Έως τώρα κρατούσε χαμηλό προφίλ, αποφεύγοντας να προβεί σε βαρύγδουπες δηλώσεις. Προφανώς για να διαφυλάξει τις σχέσεις της Άγκυρας με το Ριάντ, παρά τη διαρκή διαρροή ανατριχιαστικών πληροφοριών από την πλευρά των τουρκικών αρχών για την εξαφάνιση και τη δολοφονία (έως και το διαμελισμό) του Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη πριν από τρεις εβδομάδες.

Πλέον, όμως, ο πρόεδρος της Τουρκίας υπόσχεται πως «θα την αποκαλύψουμε» την αλήθεια, «θα την αποκαλύψουμε σε όλη τη γύμνια της». Πού οφείλεται, οπότε, αυτή η στροφή που Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η διαφαινόμενη πρόθεσή του να αναδειχτεί σε πρωταγωνιστή μιας υπόθεσης που σύμφωνα με τον Μάικλ Στίβενς, αναλυτή του λονδρέζικου κέντρου διεθνών μελετών Royal United Services Institute, αποτελεί το «σημαντικότερο γεγονός στην περιοχή από την Αραβική Άνοιξη και μετά»;

Όσο εντείνεται η διεθνής κατακραυγή για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι και ειδικά για το ενδεχόμενο να κρύβεται πίσω από αυτή ο διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο Ερντογάν έχει μια μοναδική ευκαιρία, υποστηρίζει σε άρθρο του o Ντέιβιντ Κερκπάτρικ των New York Times, να καταφέρει ένα σοβαρό πλήγμα στον πρίγκιπα, έναν εγκάρδιο σύμμαχό του επισήμως, σφοδρό αντίπαλό του στην πραγματικότητα.

Σύμφωνα με τον αμερικανό δημοσιογράφο, ο τούρκος πρόεδρος κινδυνεύει να έρθει σε ανοιχτή αντιπαράθεση με μία από τις πιο πλούσιες και ισχυρές χώρες της Μέσης Ανατολής. Αλλά ενδεχομένως να θεωρεί πλέον πως αξίζει να πάρει το ρίσκο καθώς έχει την ευκαιρία να επωφεληθεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης περιφερειακής διαμάχης.

Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ και το βασίλειό του αποτελούν την κινητήρια δύναμη μιας συμμαχίας κρατών της Μέσης Ανατολής που εναντιώνεται στον Ερντογάν και τους ισλαμιστές συμμάχους του ανά την περιοχή. Γιατί ο πρόεδρος της Τουρκίας επιδίωξε να αναδειχτεί ως υποστηρικτής των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης και των ισλαμιστών που τάσσονται υπέρ της δημοκρατίας, όπως τα μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που στηρίζει και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας και μέλος της οποίας υπήρξε και ο Τζαμάλ Κασόγκι.

Προειδοποιώντας ότι είναι έτοιμος να αποκαλύψει στοιχεία (ηχητικά ντοκουμέντα και βίντεο) που θα μπορούσαν να εμπλέξουν τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη δολοφονία, ο Ερντογάν προκαλεί έντονη ανησυχία στα μέλη της συμμαχίας (από τις μοναρχίες του Μπαχρέιν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έως την Αίγυπτο και την ανατολική Λιβύη) που συσπειρώθηκαν γύρω από τη Σαουδική Αραβία για να υπονομεύσουν τους ισλαμιστές που τάσσονται κατά των μοναρχιών και των αυταρχικών καθεστώτων.

Επί εβδομάδες ο πρίγκιπας Μοχάμεντ και άλλοι σαουδάραβες ανώτατοι αξιωματούχοι δήλωναν ότι ο Κασόγκι εγκατέλειψε το προξενείο σώος και αβλαβής και πως δεν γνώριζαν το παραμικρό για τις μετέπειτα κινήσεις του. Στη συνέχεια, παρουσιάζοντας μια νέα εκδοχή των γεγονότων παραδέχτηκαν, τελικά, πως στραγγαλίστηκε κατά λάθος κατά τη διάρκεια ενός καυγά με μυστικούς πράκτορες της Σαουδικής Αραβίας. Αποστολή τους ήταν να πείσουν τον 59χρονο δημοσιογράφο να επιστρέψει οικειοθελώς στην πατρίδα του. Ο πρίγκιπας, ωστόσο, δεν γνώριζε το παραμικρό, υποστηρίζουν οι αξιωματούχοι του, αναμένοντας και ο ίδιος απαντήσεις για περισσότερο από δύο εβδομάδες. Μέχρι και συγγνώμη από τον γιο του Κασόγκι ζήτησαν οι Σαουδάραβες, υπογραμμίζοντας πως επρόκειτο για ένα «τρομερό λάθος».

Αλλά οι εξηγήσεις που παρείχαν κάθε άλλο παρά κατεύνασαν τα πνεύματα στη διεθνή σκηνή. Ακόμα και ο Ντόναλντ Τραμπ που αρχικά είχε χαρακτηρίσει πιστευτούς τους ισχυρισμούς των Σαουδαράβων, μιλώντας στην Washington Post, έκανε λόγο για προσπάθεια «εξαπάτησης» και «ψέμματα» από την πλευρά του Ριάντ.

