Οι παλιοί θα τον θυμούνται. Ο πρώτος Πορτογάλος που προπόνησε ελληνική ομάδα ήταν… δημοσιογράφος. Ο Σεβεριάνο Κορέιρα. Τον είχε φέρει ο Αρης, το 1967, κόντρα στον άγραφο νόμο της εποχής: καλός τεχνικός είναι αυτός, που το επίθετό του λήγει σε «-ιτς».

Ο δεύτερος ήταν ατζέντης. Ο Γκόμεζ ντε Φαρία, δημιουργός του «Αγιαξ της Ηπείρου». Ο δικός του ΠΑΣ Γιάννινα (1971-1973), με τους ορίτζιναλ ή ελληνοποιημένους Αργεντινούς (Γκλασμάνη, Κοντογιωργάκη, Λίσα, Παστερνάκη, Μόντες και Αλβαρες, που εμείς τον λέγαμε Αλβαρέζ), υπήρξε μια από τις πιο θεαματικές ομάδες στα χρονικά του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Ο Φερνάντο Σάντος ήταν ο τρίτος στη σειρά, αλλά και ο πιο εμβληματικός. Από το 2001 έως το 2014 καθοδήγησε την ΑΕΚ (δύο φορές), τον Παναθηναϊκό, τον ΠΑΟΚ και την Εθνική, σε πάνω από 260 παιχνίδια. Ο Αμπέλ Φερέιρα, που τη Δευτέρα ανέλαβε τον ΠΑΟΚ, είναι ο υπ’ αριθμόν 23 πορτογάλος προπονητής που έρχεται να δουλέψει στην Ελλάδα.

Ναι, εάν δεν έχασα το μέτρημα, μεταξύ Σάντος και Φερέιρα έχουν μεσολαβήσει 19 συμπατριώτες τους! Τέσσερις στον Ολυμπιακό (Λεονάρντο Ζαρντίμ, Βίτορ Περέιρα, Μάρκο Σίλβα και Πάουλο Μπέντο), οι Ζεσουάλδο Φερέιρα, Ζοσέ Πεσέιρο και Πέντρο Καϊσίνια (ως βοηθός) στον Παναθηναϊκό, ο Ζοσέ Μοράις -και τώρα ο Μιγκέλ Καρντόσο- στην ΑΕΚ, ο Λέο Πόντες στον Παναιτωλικό, ο Ρικάρντο Σα Πίντο στον Ατρόμητο, ο Κάρλος Καρβαλιάλ και ο Οράσιο Γκονσάλβες στον Αστέρα Τρίπολης, κι άλλοι έξι σε ομάδες μικρότερων κατηγοριών. Εικοσιένας, μέσα σε 18 χρόνια!

Ο… έρωτας για τους πορτογάλους προπονητές είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Η φήμη τους έχει υπερβεί τα σύνορα της Ευρώπης – είναι περιζήτητοι και στην Κίνα, που τώρα κάνει τα πρώτα της βήματα στο ποδόσφαιρο. Μοιάζει απίστευτο: μια χώρα με πληθυσμό λίγο μικρότερο από τον δικό μας, που κατέκτησε το πρώτο της τρόπαιο σε επίπεδο εθνικών ομάδων 12 χρόνια μετά την Ελλάδα, έχει κατορθώσει να πείσει τον Κόσμο να εμπιστεύεται τους τεχνικούς της, τους οποίους -εδώ και χρόνια- εξάγει κατά δεκάδες!

Πολλοί το αποδίδουν στους θριάμβους του Ζοσέ Μουρίνιο στο Champions League, με την Πόρτο (2004) και την Ιντερ (2009). Το 2015 ο Πάολο Σόουζα είχε δηλώσει πως ότι όλοι οι πορτογάλοι προπονητές χρωστούν κάτι στον Μουρίνιο, και γι’ αυτό θα ‘πρεπε να του δίνουν ποσοστά από τις αποδοχές τους. Ο «Special One» υπήρξε, πράγματι, η ζωντανή διαφήμιση του προπονητικού ταλέντου των συμπατριωτών του, όμως ήταν και ο ίδιος «προϊόν» της βιομηχανίας παραγωγής τεχνικών ποδοσφαίρου, που η Πορτογαλία εγκαινίασε στη δεκαετία των ’90s.

Η πρωτοβουλία ανήκε στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας και στο Πανεπιστήμιο του Πόρτο, τα οποία -σε στενή συνεργασία με την ποδοσφαιρική ομοσπονδία της χώρας- λειτούργησαν τμήματα αθλητικών επιστημών, με έμφαση στο σπορ που οι Πορτογάλοι λατρεύουν. Με επιστημονικές και καινοτόμους μεθόδους εκμάθησης, οι υποψήφιοι προπονητές σπούδαζαν τα πάντα γύρω από την μπάλα: αγωνιστικά συστήματα και τακτικές, τεχνικές ενδυνάμωσης και φυσικής κατάστασης, σύγχρονους τρόπους εκγύμνασης, ακόμη και ψυχολογία του αθλητή.

