Οταν στα τέλη της δεκαετίας του ’60 μια ομάδα ανδρών έφτασε στο Χασάνκεϊφ καβάλα σε μουλάρια, οι κάτοικοι αυτής της πανάρχαιας κωμόπολης που ιδρύθηκε πριν από 12.000 χρόνια κατά μήκος του Τίγρη στην επαρχία Μπατμάν της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, τα έχασαν. «Θεωρήσαμε πως ήταν τουρίστες» ανέφερε μιλώντας στη Μάρτα Σεραφίνι της Corriere della Sera ο 79χρονος Ουγκούρ ο οποίος γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε όλη του τη ζωή στην ιστορική αυτή πόλη. Οταν, όμως, οι άνδρες άρχισαν να μετρούν τη στάθμη των υδάτων του ποταμού και να ελέγχουν την κοίτη του, ο Ουγκούρ και οι υπόλοιποι συντοπίτες του αντιλήφθηκαν πως επρόκειτο για πολιτικούς μηχανικούς που είχαν μεταβεί στον τόπο τους για να διαπιστώσουν εάν θα μπορούσε να ανεγερθεί στην περιοχή ένας υδατοφράχτης.

Σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, οι εργασίες για την ανέγερση του φράγματος Ilisu και του υδροηλεκτρικού σταθμού που θα τροφοδοτείται από αυτό έχουν ολοκληρωθεί. Η στάθμη των υδάτων στις όχθες του Χασάνκεϊφ έχει ήδη ανέβει και πολύ σύντομα τα νερά θα καλύψουν τα πάντα – τα απομεινάρια μιας πόλης ηλικίας 12.000 ετών με αδιάλειπτη ανθρώπινη παρουσία, εκατοντάδες σπήλαια-ασκητήρια και κατάλοιπα χώρων χριστιανικής και μουσουλμανικής λατρείας καθώς και ερείπια βυζαντινών κάστρων.

Οι Αρχές έχουν δώσει στους εναπομείναντες κατοίκους διορία να εγκαταλείψουν τον αρχαίο οικισμό του Χασάνκεϊφ έως την 8η Οκτωβρίου ενώ εκτιμάται πως τελικά τουλάχιστον 80.000 άνθρωποι θα αναγκαστούν να ξεσπιτωθούν, δεδομένου ότι πρόκειται να πλημμυρίσουν 199 συνολικά οικισμοί, πέρα από τις χιλιάδες σπηλιές και τα εκατοντάδες ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία. Εκτός, όμως, από την πολιτιστική κληρονομιά της Τουρκίας και ολόκληρης της ανθρωπότητας, ανεπανόρθωτα θα πληγεί και το φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής, καθιστώντας αμφίβολη την επιβίωση πλήθους ειδών του ζωικού βασιλείου που κινδυνεύουν ήδη με εξαφάνιση.

Εως και το 2006, χρονιά έναρξης των εργασιών για την ανέγερση του επίμαχου φράγματος το κόστος του οποίου ξεπέρασε το ένα δισεκατομμύριο ευρώ, οι κάτοικοι (Κούρδοι στην πλειονότητά τους) της ευρύτερης περιοχής, έχοντας στο πλευρό τους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές, έδωσαν σκληρό αγώνα για τη ματαίωση του έργου. Ακόμα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έφτασαν, υποστηρίζοντας πως η κατασκευή του φράγματος θα πλήξει την πολιτιστική κληρονομιά της Τουρκίας, δίχως, όμως, να επιτύχουν τον σκοπό τους.

Το φράγμα Ilisu είναι, πλέον, το τέταρτο μεγαλύτερο της Τουρκίας ενώ ο επικείμενος υδροηλεκτρικός εκτιμάται πως θα παράγει ετησίως 4.200 γιγαβάτ, συμβάλλοντας σημαντικά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Σύμφωνα, ωστόσο, με τον Χάκαν Οζόγλου, καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα τα όποια μελλοντικά οφέλη από την ανέγερση του φράγματος δνε συγκρίνονται με τα οφέλη που θα μπορούσαν να προκύψουν μέσω της ανάπτυξης του τουρισμού στην περιοχή. Ειδικά εάν το Χασάνκεϊφ είχε αναγνωριστεί ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco. «Δεν μπορώ να σκεφτώ πολλούς άλλους τόπους στη Γη που να αξίζουν περισσότερο να βρίσκονται στη σχετική λίστα» ανέφερε χαρακτηριστικά, μιλώντας στον Guardian.

Το στίγμα τους στην περιοχή άφησαν ανά τους αιώνες οι Ασσύριοι και οι Βυζαντινοί, οι Αραβες και οι Οθωμανοί. Ο τούρκος ακαδημαϊκός, ωστόσο, υπογράμμισε πως ο πανάρχαιος οικισμός του Χασάνκεϊφ είναι πολύ πιο παλιός. «Εχουμε εντοπίσει αναφορές για την πόλη σε πολλά αρχαία κείμενα γραμμένα σε διάφορες γλώσσες όπως η ασσυριακή, η αρμενική, η κουρδική και η αραβική» εξήγησε.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί πως το 90% της περιοχής δεν έχει ερευνηθεί από τους αρχαιολόγους. «Δεν είναι μόνον η δική μας ιστορία, αλλά και η δική σας ιστορία, η ιστορία της ανθρωπότητας» επισήμανε από την πλευρά του ο Ριντβάν Αϊχάν, μέλος της Πρωτοβουλίας για τη Διάσωση του Χασάνκεϊφ, μιας οργάνωσης πολιτών που ιδρύθηκε πριν από 13 χρόνια με στόχο τη ματαίωση του έργου. «Ζητήσαμε να ανακηρυχθεί η περιοχή υπαίθριο μουσείο, αλλά δεν το δέχτηκε η κυβέρνηση. Αν σκάψει κανείς εδώ θα βρει απομεινάρια διάφορων πολιτισμών» πρόσθεσε.

Δυστυχώς, όμως, μόλις οκτώ από τα πάμπολλα ιστορικά μνημεία του Χασάνκεϊφ -μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται ένας πύργος που φέρεται ότι ανήκε στο παλαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου, μια ρωμαϊκή πύλη και ένα γυναικείο χαμάμ που χρονολογείται στον 15ο αιώνα– μεταφέρθηκαν, με στόχο τη διάσωσή τους, σε μια παρακείμενη πεδιάδα. Οσον αφορά όλους όσοι θα ξεσπιτωθούν, η τουρκική κυβέρνηση φρόντισε να προβεί εγκαίρως στην ανέγερση του «νέου» Χασάνκεϊφ , ενός οικισμού με 700 νεόδμητες κατοικίες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News