Ρέθυμνο, 1999. Πραγματοποιείται το Πανελλήνιο Συνέδριο Σκυροδέματος. Στη διάρκειά του, παρουσιάζεται μια μελέτη που υπογράφεται από τους καθηγητές του ΑΠΘ Γιώργο Πενέλη και Ιωάννα Παπαγιάννη και από τους πολιτικούς μηχανικούς Δέσποινα Κτενίδου και Θωμά Σαλονικιό, με θέμα τους ελέγχους του σκυροδέματος στον αγωγό ύδρευσης Αραβησσού – Θεσσαλονίκης. Στις προτάσεις τους, οι ειδικοί αναφέρουν ότι ο αγωγός στα τελευταία του 5-10 χιλιόμετρα προς τη Θεσσαλονίκη είναι υψηλού κινδύνου κι ότι μπορεί, ανά πάσα ώρα και στιγμή, να αστοχήσει. Προτείνουν την κατασκευή νέου αγωγού, καθώς επίσης και τρόπους εντοπισμού του επικίνδυνου τμήματος.

Τα χρόνια πέρασαν, οι διοικήσεις άλλαξαν πολλές φορές, όπως και οι κυβερνήσεις, αλλά ο αγωγός της Αραβησσού δεν αντικαταστάθηκε, ούτε επισκευάστηκε. Ετσι, την Τρίτη 26 Μαρτίου, αποκαλύφτηκε ότι σε κάποιο σημείο ο αγωγός «έσκασε». Αυτό που επακολούθησε ήταν μια χαοτική διαχείριση της κατάστασης, με τη Θεσσαλονίκη να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην υδροδότηση επί έξι ημέρες. Εως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η υδροδότηση δεν έχει αποκατασταθεί σε όλες τις περιοχές της πόλης. Υπάρχουν γειτονιές στις οποίες το νερό κόπηκε την Τρίτη και επανήλθε το Σάββατο. Είναι αυτονόητο, δε, ότι μετά από τόσες ημέρες διακοπής της παροχής του νερού, απαιτείται να μείνουν ανοιχτές οι βρύσες επί ώρες, προτού το νερό καταστεί ασφαλές για χρήση.

Το πρωί του Σαββάτου, 31 Μαρτίου, η διευθύντρια του πρωθυπουργικού υποκαταστήματος στη Θεσσαλονίκη Κατερίνα Νοτοπούλου συγκάλεσε σύσκεψη για το μεγάλο αυτό πρόβλημα. Παρέστησαν δήμαρχοι του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, ο πρόεδρος της ΕΥΑΘ (Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης), εκπρόσωπος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και η υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας Θράκης). Δηλαδή, δεν βρέθηκε κάποιος να συγκαλέσει μια σύσκεψη φορέων παρά μόνον την πέμπτη ημέρα της κρίσης! Κι αυτός ο κάποιος, δεν είναι αιρετός, δεν είναι τεχνοκράτης, δεν είναι καν αρμόδιος για κάτι τέτοιο. Νέοι καιροί, νέα ήθη.

Τι βγήκε από αυτήν τη σύσκεψη; Τίποτε το ουσιαστικό, πέραν μιας απόπειρας επικοινωνιακής διαχείρισης.

Εκτέθηκε το πρόβλημα και κάποιοι δήμαρχοι αντέδρασαν εντόνως. Οπως ο Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη, ο οποίος ζήτησε εγγράφως εγγυήσεις για τον χρόνο υδροδότησης στον δήμο του. Πραγματικά, μετά τη σύσκεψη εκδόθηκε ανακοίνωση της ΕΥΑΘ στην οποία αναφερόταν ότι θα διακοπεί το νερό από κάποιες περιοχές προκειμένου να ανακουφιστούν άλλες, όπως το Πανόραμα (που ανήκει στο δήμο Πυλαίας Χορτιάτη). Μέχρι το μεσημέρι της Κυριακής, όμως, κάτοικοι του Πανοράματος ήταν σε έξαλλη κατάσταση, διότι δεν είχαν ακόμη νερό.