Τα πτυχία αυτών των σχολών ήταν πιο «βαριά» και από το UEFA Pro, το ανώτερο δίπλωμα προπονητή στην Ευρώπη, που χορηγείται κατόπιν παρακολούθησης μιας σειράς σεμιναρίων. Σήμερα, τα περισσότερα πανεπιστήμια της χώρας διατηρούν τμήματα αθλητικών επιστημών, ενώ το μάθημα της προπονητικής έχει εισαχθεί και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ο πρώτος διάσημος απόφοιτος ήταν ο Κάρλος Κεϊρόζ. Ο δεύτερος, ο Μουρίνιο – και οι δύο από τη σχολή της Λισαβόνας.

Ο Αμπέλ Φερέιρα, που διαδέχθηκε τον «φυγά» Λουτσέσκου στον πάγκο του ΠΑΟΚ, έχει κάνει και το μεταπτυχιακό του. Στην Μπράγκα. Εκεί όπου οφείλει να θητεύσει κάθε εξελίξιμος πορτογάλος προπονητής, όπως λέγεται με μια δόση υπερβολής. Πρόκειται για την τέταρτη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική δύναμη στη χώρα, μετά την Μπενφίκα, την Πόρτο και την Σπόρτινγκ Λισαβόνας. Ο σύλλογος εδρεύει στην ομώνυμη πόλη των 180.000 κατοίκων (είναι η Πάτρα της Πορτογαλίας) και ο ετήσιος προϋπολογισμός του δεν ξεπερνά τα 20 εκατ. ευρώ (το 1/6 του μπάτζετ της Μπενφίκα), όμως εδώ και 15 χρόνια έχει χτίσει παράδοση στην ανάδειξη προπονητών και παικτών. Ιδίως προπονητών.

Στην Μπράγκα «άνοιξαν τα φτερά τους», ο Ζεσουάλδο Φερέιρα (ήταν προπονητής του Αμπέλ το 2004-2005 και διαμόρφωσε την ποδοσφαιρική του φιλοσοφία περισσότερο από κάθε άλλον), ο Κάρλος Καρβαλιάλ, ο Ζόρζε Ζεσούς, ο Ντομίνγκος Πασιένσια, ο Λεονάρντο Ζαρντίμ, ο Σέρτζιο Κονσεϊσάο και ο Πάουλο Φονσέκα. Ο νέος τεχνικός του ΠΑΟΚ εργάστηκε στις ακαδημίες της και, στη συνέχεια, στην πρώτη ομάδα (από τον Απρίλιο του 2017) με μεγάλη επιτυχία, ιδίως τη σεζόν 2017-2018 (24 νίκες και 74 γκολ ενεργητικό, σε 34 ματς). Το περιοδικό «Four Four Two» τον περιέλαβε στη λίστα των 50 κορυφαίων προπονητών του Κόσμου για το ημερολογιακό έτος 2018 (στο νούμερο 44).

Οι πορτογάλοι τεχνικοί είναι, ίσως, οι πιο κατηρτισμένοι της Ευρώπης. Είναι «της μόδας» για τον ρεαλισμό τους, την προσαρμοστικότητά τους στο περιβάλλον, την εργατικότητα, τη μεθοδική τους δουλειά, τη σωστή διαχείριση των παικτών τους και -κυρίως- επειδή είναι ικανοί να κατασκευάσουν μια σπουδαία ομάδα χωρίς υπέρογκες σπατάλες. Είναι και καλοί δάσκαλοι για τα νέα παιδιά. Το μόνο τους «μείον» είναι ότι θυσιάζουν το θέαμα στο βωμό του αποτελέσματος. Αλλά, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, αφήνουν πίσω τους το κυνικό στιλ παιχνιδιού και φτιάχνουν ελκυστικές, επιθετικές ομάδες. Η Μονακό του Ζαρντίμ, προτού ξεπουληθεί, είναι ένα καλό παράδειγμα. Αλλά και ο Ολυμπιακός του Μαρτίνς, στον δεύτερο γύρο της περασμένης σεζόν.

Ολυμπιακός, ΑΕΚ και ΠΑΟΚ -οι (θεωρητικώς) τρεις διεκδικητές του τίτλου- θα μπουν στο νέο πρωτάθλημα με πορτογάλο προπονητή. Δεν ξανάγινε! Ο Φερέιρα, πρώην δεξιός μπακ της Σπόρτινγκ, που εγκατέλειψε τη δράση στα 31 του λόγω ενός πολύ σοβαρού τραυματισμού στο γόνατο, θα συναντήσει στην Ελλάδα ακόμη έναν συμπατριώτη του, τον Λουίς Κάστρο του Παναιτωλικού. Πλούσιοι και φτωχοί σύλλογοι εμπιστεύονται, όλο και περισσότερο, τους… απόγονους του Μουρίνιο. Ακόμη και τώρα, που ο πιο διάσημος εκπρόσωπος της πορτογαλικής σχολής έχει χάσει τη λάμψη του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News