Το γοητευτικό (και επικίνδυνο, κάποτε) Αγνωστο απέχει μόλις ένα κλικ. Βρίσκεται μόλις ένα like επιδοκιμασίας μακριά. Η Αλήθεια και η – εμπεριστατωμένη, σοβαρή – Γνώση είναι που απέχει πολλά περισσότερα κλικ. Ένας διαδικτυακός κόσμος, στον οποίο ο καθένας μπορεί να πλάσει ή να «γεννήσει» την ιστορία καθενός στην Wikipedia, ανάγοντας έναν απλό μηχανοδηγό σε διάσημο σταρ (αρκεί να το γράψει στην «παγκόσμια, ψηφιακή, ελεύθερου περιεχομένου, εγκυκλοπαίδεια», όπως συστήνεται, ανοικτού πρωτοκόλλου) ή να προσθέσει πλαστά κι αμφιλεγόμενα στοιχεία στο βιογραφικό οποιουδήποτε, τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στο πλαστό από ποτέ. Και χρειάζεται σύνεση, καθοδήγηση και ευρεία έρευνα για να συλλέξει κάποιο ψήγματα αλήθειας και πραγματικής Γνώσης.

Αυτή είναι η «ελαφριά» εκδοχή. Και αφορά το ψέμα και την παραπληροφόρηση, σε έναν κόσμο που βασίζεται στην εντύπωση και την εύκολη πρόσβαση στην όποια – αληθινή ή ψεύτικη – πληροφορία. Η πιο «βαριά» εκδοχή αφορά τις ίδιες τις ανθρώπινες σχέσεις, στις οποίες πρωτοδοκιμάζονται τα παιδιά μας. Και εκεί η πλαστοπροσωπία, ο κίνδυνος και η δημιουργία ψευδών έως και θανατηφόρων εντυπώσεων ελλοχεύει.

Δεν μιλάμε για δαιμονοποίηση του μέσου, που υποτίθεται ότι έχει φτιαχτεί για να μας ενώνει. Αλλά για μια ψύχραιμη (όσο γίνεται) παρατήρηση των επιδράσεών του πάνω στις αδιαμόρφωτες προσωπικότητες. Π.χ. 14.000 μαθητών, ηλικίας 10-17 ετών, σε μεγάλη έρευνα του SaferInternet4Kids.gr, η οποία «πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο – Δεκέμβριο του 2018 σε 400 σχολεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου Κρήτης, της Πάτρας και της Λάρισας με τη μορφή ανώνυμου online ερωτηματολογίου, που συμπληρώθηκε από τα παιδιά κυρίως στο μάθημα της Πληροφορικής».

Τι μάθαμε από αυτή την τόσο πρόσφατη ερευνητική περιπέτεια (αν την αναγάγουμε, στατιστικά, στο σύνολο των Ελληνόπουλων); Πολλά, που μας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, σε ηχητική συχνότητα πολύ υψηλότερη από εκείνη του κώδωνα στο σχολείο. Μάθαμε, ας πούμε ότι 7 στα 10 παιδιά ανοίγουν προφίλ στα σόσιαλ μίντια πριν από τα 13 τους (συνήθως από τα 6-7!), και, μάλιστα, 1 στα 5 από ηλικία 4-6 ετών. Και αυτό σε μια Ελλάδα όπου για το 73% των παιδιών το smartphone είναι το κύρια μέσο πρόσβασης στο Ιντερνέτ και 2 στα 5 παιδιά έχουν δικό τους «έξυπνο» κινητό από τα 10-12 τους χρόνια και πάνω από τα μισά (58%) δηλώνουν ότι έμαθαν να μπαίνουν μόνα τους στο Διαδίκτυο και 83% μπαίνει δίχως καμία επίβλεψη.

Κι εδώ ξεκινούν τα πιο «βαριά» ακόμη: 4 στα 10 παιδιά δηλώνουν ότι δέχονται αιτήματα φιλίας από αγνώστους (και από προφίλ που θα μπορούσαν, δηλαδή, να είναι και πλαστά ή επικίνδυνα). Τα μισά από αυτά, δε, έχουν φτάσει να συναντήσουν και από κοντά αυτούς τους αγνώστους.

