Είναι το σπορ των πέντε ηπείρων και των επτά θαλασσών. Λευκοί, μαύροι και κίτρινοι, πλούσιοι και φτωχοί, μορφωμένοι και αναλφάβητοι, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνικότητας, κουλτούρας και κοινωνικού στάτους ασπάζονται αυτό το παγκόσμιο κίνημα που κάθε τέσσερα χρόνια, στο Μουντιάλ, αποκαλύπτεται σε όλο του το μεγαλείο. Το ποδόσφαιρο είναι ένα πανανθρώπινο μωσαϊκό, που όμοιό του δεν υπάρχει. Ενα φαινόμενο που, εν πολλοίς, παραμένει ανεξήγητο.

Γιατί συνεπαίρνει τόσο μαζικά τόσο ετερόκλητα πλήθη; Οι θεωρίες που επιχείρησαν να δώσουν μια πειστική απάντηση είναι πολλές – και φαίνεται πως η εξήγηση της λαοφιλίας αυτού του αθλήματος είναι, κάπως, πολύπλοκη. Πρώτα-πρώτα, μπορεί να το παίξει ο καθένας – δεν απαιτεί ιδιαίτερα σωματικά χαρακτηριστικά. Ούτε ακριβές εγκαταστάσεις, διότι παίζεται παντού με δυο κοτρόνες για δοκάρια. Εχει… πίστες, για κάθε ηλικία και κάθε βαθμίδα δεξιότητας ή φυσικής κατάστασης. Είναι ένα κοκτέιλ τεχνικής, δύναμης, αντοχής και ευφυΐας – και το μείγμα αυτό μπορεί να αλλάζει, αναλόγως με τις ιδιαιτερότητες των παικτών.

Ως θέαμα, συνδυάζει τις ατομικές επιδόσεις με την ομαδική συνεργασία. Παίζεται με τα πόδια, όμως θέλει και μυαλό. Στρατηγική. Δεν είναι τόσο βάναυσο όσο, για παράδειγμα, η πυγμαχία, όμως είναι πολύ πιο σκληρό από το βόλεϊ, όπου οι αντίπαλοι δεν έχουν σωματική επαφή, ή το μπάσκετ, όπου η παραμικρή επαφή «σφυρίζεται» φάουλ. Είναι άθλημα εξωτερικού χώρου και φιλοξενείται σε τεράστιας χωρητικότητας στάδια. Κάποια από αυτά -όπως τα 12 γήπεδα του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ρωσίας- είναι πραγματικά αριστουργήματα σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Το «αγαπά» η τηλεόραση, το στηρίζουν οι χορηγοί -λόγω της δημοφιλίας του- και έτσι σχηματίζεται ο κύκλος που το γιγαντώνει: τα ΜΜΕ το προβάλλουν κατά κόρον σε όλον τον κόσμο, επειδή ενδιαφέρει το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού, και αυτή η υπερπροβολή μεγαλώνει το πλήθος των φαν του.

Το ποδόσφαιρο είναι μια διεθνής γλώσσα που όλοι καταλαβαίνουν, ακόμη κι αν δεν είναι η μητρική τους. Αν και στις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Γης (Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Κεντρική και Βόρεια Αμερική, Ιαπωνία, κ.ά.) δεν βρίσκεται στο Νο 1 της λίστας με τα πιο αγαπημένα αθλήματα, θα το δει και ο λάτρης του του κρίκετ, του χόκεϊ, του μπέιζμπολ, του μπάσκετ ή του αμερικάνικου football. Ο «ευγενής» του τένις, αλλά και ο «βάρβαρος» της ταυρομαχίας. Ολα τα λαοφιλή σπορ προσελκύουν -κατά τόπους- μεγάλα πλήθη, όμως σε παγκόσμια κλίμακα κανένα δεν συγκρίνεται με το ποδόσφαιρο.

Η εκπληκτική επιρροή του στις μάζες έχει απασχολήσει χιλιάδες συγγραφείς και έχει γίνει αντικείμενο της Τέχνης. Ο γκαλερίστας Τζόνι Κότερ είχε παρουσιάσει τον Ντέιβιντ Μπέκαμ στον Σταυρό, ως άλλον… Ιησού, ενώ ο ζωγράφος Μάικλ Μπράουν απεικόνισε τον Τζορτζ Μπεστ ως Χριστό που ανέρχεται στους ουρανούς, αφήνοντας πίσω του αντί Αποστόλων δύο… γυμνές γυναίκες. Η βρετανική κοινωνία είχε σοκαριστεί. Γιατί, όμως; Αυτό είναι, πια, το ποδόσφαιρο: μια παγκόσμια θρησκεία.

