοι δεν πιστεύουν ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας συμβάλλει απαραίτητα και στην κοινωνική πρόοδο, αντιλαμβάνονται όμως ότι η απουσία τους θα ήταν σίγουρα κάθε άλλο παρά θετική.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News