Η σκιά από το Άγαλμα της Ελευθερίας, βαφτισμένη ως «Το Φάντασμα της Ελευθερίας» πέφτει βαριά σε ένα ασπρόμαυρο σκηνικό της Νέας Υόρκης. Δίπλα, γεμάτος χρώμα, κάθεται «Ο θλιμμένος δόκιμος στο τρένο του Πετροντβορέτς, St Petersburg». Είναι το πρώτο δίδυμο φωτογραφιών που αντικρίζει ο επισκέπτης της έκθεσης «Αμερική – Ρωσία: Ισοπαλία» του Αρι Γεωργίου στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, στη Θεσσαλονίκη.

Ο Αρις Γεωργίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1951 και είναι αρχιτέκτονας. Η «Αμερική του 1978» υπήρξε η θεμελιακή ενότητα του φωτογραφικού του έργου. Μεγάλη ενότητα υπήρξε και η «Ρωσία του 1998». Σαράντα χρόνια μετά την Αμερική και 20 μετά τη Ρωσία, το ΜΙΕΤ αποφάσισε μια «δίδυμη» εκδοτική χειρονομία με τις φωτογραφίες από τα ταξίδια του στις δυο υπερδυνάμεις. Ταυτόχρονα, παρουσιάζεται η έκθεση στο υπέροχο νεοκλασικό της οδού Βασιλίσσης Όλγας.

Τα βιβλία έχουν τίτλο «Η Αμερική σε 78 στροφές» και «Μετά το παραπέτασμα, Ρωσία ‘98». «Για τη δική μας γενιά -λέει ο Γεωργίου – οι δυο χώρες, κυρίως με την πολιτική μορφή που είχαν μεταπολεμικά, με τη γνωστή αντιπαλότητα, ασυμβατότητα, την “ασυμφωνία χαρακτήρων” τους, αποτελούσαν το “αιώνιο” –στα δικά μας μάτια του τότε- ”δίπολο” της ασταθούς/ευσταθούς ισορροπίας που “δεν θα ήταν ποτέ δυνατό να ανατραπεί”. Εμείς οι εκτός Αμερικής και εκτός Ρωσίας “μικροί” πολίτες του δυτικού κόσμου, είχαμε διαμορφωμένα και παγιωμένα αντανακλαστικά αντίληψης του Κόσμου μέσα από την εικόνα που οι δυο μεγάλες χώρες εξέπεμπαν ερήμην μας».

Το ταξίδι του Γεωργίου άρχισε «ανάποδα», από τη Δύση στην Ανατολή. Ενώ οι περισσότεροι προσγειώνονται κάπου στα ανατολικά παράλια και καταλήγουν στο Λος Άντζελες, εδώ συνέβη το αντίθετο.

Το πρώτο του «κλικ» στην Αμερική ήταν στο Chinese Theatre στο Χόλλυγουντ, στο Λος Άντζελες. Ήταν τα ίχνη του Τζιν Κέλι, τα αποτυπώματα από τις παλάμες και τα πόδια του, που τοποθετήθηκαν στο φρέσκο τσιμέντο στις 24 Νοεμβρίου 1964 και πέρασαν στην αιωνιότητα. Η τέχνη κατέχει ισχυρή θέση στην Αμερική και τη Ρωσία του Γεωργίου. Με φωτογραφίες από συναυλίες στο φημισμένο Preservation Hall της Νέας Ορλεάνης, από live του Sonny Rollins, από δωρεάν συναυλία της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης στο Σέντραλ Παρκ με τον Ζούμπιν Μέτα να διευθύνει ενώπιον 150.000 θεατών, από το κοινό στο ΜΟΜΑ, από Φεστιβάλ στην Αποβάθρα του Σικάγου, από τους «Κλειδούχους του Καλαί» του Ροντέν στο Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας, από τον «Μάο» του Ουόρχολ στο Art Institute of Chicago.

Ο φωτογράφος αποτυπώνει αυτοκίνητα, στιγμές, εκκλησίες, τον τζόγο, το χρώμα του χρήματος και τα σύμβολά του, βάζει σε διάλογο τον ισχυρό συμβολισμό της επιβλητικής αρχιτεκτονικής στο Σικάγο με την αποτύπωση της μορφής του Γιούρι Γκαγκάριν, την Disneyland με τα ανάκτορα του Πέτερχοφ στο Πετροντβορέτς της Αγίας Πετρούπολης. Περνούν η Κόκκινη Πλατεία, η Αλμπουκέρκη, το Σαν Φρανσίσκο, σταθμοί της διαδρομής του Γεωργίου.

Υπάρχει αυτή η ισορροπία, στην πραγματικότητα;

«Πριν από το 1989 θα μπορούσαμε να μιλάμε για ισορροπία –“του τρόμου”- τη λέγαμε-, ξέρουμε όμως πως στην πραγματικότητα δεν υπήρξε καμία ισοπαλία», σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής του ΜΙΕΤ, Γιάννης Επαμεινώνδας. «Στα τριάντα χρόνια που μεσολάβησαν, κυριάρχησε η αμερικανική συνιστώσα, η άποψη του “ελεύθερου κόσμου”, η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση. Και σήμερα –που φαίνεται ότι υπάρχει μια κίνηση του εκκρεμούς προς την αντίθετη πλευρά- η ηγεμονία αυτής της αμφισβήτησης δεν βρίσκεται πια στα χέρια της Ρωσίας.

«Είκοσι χρόνια πριν, όμως, όταν ο Άρις Γεωργίου φωτογράφιζε τη Ρωσία του 1998, υπήρχε ακόμα νωπή η αίσθηση εκείνης της μη-ισοπαλίας, του παιχνιδιού που είχε κερδηθεί από τον έναν εκ των δύο πόλων. Κι αυτό γίνεται φανερό στην έκθεση που φέρνει σήμερα φωτογραφικά μαζί τους δυο κόσμους και τα δυο του ταξίδια. Το 1978, η Αμερική ήταν ακόμα για τον Γεωργίου η “Αμέρικα” του εφηβικού του φαντασιακού. Το 1998, η Ρωσία ήταν μια χώρα που ο ίδιος δεν είχε ονειρευτεί να κατακτήσει αλλά και ούτε το ήθελε πια. Κι αυτή η ανισοβαρής σχέση αποτυπώνεται εδώ, μέσα από την αναπόφευκτη σύγκριση, την ειρωνεία και τον σαρκασμό, αλλά και με όλη την καταθλιπτική της μονομέρεια.

«Ξέρουμε πια πως “ισοπαλία” λεγόταν κάποτε ένας ευσεβής πόθος που απλώς βοηθούσε τον τρόμο να παραμείνει σε ισορροπία. Κάποια ισοπαλία υπάρχει όμως και στο υποσυνείδητο του Γεωργίου, καθώς η προαγωγή και μόνο της Ρωσίας σε δεύτερο πόλο μετά τον παγκόσμιο πόλεμο αποτελούσε ήδη μια έμμεση νίκη για αυτή την κατά παράδοση “καθυστερημένη” χώρα».

 

• ΜΙΕΤ, Βίλα Καπαντζή, Βασιλίσσης Όλγας 108, Θεσσαλονίκη. Διάρκεια έκθεσης: ως τις 7 Απριλίου

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News