Χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1941. Ένας από αυτούς, δεν γεννήθηκε ποτέ. Είναι ένας αξιωματικός των ναζί που έπεσε σφαγμένος από ένα μπαλκόνι της «Μεγάλης Βρετανίας». Και πέφτοντας, λες και είχε την άκρη δεμένη στο πόδι του, άρχισε να ξετυλίγει το νήμα του «Λιμού».

«Ο λιμός» είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Πάνου Αμυρά, εκλεκτού δημοσιογράφου και διευθυντή του Ελεύθερου Τύπου. Διαδραματίζεται τον Δεκέμβριο του 1941, στην Αθήνα της Κατοχής, όταν ο υπαστυνόμος Νίκος Αγραφιώτης αναλαμβάνει τη διαλεύκανση της δολοφονίας στη «Μεγάλη Βρετανία». Ο Αγραφιώτης είναι ένας νέος σε ηλικία αξιωματικός της Αστυνομίας Πόλεων, ο οποίος έπεσε σε δυσμένεια λόγω του περιστατικού με την αρπαγή της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη. Κινείται στις παρυφές του αλκοολισμού, αλλά λόγω γερμανικών σπουδών, κατέχει το εφόδιο της γλώσσας. Κάπως έτσι, ανασύρεται από το περιθώριο της Υπηρεσίας. Και ο Αγγελος Εβερτ, ο διοικητής της Αστυνομίας, του αναθέτει την επίλυση του μυστηρίου. Ο Αγραφιώτης σηκώνει κάθε πέτρα της κατοχικής Αθήνας. Παρακολουθεί Γερμανούς και Ιταλούς να διασκεδάζουν στο καζίνο, κάνοντας δουλειές με έλληνες μαυραγορίτες, οργίζεται με την απάθεια της κυβέρνησης Τσολάκογλου και συνεργάζεται με ένα μυστικό μηχανισμό που προσπαθεί να βγάλει στο εξωτερικό φωτογραφίες από το ελληνικό δράμα.

Οταν τελείωσα το βιβλίο αναρωτήθηκα αν είναι ένα ιστορικό αστυνομικό μυθιστόρημα ή μία δραματοποιημένη ιστορική μελέτη. Τελικά και οι δύο ορισμοί ταιριάζουν απόλυτα ο ένας πάνω στον άλλο. Ο Αμυράς έκανε ιστορική έρευνα τριών ετών και αυτό αποτυπώνεται πάνω σε κάθε σελίδα του βιβλίου. Υπάρχουν δε σημεία που ο προσεκτικός αναγνώστης θα διακρίνει το… άγχος του συγγραφέα να χωρέσει τον όγκο της πληροφορίας στην αφήγηση ή στα λόγια των ηρώων του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το βιβλίο να διεκδικεί αναγνώριση αυτόνομου και επαρκούς ιστορικού αναγνώσματος. Διαβάζοντας το, αντιλήφθηκα πόσα λίγα γνωρίζουμε, τελικά, για την κατοχική Αθήνα, αφού η συλλογική μνήμη συγκρατεί μόνο εμβληματικά πρόσωπα και γεγονότα. Για παράδειγμα, δεν είχα ιδέα για τον Αριστοτέλη Κουτσουμάρη, ένα θρυλικό αξιωματικό της Αστυνομίας και αφανή ήρωα στην κατοχική περίοδο. Συντόνισε τη διανομή βοήθειας από τον Ερυθρό Σταυρό, αλλά και την επιχείρηση αποστολής στο εξωτερικό φωτογραφιών από το δράμα της Αθήνας. Ο Αμυράς έχει φτιάξει περί τους τριάντα φανταστικούς χαρακτήρες, με μικρό ή μεγάλο ρόλο. Όμως ο «Λιμός» φιλοξενεί και όλες τις σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες της εποχής που συμμετείχαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στο ελληνικό δράμα. Στο δε τέλος του βιβλίου, παρατίθεται παράρτημα με τα βιογραφικά τους. Εξαιρετική επιλογή που οι περισσότεροι συγγραφείς συνήθως παραβλέπουν. Αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με δημοσιογράφο.

Ο Αμυράς, λοιπόν, γράφει με την απενοχοποιημένη ευχέρεια του δημοσιογράφου που θέλει να κάνει το γραπτό του ελκυστικό. Και επειδή ο ίδιος, ως καλός γραφιάς, βρίσκεται έξω από το αυστηρό πλαίσιο της εφημερίδας, επιτρέπει στον εαυτό του να παίξει λίγο παραπάνω με τις λέξεις. Το αποτέλεσμα είναι να σε κρατάει στο βιβλίο και γιατί θέλεις να βρεις τον δολοφόνο, αλλά και επειδή η δραματοποιημένη ιστορική αφήγηση γίνεται με συναρπαστικό τρόπο.

Πέραν του βιβλίου, ο Αμυράς μας αφήνει και έναν ήρωα, τον Νίκο Αγραφιώτη, τον οποίο αξίζει να ξαναδούμε σε περιπέτειες που έλαβαν χώρα πριν ή μετά τον πόλεμο. Οπωσδήποτε… μετά τα Δεκεμβριανά…

«Ο λιμός» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News