Πώς αντιμετώπισαν οι πολίτες το πρόβλημα; Με εμφιαλωμένα νερά. Αδειασαν τα super market και τα περίπτερα από νερά, υγρά χαρτομάντιλα, μωρομάντιλα και τα φαρμακεία από απολυμαντικά χωρίς νερό και σαπούνια. Πολλοί έφυγαν από την πόλη, ιδίως το Σαββατοκύριακο, προκειμένου να μπορέσουν να κάνουν μπάνιο στα εξοχικά τους, ενώ σοβαρό πρόβλημα αντιμετώπισαν οι ιδιοκτήτες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. Κάποιοι είχαν μικρές δεξαμενές και τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν εμφιαλωμένο νερό στο μαγείρεμα. Επίσης, ειδικά στα ισόγεια καταστήματα του κέντρου της Θεσσαλονίκης υπήρχε κάποια ροή. Ομως, σε περιοχές όπως η Καλαμαριά όπου το πρόβλημα ήταν πολύ αυξημένο, χρησιμοποιήθηκαν πλαστικά πιάτα και ποτήρια για την εξυπηρέτηση των πελατών.

Καταστηματάρχης μας εξομολογήθηκε ότι απέτρεπε τους πελάτες από το να χρησιμοποιήσουν τις τουαλέτες. Την Παρασκευή έκλεισαν σχολεία στα οποία δεν υπήρχε νερό, ενώ νοσοκομεία όπως το Ιπποκράτειο σταμάτησαν τις μικροβιολογικές εξετάσεις.

Η διαχείριση της κρίσης έγινε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Ενώ το πρόβλημα παρουσιάστηκε στον αγωγό μέσω του οποίου μεταφέρεται το 30% του νερού για τη Θεσσαλονίκη, όλα δείχνουν ότι το νερό που απέμενε και χρησιμοποιούνταν δεν ήταν σε καμιά περίπτωση σε ποσότητα το 70% της συνολικής παροχής, αλλά πολύ λιγότερο. Επίσης, δεν έγινε καθόλου ορθολογική διαχείριση στην υπάρχουσα παροχή του νερού, ώστε εκ περιτροπής να έχουν όλες οι περιοχές για κάποιο χρονικό διάστημα κάθε ημέρα. Το Protagon επικοινώνησε με μηχανικούς και πρώην στελέχη της εταιρείας και όλοι συμφωνούν ότι το πρόβλημα που δημιουργήθηκε είναι αντιστρόφως ανάλογο με την ποσότητα του 70% που η ΕΥΑΘ είχε στη διάθεσή της. Οσο για την ενημέρωση, έπασχε βαριά. Δίνονταν πληροφορίες που δεν ίσχυαν (περιοχές που υποτίθεται πως θα είχαν νερό, δεν είχαν) ενώ ήταν εμφανής η αρχική υποτίμηση του προβλήματος και η άγνοια ως προς την εξέλιξή του.

Λίγες ημέρες μετά την τοποθέτησή του στην προεδρία της ΕΥΑΘ, ο κ. Κρεστενίτης επισκέφτηκε τον πρόεδρο του ΤΕΕ/Τμήμα Κεντρική Μακεδονίας, Πάρι Μπίλλια. Το θέμα της συζήτησης ήταν η ΕΥΑΘ. Ο κ. Κρεστενίτης δεν ενημέρωσε τον κ. Μπίλλια για κάποιο σοβαρό πρόβλημα στο δίκτυο, ούτε του ανέφερε την αναγκαιότητα του έργου επέκτασης της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού, ώστε η Θεσσαλονίκη να παίρνει νερό από τον Αλιάκμονα σε ποσοστό 100%.

Η «Αυγή» γράφει στις 31 Μαρτίου 2018: «”Το έργο επέκτασης της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού από τον Αλιάκμονα, ώστε η Αραβησσός να καταστεί πολύτιμη εφεδρεία, προκηρύχθηκε το 2012, είχε προσωρινό μειοδότη και… απεντάχθηκε το 2013!” υπενθυμίζει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΑΘ Γιάννης Κρεστενίτης και τονίζει ότι “η παρούσα διοίκηση ζήτησε, από την πρώτη κιόλας ώρα, την παραχώρηση της μελέτης. Την αναθεώρησε και την έχει υποβάλει προς ένταξη στο ΕΣΠΑ Κεντρικής Μακεδονίας, αξιολογώντας το έργο τής β’ φάσης της εγκατάστασης ως μείζονος σημασίας για την πόλη”».