Σύμφωνα με τον Στίβεν Κουκ, αναλυτή του Council on Foreign Relations με ειδίκευση στην Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία, στην περίπτωση που ο Ερντογάν συνέχιζε να παραμένει στο περιθώριο, θα πλήττονταν εκείνος σημαντικά, δεδομένου ότι πολλές πληροφορίες για την τύχη του Κασόγκι κοινοποιήθηκαν από φιλοκυβερνητικές εφημερίδες της Τουρκίας. «Τι ωραίο δώρο πρόσφερε ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν» στον τούρκο πρόεδρο, ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κουκ. Γιατί τώρα ο Ερντογάν, η κυβέρνηση του οποίου διώκει και φυλακίζει συστηματικά δημοσιογράφους, θα μπορούσε να αναδειχτεί ακόμα και ως προασπιστής της ελευθεροτυπίας, ζητώντας την απόδοση δικαιοσύνης για τη δολοφονία του αντιφρονούντα Κασόγκι.

Αρκετοί αναλυτές υπογραμμίζουν, ωστόσο, ότι παρά τη μεγαλοστομία του, ο Ερντογάν, δηλώνοντας το βράδυ της Κυριακής πως όλη η αλήθεια θα αποκαλυφθεί την Τρίτη, πρόσφερε στο Ριάντ ακόμα μερικές ώρες προθεσμία. Γιατί; Πιθανώς, για να καταλήξουν σε μια αμοιβαία επωφελή διευθέτηση του ζητήματος. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η τουρκική λίρα κατέρρευσε και οι πρίγκιπες με τα πετρέλαιά τους θα μπορούσαν να συμβάλουν σημαντικά στην ανάκαμψή της. Αλλά, πλέον, το κόστος οποιασδήποτε συμφωνίας με στόχο να περιοριστεί ο αρνητικός αντίκτυπος για τη Σαουδική Αραβία, θα είναι σίγουρα υψηλότερο, κυρίως λόγω του τρόπου με τον οποίο χειρίστηκαν το ζήτημα οι ίδιοι οι Σαουδάραβες.

«Πρόκειται εξίσου για ένα μυστήριο δολοφονίας και για ένα γεωπολιτικό θρίλερ ιστορικής σημασίας, που θα μπορούσε να συνταράξει μια αραβική μοναρχία, να καθορίσει την περιφερειακή ασφάλεια, να επηρεάσει το παγκόσμιο Ισλάμ, ακόμα και να επιδράσει στις κρίσιμες ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ», υπογραμμίζει από την πλευρά του σε κείμενό του στο CNBC ο Φρέντερικ Κέμπε. Ο διακεκριμένος αμερικανός δημοσιογράφος και πρόεδρος του κέντρου διεθνών μελετών Atlantic Council, επικαλείται διπλωμάτη της Δύσης στην Τουρκία σύμφωνα με τον οποίο το πιο ανησυχητικό στοιχείο στην υπόθεση Κασόγκι είναι το γεγονός ότι προσφέρει μια εικόνα της κατάρρευσης μιας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων που έχτισαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, αλλά και του χάους που φαίνεται να αναπτύσσεται  στη θέση της.

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν επίσης πως η αντίδραση του τούρκου προέδρου αποσκοπεί και στη βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον. Η απελευθέρωση του αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον από φυλακή της Τουρκίας, δέκα ημέρες μετά την εξαφάνιση και τη δολοφονία του Κασόγκι, ενδεχομένως να είναι συμπτωματική. Αλλά είναι αναντίρρητο πως ο Ερντογάν επιδιώκει την ουσιαστική επαναπροσέγγιση των δύο πλευρών, μέσω της κοινοποίησης πληροφοριών σχετικά με την υπόθεση, ειδικά την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει να αποστασιοποιείται από το Ριάντ.

Σύμφωνα με τον Κέμπε, ο Ερντογάν επέδειξε μια εξαιρετική ικανότητα διαχείρισης, αν όχι καθορισμού, των εξελίξεων, μέσω μιας καλά μελετημένης, όπως αποδεικνύεται, στρατηγικής, όσον αφορά την κοινοποίηση σημαντικών πληροφοριών, με στόχο να εντείνει ή να περιορίσει τη διεθνή κατακραυγή κατά της Σαουδικής Αραβίας.

Ο τούρκος πρόεδρος ήταν οργισμένος. Επειδή οι Σαουδάραβες τόλμησαν να δολοφονήσουν τον «αδελφό» Κασόγκι, τον οποίο γνώριζε προσωπικά, εντός της χώρας του. Επέλεξε, ωστόσο, να κινηθεί διακριτικά ώστε να επωφεληθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα επηρεάσει τελικά η υπόθεση τον πρίγκιπα Μοχάμεντ και τη σαουδαραβική ηγεσία, τον περιφερειακό ρόλο της Άγκυρας και του ηγέτη της καθώς και τις σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον – Ριάντ και αμφότερων με την Τουρκία. Πάντως ο Ερντογάν προειδοποίησε ήδη πως είναι πολύ πιθανό να γράψει αυτός το τελευταίο κεφάλαιο αυτής της πολύκροτης ιστορίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News