Το κυρίαρχο ερώτημα σήμερα είναι «εάν και πως μπορούν τα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια να σταθούν σε επίπεδο ανταγωνιστικό προς τα διεθνή».  Η απάντηση στο «εάν» είναι απόλυτα θετική, καθώς υπάρχει η πρώτη ύλη. Η απάντηση στο «πως» είναι επίσης ξεκάθαρη. Το ελληνικό πανεπιστήμιο χρειάζεται χειραφέτηση, αποτελεσματικότητα, διεθνοποίηση και αξιοκρατία σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και ποιότητας. Δεν υπάρχουν εναλλακτικοί δρόμοι. Τα προβλήματα που κρύβουμε χρόνια «κάτω από το χαλί» μας φράζουν πλέον το δρόμο.

Δεν είναι ουτοπία ένα πανεπιστήμιο «σαλόνι» στο οποίο απολαμβάνεις να εργάζεσαι, να σπουδάζεις και να «περπατάς» μέρα και νύχτα, χωρίς να φοβάσαι να μην σε βρουν δαρμένο και να κάνεις σλάλομ ανάμεσα σε κατασκηνωτές, σύριγγες και πλακάτ με αφίσες. Άλλο το άσυλο ιδεών, που είναι ανεμπόδιστο σήμερα και δεν χρειάζεται καμία απολύτως κρατική παρέμβαση για την διαφύλαξή του και άλλο το άσυλο της ανομίας. Ας εκσυγχρονιστούμε επιτέλους, δεν είμαστε στην εποχή της χούντας, και ας προσέξουμε γιατί εκκολάπτεται στα πανεπιστήμια μια νέα μεταλλαγμένη, που προστατεύεται από το άσυλο.

Στη δύσκολη οικονομική συγκυρία τα ιδρύματα πρέπει να στηριχτούν σε πηγές αυτοχρηματοδότησης, όπως ερευνητικά προγράμματα, μεταπτυχιακά με δίδακτρα, προγράμματα δια βίου μάθησης, αλλά και σε δράσεις που προάγουν τη διεθνοποίηση των πανεπιστημίων, όπως η λειτουργία παραρτημάτων στο εξωτερικό και ξενόγλωσσων προγραμμάτων, που θα προσελκύσουν αλλοδαπούς φοιτητές, θα πολλαπλασιάσουν τα έσοδα και θα δώσουν δουλειά στους νέους επιστήμονες που εγκαταλείπουν τη χώρα. Δυστυχώς, τα μεταπτυχιακά προγράμματα σε πανεπιστήμια των βαλκάνιων γειτόνων μας, έχουν «γεμίσει» με ελληνόπουλα, ενώ εμείς ζητιανεύουμε από το υπουργείο επιπλέον χρηματοδότηση.

Η ποιοτική έρευνα δεν απουσιάζει στα πανεπιστήμια, αντιθέτως ανθεί, αλλά τα επιτεύγματα παραμένουν αδρανή στους υπολογιστές και στα ράφια των καθηγητών, χωρίς να υπάρχει σύνδεση με την παραγωγή προϊόντων. Οι πατέντες και οι ευρεσιτεχνίες είναι ελάχιστες και υπολείπονται κατά πολύ σε αριθμό από τα επιτεύγματα των ερευνητών. Τέλος, το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ, σε αναγκάζει να ξοδεύεις περισσότερους ανθρωπομήνες στη γραφειοκρατία παρά στην υλοποίηση των παραδοτέων των ερευνητικών έργων, την ώρα που ο ανταγωνισμός για να επιλεγείς ως ανάδοχος σε ευρωπαϊκό έργο είναι τεράστιος. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, νομοθετούμε για να αποτρέψουμε την «παρανομία» αντί να την ελέγξουμε και να την τιμωρήσουμε αυστηρότατα.

Συμφωνούμε όλοι ότι τα Πανεπιστήμια μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό μοχλό ανάπτυξης της χώρας και βάσει αυτής της συμφωνίας θα πρέπει να σχεδιάσουμε το μέλλον. Με ιδεοληψίες, περιορισμούς και κρατικό παρεμβατισμό δεν υποστηρίζεται η ανάπτυξη. Κρατώντας σε χαμηλές πτήσεις τα πανεπιστήμια, κρατάμε σε χαμηλές πτήσεις τη χώρα.

* Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος είναι Καθηγητής Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής και τέως Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News