Ο κ. Μπίλλιας αναρωτιέται γιατί ο κ. Κρεστενίτης δεν ανέφερε σε έναν δυναμικό φορέα όπως είναι το ΤΕΕ/ΤΚΜ την άμεση αναγκαιότητα του έργου, ώστε να πιέσουν όλοι μαζί, με δημάρχους, φορείς, περιφερειάρχη, για την άμεση υλοποίηση.

Αλλά ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ λέει κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: «Γιατί έπρεπε οποιοδήποτε έργο της ΕΥΑΘ να γίνει από το ΕΣΠΑ; Τα ποσά που απαιτούνται δεν είναι τόσο μεγάλα ώστε να μην μπορεί η ΕΥΑΘ να τα δώσει. Ακόμη και η αντικατάσταση εκείνων των 10 χιλιομέτρων αγωγού που αναφέρει η μελέτη της ομάδας Μελέτη του 1999 θα μπορούσε κάλλιστα να έχει γίνει με πόρους της ΕΥΑΘ. Γιατί σε κάθε περίσταση βάζουμε το ΕΣΠΑ μπροστά;»

Είτε από αδιαφορία, είτε από υπερεκτίμηση δυνατοτήτων, οι επενδύσεις σε υποδομές είχαν παγώσει εδώ και δυο δεκαετίες. Το έργο που προκηρύχθηκε το 2012 απεντάχθηκε το 2013 ενόψει της ιδιωτικοποίησης της εταιρίας, όπως αναφέρουν πηγές του protagon. Το ερώτημα, βέβαια, είναι γιατί υπήρξε τόση αδράνεια από το 2015 όταν και άλλαξε η κυβέρνηση, και πολύ περισσότερο από το 2016 όταν και ανέλαβε ο ίδιος ο κ. Κρεστενίτης την προεδρία. Να σημειωθεί η «σατανική» σύμπτωση της ανακοίνωσης στις 30/3/2018 ότι «η ΕΥΑΘ παρουσιάζει «αύξηση καθαρών κερδών 32% στο σύνολο της οικονομικής χρήσης 2017».

Ο Πάρις Μπίλλιας, ως μηχανικός, εκφράζει κάποιες απορίες τεχνικής φύσεως. Για παράδειγμα, πώς είναι δυνατόν να έσπασε ένας αγωγός από οπλισμένο σκυρόδεμα, χωρίς να έχει πρώτα δημιουργηθεί ρήγμα; Η λογική λέει ότι το ρήγμα υπήρξε. Εφόσον αυτό έγινε αντιληπτό, θα μπορούσε να επιδιορθωθεί άμεσα με τη μέθοδο με τις ρητίνες, και όχι με αντικατάσταση του σπασμένου τμήματος του αγωγού. Κάτι τέτοιο, θα είχε πολύ σύντομο χρόνο αποκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση, υπήρξε ένα κέντρο διαχείρισης κρίσης; Όλα δείχνουν πως δεν υπήρξε.

Για μια ακόμη φορά, προκύπτει το ζήτημα της ύπαρξης Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας. Υπάρχει; Βεβαίως, στις Περιφέρειες. Το Protagon επικοινώνησε με την αντιπεριφερειάρχη Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου, η οποία τόνισε με έμφαση ότι «αποκλειστικά υπεύθυνη για την κρίση και τη διαχείριση αυτής είναι η ΕΥΑΘ. Η Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας δεν είχε καμιά απολύτως αρμοδιότητα. Μόνο εάν συνέβαινε κάποια μεγάλη καταστροφή θα είχε αρμοδιότητα». Αν και η πρώτη αρμοδιότητα της υπηρεσίας, όπως την περιγράφει ο νόμος είναι «o συντονισμός και η επίβλεψη του έργου της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, εντός των ορίων της εδαφικής της περιφέρειας», στην πραγματικότητα το όργανο δεν είναι επιχειρησιακό κέντρο, αλλά ένα συντονιστικό που συνεδριάζει ελάχιστες φορές το χρόνο.

Eχει πάει Κυριακή απόγευμα, και το νερό ακόμη δεν έχει τρέξει στις βρύσες πολλών νοικοκυριών της Θεσσαλονίκης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News