Στο Μπουένος Αϊρες υπάρχει από το 1988 η εκκλησία του Ντιέγκο Μαραντόνα, η λεγόμενη «Iglesia Maradoniana». Η θρυλική Μπόκα Τζούνιορς ίδρυσε στην Αργεντινή ένα νεκροταφείο στο οποίο μπορούν να ταφούν οι αφοσιωμένοι οπαδοί της. Το ίδιο έκανε και το Αμβούργο. Το δικό του κοιμητήριο είναι κατασκευασμένο σε στιλ εξέδρας γηπέδου, με 500 τάφους σε τρία διαφορετικά επίπεδα. Η βραζιλιάνικη Σάο Πάολο βαπτίζει τους νέους οπαδούς της, παρέχοντάς τους και σχετικό πιστοποιητικό…

Το ποδόσφαιρο είναι «εργαλείο» πολιτικής προπαγάνδας. Πρώτος το αντελήφθη ο Μουσολίνι, στη δεκαετία των ’30s. Σήμερα το χρησιμοποιεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν, για να στείλει το μήνυμα της ισχυρής Ρωσίας. Το ποδόσφαιρο μπορεί να σταματήσει έναν πόλεμο. Το 1958, η Μπιάφρα και η Νιγηρία έκαναν ανακωχή για να δουν τον 17χρονο -τότε- Πελέ να παίζει μπάλα. Το ποδόσφαιρο είναι «αντίσταση». Την τόλμησε ο Γιόχαν Κρόιφ, που αρνήθηκε να ακολουθήσει την ολλανδική αποστολή στο Παγκόσμιο Κύπελλο «των μαύρων δοκαριών», του αργεντινού δικτάτορα Βιντέλα. Το ποδόσφαιρο μπορεί να λάβει τις διαστάσεις εθνικής τραγωδίας, όπως συνέβη στη Βραζιλία δυο φορές: το 1950, με την ήττα από την Ουρουγουάη στον τελικό του «Μαρακανά», και το 2014, με την ιστορική «εφτάρα» από τους Γερμανούς.

Το ποδόσφαιρο είναι οι κοινές αναμνήσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, που μπορεί να μη συναντιούνται πουθενά αλλού. Ενας βρετανός αριστοκράτης, ένας μεξικανός ταξιτζής, ένας ιάπωνας CEO, ένας άραβας Κροίσος και ένας αφρικανός γεωργός θυμούνται -αναλόγως με την ηλικία τους- την κουτουλιά του Ζιντάν στον Ματεράτσι, το «χέρι του Θεού», τη δολοφονία του αρχηγού της Κολομβίας, Αντρές Εσκομπάρ, που στο Μουντιάλ του 1994 έβαλε αυτογκόλ στην αναμέτρηση με τις ΗΠΑ, τις αποκρούσεις του Ρενέ Χιγκίτα με την κίνηση του σκορπιού, ή το μυστήριο με τον (Βραζιλιάνο) Ρονάλντο στον τελικό του 1998 με τη Γαλλία.

Το ποδόσφαιρο είναι μια διεθνής ιδεολογία. Οι ομάδες προσφέρουν εμβλήματα, χρώματα, λάβαρα, συνθήματα, ηγέτες, ιστορία. Δεν έχουμε παρά να διαλέξουμε μια απ’ αυτές, να συνδεθούμε συναισθηματικά μαζί της, και γίναμε μέρος αυτής της -ακατανόητης για τους μη ποδοσφαιρόφιλους- μυσταγωγίας.

Πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παρακολούθησαν τον τελικό Γερμανίας – Αργεντινής το 2014 στη Βραζιλία, σύμφωνα με την Kantar Media. Περίπου 7% περισσότεροι σε σχέση με το προηγούμενο Μουντιάλ, της Νότιας Αφρικής (2010). Πάνω από τρία δισεκατομμύρια είδαν έστω ένα ματς του τουρνουά. Εφέτος, η τηλεθέαση του Παγκοσμίου Κυπέλλου (εκτιμάται ότι) θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Οταν θα έχει προσηλυτισθεί και η πλέον πολυπληθής ήπειρος, η Ασία, κανένας Θεός δεν θα είναι πιο αναγνωρίσιμος από τον Μέσι ή τον Ρονάλντο της εποχής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News