Και άλλος κώδων κινδύνου: 6 στα 10 παιδιά παραδέχεται ότι στο σερφάρισμα ή στα άγνωστα προφίλ έχει συναντήσει ακατάλληλο ή βίαιο περιεχόμενο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μεγάλης έρευνας, που πραγματοποίησε το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, με την έγκριση του υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Λιγότερα (14%) παραδέχονται, τέλος, ότι έχουν μοιραστεί με αγνώστους πολύ προσωπικό υλικό (φωτογραφίες κ.λπ.) και 5% ότι έχουν πέσει ήδη θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού, ή cyberbullying.

Οχι, αυτά τα αποτελέσματα και η ανακοίνωσή τους δεν εντάσσονται στις επιδράσεις ενός ακόμη φοβικού συνδρόμου. Μια πρώτη μαζική αποτύπωση είναι. Ακόμη κι αν παραβλέψουμε το γεγονός ότι δύο εμβληματικές μορφές για την σύγχρονη Τεχνολογία, ο Στιβ Τζομπς και ο Μπιλ Γκέιτς, αποφάσισαν να μην αφήσουν τα παιδιά τους έρμαια της τεχνολογίας και των σόσιαλ μίντια (άραγε, κάτι ήξεραν;), οι διεθνείς, κυρίως αμερικανικές έρευνες, από το 2017 ακόμη προειδοποιούσαν, με στατιστικά: Στα παιδιά που χρησιμοποιούν πολύ συχνά τα σόσιαλ μίντια ο κίνδυνος κατάθλιψης είναι κατά 27% μεγαλύτερος. Εκείνα δε που χρησιμοποιούν το smartphone τους πάνω από τρεις ώρες ημερησίως έχουν 50% επιπλέον πιθανότητες κάποτε να οδηγηθούν ακόμη και στην αυτοχειρία. Οι έλληνες γονείς; Η έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου αποφαίνεται ότι σχεδόν ένας στους δύο (43%) δεν βάζουν καν όρια στα παιδιά τους για την χρήση του Ιντερνετ.

Υπάρχουν λύσεις; Η έρευνα, που θα παρουσιαστεί και θα αναλυθεί στην κεντρική εκδήλωση που διοργανώνει το Κέντρο την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου, στην αίθουσα Ζακλίν Ντε Ρομιγί του υπουργείου Παιδείας, με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου (θα εορταστεί σε 140 χώρες ταυτόχρονα), δίνει μερικές:

• Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, επίσημος εκπρόσωπος των Πανευρωπαϊκών Οργανισμών INSAFE / INHOPE, που χαράσσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα ασφαλές και ποιοτικό διαδίκτυο, παρέχει ενημέρωση και υποστήριξη σε μικρούς και μεγάλους χρήστες, ήτοι παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς, μέσω της ιστοσελίδας SaferInternet4Kids.gr (και διαδραστικά).
•  Στη συμβουλευτική γραμμή Βοήθειας Ηelp-line, στο 210-6007686 και στο www.help-line.gr, εξειδικευμένοι ψυχολόγοι παρέχουν συμβουλές για την υπερβολική ενασχόληση στο Διαδίκτυο, τον διαδικτυακό εκφοβισμό, την έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο κ.ά.
• Η Ανοιχτή Γραμμή Καταγγελιών για παράνομο περιεχόμενο, SafeLine, δέχεται καταγγελίες για παιδική κακοποίηση και παράνομη χρήση, συνεργαζόμενη με την Ελληνική Αστυνομία και την Interpol, μέσω του Ευρωπαϊκού οργανισμού INHOPE.

Οι έρευνες, όσο μεγάλες και δυσοίωνες και να είναι, γίνονται ίσως για να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ίσως και για να αποτιμούν το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε απέναντι στην θύελλα του Διαδικτύου, που μας έχει παρασύρει όλους. Όχι υποχρεωτικά επικίνδυνα ή μόνον για κακό. Όμως, είναι και μια ευκαιρία να θυμόμαστε την ουσία. Σαν αυτήν που συνόψισε μερικές λέξεις ο βραβευμένος με Όσκαρ για το «Midnight» και πρωταγωνιστής του «Πράσινου βιβλίου», που επίσης ετοιμάζεται για τα Όσκαρ, Μαχερσάλα Αλί: «Τα σόσιαλ μίντια έχουν αποικίσει εκείνον τον χώρο μέσα μας που ήταν ιερός και έπρεπε να μένει κενός από εξωτερικές επεμβάσεις: τον χώρο που κρατάμε για την Σκέψη και τη Δημιουργικότητά μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News